126. آثار اقتصادی و زیست‌محیطی کاهش موانع واردات: تحلیلی در چارچوب تعادل عمومی

زکریا فرج زاده؛ محمد بخشوده؛ محسن رضایی میرقائد؛ حمید آماده

دوره 12، شماره 1 ، بهار 1393

چکیده

  برای الحاق به سازمان تجارت جهانی، ایران باید موانع واردات شامل تعرفه­ها و موانع غیرتعرفه­ای را کاهش دهد. کاهش این موانع می‌تواند پیامدهای اقتصادی و زیست‌محیطی مهمی به دنبال داشته باشد. این مطالعه با هدف تحلیل اثرات اقتصادی و زیست‌محیطی کاهش موانع واردات صورت گرفت. برای این منظور ابتدا یک مدل تعادل عمومی قابل محاسبه مبتنی بر ماتریس ...  بیشتر برای الحاق به سازمان تجارت جهانی، ایران باید موانع واردات شامل تعرفه­ها و موانع غیرتعرفه­ای را کاهش دهد. کاهش این موانع می‌تواند پیامدهای اقتصادی و زیست‌محیطی مهمی به دنبال داشته باشد. این مطالعه با هدف تحلیل اثرات اقتصادی و زیست‌محیطی کاهش موانع واردات صورت گرفت. برای این منظور ابتدا یک مدل تعادل عمومی قابل محاسبه مبتنی بر ماتریس حساب‌داری اجتماعی تدوین شد. در تحلیل زیست‌محیطی، کل انتشار آلاینده‌های منتخب به سه گروه انتشار ناشی از مصرف سوخت، انتشار در جریان تولید و انتشار ناشی از مصرف نهایی غیرسوخت تقسیم گردید. سیاست­های کاهش موانع واردات نیز شامل جایگزینی موانع غیرتعرفه­ای با معادل تعرفه و دریافت تعرفه یکنواخت 14 و 4 درصد می­باشد. یافته­های مطالعه نشان داد سیاست­های یاد شده تولید ناخالص را افزایش و سطح عمومی قیمت­های اقتصاد را کاهش خواهد داد. افزون بر این، این سیاست­های تجاری رفاه خانوارها را افزایش خواهند داد که سهم خانوارهای شهری و ثروتمند بیش از سایر گروه­ها می­باشد. هم‌چنین مشخص گردید کاهش موانع واردات موجب کاهش انتشار اغلب آلاینده­های منتخب می‌شود اما بخشی از کاهش انتشار ناشی از کاهش مصرف سوخت و تغییر ترکیب تولید، بواسطه افزایش انتشار در جریان مصرف نهایی از بین می­رود. این سیاست­ها ترکیب تولید را نیز به نفع بخش­های خدمات، نفت و گاز، فرآورده­های انرژی، منسوجات و پوشاک، شیلات و محصولات باغی تغییر خواهد داد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 355.88 K

127. دسته‌بندی هواویزهای جوی به‌وسیله تابع فازی قطبیده با استفاده از داده‌های قطبیده شیدسنج خورشیدی

علی بیات؛ حمیدرضا خالصی فرد؛ امیر معصومی

دوره 12، شماره 3 ، پاییز 1393

چکیده

  دسته‌بندی هواویزهای جوی یکی از مباحث مهم در سنجش از دور هواویزها توسط ابزارهای فضابرد و هوابرد و زمین‌پایه است. تابع فازی قطبیده هواویزها معیاری از قطبش نور پراکنده‌شده خورشید توسط ذرات مایع یا جامد معلق در جو زمین است. در این مقاله توانایی دسته‌بندی هواویزهای جوی توسط پارامتر تابع فازی قطبیده برای جو شهر زنجان بررسی می‌شود. برای ...  بیشتر دسته‌بندی هواویزهای جوی یکی از مباحث مهم در سنجش از دور هواویزها توسط ابزارهای فضابرد و هوابرد و زمین‌پایه است. تابع فازی قطبیده هواویزها معیاری از قطبش نور پراکنده‌شده خورشید توسط ذرات مایع یا جامد معلق در جو زمین است. در این مقاله توانایی دسته‌بندی هواویزهای جوی توسط پارامتر تابع فازی قطبیده برای جو شهر زنجان بررسی می‌شود. برای این کار، پارامترهای عمق اپتیکی هواویزها، نمای آنگستروم، سپیدایی پراکندگی تک‌باره و تابع فازی قطبیده هواویزها بررسی می‌شود. عمق‌اپتیکی هواویزها معیاری از میزان ذرات هواویزها در ستون قائم از جو زمین است. نمای آنگستروم معیاری کیفی از اندازه ذرات غالب در جو است که از داده‌های عمق اپتیکی هواویزها در سه طول‌ موج به‌دست می‌آید. سپیدایی پراکندگی تک‌باره معیاری از جذب ذرات هواویز جوی را نشان می‌دهد. تابع فازی قطبیده نیز معیاری از میزان قطبش خطی نور پراکنده‌شده از ذرات هواویز را نشان می‌دهد. این پارامترها از اندازه‌گیری شیدسنج خورشیدی قطبیده CE318-2 در بازه زمانی بهمن ۱۳۸۸ تا دی ۱۳۹۱ استخراج می‌شوند. نتایج نشان می‌دهند، بیشینه مقدار تابع فازی قطبیده همبستگی خطی بسیار خوبی (95/0=R) با پارامتر نمای آنگستروم دارد. هم‌چنین این پارامتر همبستگی خطی منفی ‌(76/0-=Rو 33/0- =R) به‌ترتیب با عمق اپتیکی هواویزها و سپیدایی پراکندگی تک‌باره دارد. بنابراین پارامتر تابع فازی قطبیده توانایی دسته‌بندی هواویزهای شهری-صنعتی که در ناحیه‌ کمربند غباری قرار دارند، را دارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 805.63 K

128. مروری بر کارایی گیاهان در تعدیل اثرات و سازگاری با تغییرات اقلیمی در محیط‌های شهری با تأکید بر صفات عملکردی گیاهان

الهام رجب بیگی؛ رامین عرفانیان سلیم؛ سید محمد جعفری

دوره 12، شماره 4 ، زمستان 1393

چکیده

  اقلیم کرة زمین می‌تواند به‌طور طبیعی یا تحت تأثیر فعالیت‌های انسانی تغییر کند. انسان مدرن با استفاده از سوخت‌های فسیلی و تولید گازهای گلخانه‌ای به این تغییرات اقلیمی دامن زده و سرعت گرمایش جهانی را تسریع کرده است. برای مواجهه با تغییرات اقلیمی دو راهبرد اصلی سازگار شدن و تعدیل شدت را می‌توان اختیار کرد. در بین موجودات زنده، گیاهان ...  بیشتر اقلیم کرة زمین می‌تواند به‌طور طبیعی یا تحت تأثیر فعالیت‌های انسانی تغییر کند. انسان مدرن با استفاده از سوخت‌های فسیلی و تولید گازهای گلخانه‌ای به این تغییرات اقلیمی دامن زده و سرعت گرمایش جهانی را تسریع کرده است. برای مواجهه با تغییرات اقلیمی دو راهبرد اصلی سازگار شدن و تعدیل شدت را می‌توان اختیار کرد. در بین موجودات زنده، گیاهان تأثیرات انکار­ناپذیری بر اقلیم داشته و به‌ویژه در محیط‌های شهری دارای اثرات متعادل‌کنندة متعددی می‌باشند. از جمله کارکردهای گیاهان یا فضای سبز شهری عبارتند از خنک‌سازی، تصفیة هوا، افزایش بازده مصرف انرژی، جذب امواج فرابنفش، کاهش جریانات آبی مخرب سطحی، جلوگیری از فرسایش خاک، کاهش دادن سرعت باد، میزان گرد و غبار و نیز آلودگی‌های شیمیایی، کارآمدی گیاهان در ارتباط با هرکدام از این کاکردها تابعی از صفات عملکردی ریختی و فیزیولوژیک آن‌ها می‌باشد. این مقاله مرور نسبتاً جامعی در مورد ارتباط بین کارکردهای مذکور، صفات عملکردی گیاهان و دورنمای مدیریت اثرات نوسانات اقلیمی در مناطق شهری ارائه می‌دهد. صفات عملکردی نظیر مورفولوژی سطح برگ، اندازه و ارتفاع گیاه، تراکم و الگوی پراکنشی گیاهان، شکل تاج‌پوش و شاخه‌بندی گیاه و نیز ویژگی‌های شکل رویشی و فیزیولوژیک گیاه از اهمیت بالایی در موفقیت گیاهان در رابطه با تعدیل­کنندگی یا کاهش تغییرات اقلیمی برخوردار می‌باشند. درنظرگرفتن دورنمای محیط‌های شهری در سایة تغییرات اقلیمی و جایگزینی گونه‌های شهری بر پایة صفات عملکردی به‌عنوان یکی از اولویت‌های مدیریت مناطق شهری از جمله ابرشهر تهران پیشنهاد می‌گردد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 613.65 K

129. تحلیل تأثیر عملکرد سرپرستان خانوار روستایی بر ادراک آنها نسبت به پایداری محیطزیستی در شهرستان باغملک

سیده کوثر موسی پور؛ امیر نعیمی

دوره 18، شماره 4 ، زمستان 1399

http://dx.doi.org/10.52547/envs.18.4.21

چکیده

  سابقه و هدف: پایداری زیست‌محیطی بیان‌کننده‌ی اقدامات مادی و غیرمادی است که اطلاعاتی کلیدی از آثار محیط‌زیست، رعایت مقررات، روابط ذی‌نفعان و دستگاه‌های سازمانی فراهم می‌آورد و نشان‌دهنده‌ی تعاریفی از اثربخشی و بهره‌وری اقدامات صورت گرفته در محیط‌زیست است. عملکرد زیست‌محیطی به معنی میزان تأثیراتی است که فعالیت فیزیکی انسان ...  بیشتر سابقه و هدف: پایداری زیست‌محیطی بیان‌کننده‌ی اقدامات مادی و غیرمادی است که اطلاعاتی کلیدی از آثار محیط‌زیست، رعایت مقررات، روابط ذی‌نفعان و دستگاه‌های سازمانی فراهم می‌آورد و نشان‌دهنده‌ی تعاریفی از اثربخشی و بهره‌وری اقدامات صورت گرفته در محیط‌زیست است. عملکرد زیست‌محیطی به معنی میزان تأثیراتی است که فعالیت فیزیکی انسان بر روی محیط‌زیست می‌گذارد.  این شاخص بر ابعاد پایداری محیط‌زیست تأکید داشته و عملکرد سیاست‌ها و برنامه‌های کشورها را درزمینه ی کاهش معضلات محیط زیستی و حفاظت از محیط‌زیست و مدیریت منابع طبیعی موردسنجش و ارزیابی قرار می‌دهد. هدف کلی این تحقیق، تحلیل اثرات عملکرد زیست محیطی روستائیان بر ادراک آنها نسبت به پایداری زیست محیطی در شهرستان باغملک بود . مواد و روش­ها: تحقیق حاضر دارای ماهیت کمی است که ازنظر هدف جزو تحقیقات کاربردی و ازنظر نحوه گردآوری و پردازش داده‌ها جزو تحقیقات توصیفی ـ همبستگی به شمار می‌رود. جامعه آماری تحقیق شامل سرپرستان خانوار روستاهای بخش مرکزی شهرستان باغملک بودند (N=3005). حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان 341 نفر محاسبه‌شد (N=341)و افراد نمونه با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای تناسبی موردمطالعه قرار گرفتند.  ابزار گردآوری داده‌ها در این تحقیق، پرسشنامه بود . روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه با نظـر کارشناسـان و متخصصـان درزمینه­ی موضوع موردپژوهش مورد تأییـد قـرار گرفـت . بـرای تعیین پایایی ابزار تحقیق، مطالعـه راهنمـا  انجام گرفت که مقـدار آلفـای کرونبـاخ برای مقیاس‌های اصلی پرسشنامه در حد مطلوب (0.78 تا 0.91) بدست آمد. نتایج و بحث:  نتایج آمار توصیفی نشان داد میانگین ادراک پاسخگویان نسبت به پایداری زیست­محیطی (3.66 از 6) بدست آمد. همچنین میانگین عملکرد زیست­محیطی (3.79 از 6) محاسبه شد. از بین مولفه­های عملکرد زیست­محیطی، مولفه مصرف با میانگین (4.36 از 6) و مولفه بازیافت با میانگین (3.45 از 6) به ترتیب بالاترین و پایین­ترین اولویت را به خود اختصاص دادند. نتایج مدل­سازی معادلات ساختاری نشان داد مقادیر پایایی ترکیبی (CR) و میانگین واریانس استخراج شده (AVE)  محاسبه شده مؤلفه­های عملکرد زیست­ محیطی  در سطح مطلوبی بدست آمد. با توجه به وجود همبستگی معنی­دار بین مولفه­های عملکرد زیست­محیطی این سازه از روایی منطقی برخوردار بود.نتایج بدست آمده از ضرایب اندازه­گیری نشانگرهای متغیر ادراک پاسخگویان نسبت به وضعیت پایداری زیست­محیطی نشان داد مقدار شاخص میانگین واریانس استخراج شده در حد مناسب  و مقدار پایایی ترکیبی در سطح مطلوب بدست آمد. همچنین وجود همبستگی معنی­دار بین نشانگرها نشان داد  این متغیر از روایی منطقی قابل قبولی دارا می­باشد. نتایج مدل­های ساختاری نشان داد  عملکرد زیست­محیطی تاثیر مثبت و معنی­داری بر ادراک پاسخگویان نسبت به پایداری زیست­محیطی داشت. به طوری­که این متغیر 13 درصد از تغییرات ادراک را تبیین نمود. همچنین نتایج بدست آمده نشان داد مولفه­های سه گانه عملکرد زیست­محیطی (مصرف، نهادی و بازیافت) تاثیر مثبت و معنی­داری بر ادراک پاسخگویان نسبت به پایداری زیست­محیطی داشت. به طوری­که این مولفه­ها 24 درصد از تغییرات ادراک را تبیین کردند. نتیجه ­گیری:  به عنوان یک نتیجه کلی می‌توان بیان داشت در روستاهای مورد مطالعه ، لازمه‌ی انجام رفتار محیط زیستی، داشتن اطلاعات کافی  در مورد عملکرد محیط زیستی می باشد. درنتیجه هر چه مهارت روستاییان به سطوح بالاتر عملکرد مثبت زیست‌محیطی سوق پیدا کند رفتارهای سازگارتر  با محیط­زیست از خود بروز خواهند داد  که این رفتارها می­توانند به ارتقای پایداری زیست­محیطی کمک نمایند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.44 MB

130. مرور سیستماتیک راهکارهای طراحی کالبدِ کشاورزی شهری درون فضاهای همسایگی

مریم جاهد؛ سید عباس یزدانفر؛ سعید نوروزیان ملکی

دوره 19، شماره 2 ، تابستان 1400

http://dx.doi.org/10.52547/envs.30858

چکیده

  سابقه و هدف: رشد شهرنشینی به مرور موجب تبدیل زمین­های سبز و زیر کشت به منطقه­های مسکونی شده است؛ که این مسئله از جهت­های مختلفی بر حوزه­های محیط زیستی و غذایی اثرگذار است. تبدیل هر­چه بیشتر زمین­های قابل کشت به زمین­های مسکونی افزون بر افت کیفیت­های محیط زیستی، از امنیت غذایی نیز می­کاهد. آلودگی هوا، مدیریت نکردن پسماند­ها ...  بیشتر سابقه و هدف: رشد شهرنشینی به مرور موجب تبدیل زمین­های سبز و زیر کشت به منطقه­های مسکونی شده است؛ که این مسئله از جهت­های مختلفی بر حوزه­های محیط زیستی و غذایی اثرگذار است. تبدیل هر­چه بیشتر زمین­های قابل کشت به زمین­های مسکونی افزون بر افت کیفیت­های محیط زیستی، از امنیت غذایی نیز می­کاهد. آلودگی هوا، مدیریت نکردن پسماند­ها و درنتیجه آلودگی خاک و آب حاصل از این مسئله است. در این میان کشاورزی شهری به­عنوان یکی از پاسخ­های قابل‌بحث به این مسئله­ها مطرح شده است. اگرچه پروژه­های کشاورزی شهری می­توانند در ابعاد مختلفی بر شهر تأثیر بگذارند، اما پروژه­های کشاورزی شهری با موانعی مواجه هستند. هر چند در منابع، موانعی چون نبود چاره اندیشی برای حل مسئله مالکیت و تعیین حریم خصوصی و عمومی، آگاهی نداشتن از الزام­های کالبدی بنا برای رشد گیاهان، نحوه تأمین منابع آبی و نیازهای گیاهان و نبود ‌اطمینان از شرایط ایمن برای کاشت و نگهداری گیاهان عنوان شده است؛ در دسترس نبودن راهکار­های طراحی کالبدی برای کشاورزی شهری از موانع اصلی عدم گسترش کشاورزی شهری به شمار می­رود. همچنین تاکنون مطالعه­ای که در جهت شناخت و طبقه­بندی این راهکارهای طراحی کالبد کشاورزی شهری باشد، صورت نگرفته است. در نتیجه این پژوهش در نظر دارد،جهت  تسهیل اجرای کشاورزی شهری، با مرور اسناد مرتبط به راهکارهای طراحی کالبدی کشاورزی شهری دست یابد. مواد و روش­ها: این پژوهش پس از بررسی شاخه­های اصلی در زمینه کشاورزی شهری با روش مرور سیستماتیک1 به مطالعه و دسته­بندی مقاله­ها مرتبط پرداخته است. از رئوس مطالب روش پریزما2 برای مرور ادبیات موضوع کشاورزی شهری در حوزه کالبدی استفاده شده است. مقاله­های موردنظر از شش پایگاه اطلاعاتی Web of Science، Springer، IEEE، JSTOR، Science Direct و Magiran استخراج شده­اند. کلیدواژه "Urban Agriculture" به­عنوان کلیدواژه اصلی و "Design Urban Agriculture" و "Planning Urban Agriculture" به­عنوان کلیدواژه ثانویه، استفاده شده­اند. در گام اول 1259 مقاله به­دست آمد، که با اعمال کلیدواژه­های Design Urban Agriculture و Planning Urban Agriculture تعداد منابع به 140 عدد رسید. همچنین چکیده آن­ها مطالعه شد، که از این تعداد، تنها 30 منبع دارای راهکارهای طراحی کالبد کشاورزی شهری بودند. در مرحله بعدی با استفاده از پرسشنامه CASP به­وسیله 5 تن از متخصصان رشته معماری و 5 تن از متخصصان رشته کشاورزی، به اعتبارسنجی پژوهش­های باقی­مانده پرداخته شد. از این میان منابعی وارد مرحله تجزیه و تحلیل داده­ها شدند که امتیاز آن‌ها در چک­لیست CASP، هفت و یا بالاتر بوده­اند. درنتیجه 18 منبع برای ارزیابی انتخاب شدند که از میان آن­ها، 10 عنوان به کشاورزی در فضای باز شهری، 7 عنوان به ارتباط کشاورزی و ساختمان و تأمین نیازهای کشاورزی شهری و 1 منبع به شرایط منابع طبیعی برای اجرای کشاورزی شهری پرداخته­ اند. نتایج و بحث: نتایج نشان داد اطلاعات مرتبط با حوزه کالبد در بخش‌های قانونی، فنی، کشاورزی و امنیت قابل دسته­بندی هستند. در دسته قانونی، نحوه مشارکت در مشاعات و مالکیت زمین­ها و وجود نداشتن قواعد جامع در این حوزه، از موانع اصلی برای اجرای کشاورزی شهری به­شمار می­رود. شکل بام، ارتفاع ساختمان و جداره­های اطراف ساختمان برای نورگیری بهینه و سنجش نیروی باد، مساحت مطلوب برای کشاورزی در دسته فنی از مؤلفه­های تعیین­کننده در کشاورزی شهری هستند. در حوزه کشاورزی، میزان و نوع نیازهای گیاهان از جمله نور، آبیاری، خاک، مواد مغذی و غیره برای موفقیت کشاورزی شهری مورد توجه قرار گرفته است. تأمین امنیت بام از دیگر دغدغه­های طراحان به­شمار می­رود که مانع رشد کشاورزی شهری می­شود. در نظر گرفتن نحوه دسترسی به سایت، چگونگی تأمین امنیت و کنترل بر سایت برای جلوگیری از خرابکاری و دزدی از جمله مؤلفه­های بازدارنده توسعه کشاورزی شهری محسوب می­شود. نتیجه ­گیری: نتایج این پژوهش نشان می­دهد، راهکارهای طراحی کالبد کشاورزی شهری در چهار مؤلفه قانونی، فنی، کشاورزی و امنیت تقسیم می­شود. این مؤلفه­ها می­تواند به گسترش کشاورزی شهری منجر شود و پیامدهای آن مانند حفظ و افزایشِ تنوع محیط زیستی، کمک به اشتغال­زایی و حل مشکل فقر، افزایش امنیت غذایی، مدیریت پسماندها و استفاده از آن­ها در چرخه مصرفِ کشاورزی شهری، افزایش تعاملات اجتماعی، کاهش آلودگی هوا و مانند آن در شهرها مشاهده شود.  

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.86 MB

131. بررسی اثر پدیده مانسون بر پارامترهای فیزیکوشیمیایی، مواد مغذی و کلروفیلa در خلیج چابهار

حمید ارشادیفر؛ کمال الدین کر؛ عماد کوچک نژاد؛ امیر قاضی لو؛ غلامرسول بسکله

دوره 19، شماره 1 ، بهار 1400

http://dx.doi.org/10.52547/envs.29321

چکیده

  سابقه و هدف: خلیج چابهار یک محیط نیمه بسته در سواحل جنوب شرقی ایران است که دو بندر مهم کنارک و چابهار در حاشیه این خلیج قرار دارند. ارتباط این خلیج با اقیانوس هند از طریق دریای عمان باعث متاثر شدن این ناحیه از پدیده مانسون به ویژه مانسون جنوب غربی در اواخر بهار تا اواخر تابستان می­شود. از سوی دیگر با گسترش صنایع مختلف دریایی و جمعیت ...  بیشتر سابقه و هدف: خلیج چابهار یک محیط نیمه بسته در سواحل جنوب شرقی ایران است که دو بندر مهم کنارک و چابهار در حاشیه این خلیج قرار دارند. ارتباط این خلیج با اقیانوس هند از طریق دریای عمان باعث متاثر شدن این ناحیه از پدیده مانسون به ویژه مانسون جنوب غربی در اواخر بهار تا اواخر تابستان می­شود. از سوی دیگر با گسترش صنایع مختلف دریایی و جمعیت حاشیه این خلیج انتظار می­رود افزایش فعالیت­های انسانی باعث متاثر­شدن پارامترهای آب­شناسی و در نتیجه اکوسیستم­های حساس این ناحیه مانند زیستگاه های مرجانی و جنگل های حرا و هم چنین تاسیسات آب شیرین کن شود. در این تحقیق اثر پدیده مانسون بر پارامترهای فیزیکوشیمیایی، غلظت مواد مغذی و کلروفیل a مورد مطالعه قرار خواهد گرفت. هم چنین امکان تاثیر بارگذاری مواد مغذی از طریق اسکله­های بنادر کنارک و تیس با مقایسه نتایج در این اسکله­ها و ایستگاه­های مجاور مورد بررسی قرار خواهد گرفت. مواد و روش ها: نمونه­برداری از4 ایستگاه در خلیج در دو عمق سطحی( 5/0 متر) و بستر (1 متر از بستر) با استفاده از بطری نیسکین 5 لیتری  هرکدام در سه تکرار انجام شد. پارامترهای فیزیکی توسط دستگاه­های پرتابل مربوطه در محل نمونه­برداری اندازه­گیری شدند. . در آزمایشگاه واکنشگرهای لازم برای روش کالریمتری طبق دستورالعمل  MOOPAM آماده شده و اندازه­گیری مقدار مواد مغذی با دستگاه اسپکتروفومتر و در سل با طول مسیر نور 2 سانتی­متر انجام شد.   تحلیل­های آماری به کمک نرم افزار  PRIMER 6وSTATISTICA 10 انجام شد. نتایج و بحث:  مطابق نتایج، غظت مواد مغذی فسفات، نیتریت و نیترات و هم چنین کلروفیل­آ در دوره پس مانسون بیشتر و به ترتیب پس­مانسون>پیش­مانسون>مانسون است. در مورد سیلیکات این روند متفاوت بوده و به صورت پیش­مانسون>مانسون≈ پس­مانسون است. مقایسه نتایج بین سالیانه نشان می­دهد که مقادیر فسفات، نیترات و نیتریت در سال 96 بیشتر از مقادیر متناظر در دوره 92-93 بوده در حالی که در مورد سیلیکات عکس این حالت مشاهده می­گردد. کلروفیل­a همبستگی مثبت را با غلظت مواد مغذی نشان می­دهد که بیانگر کنترل شدن تولید اولیه توسط میزان مواد مغذی قابل دسترس می‌باشد. مقادیرpH  و DO همبستگی مثبت دارند و به طور کلی در دوره پیش­مانسون کمتر از  دوره پس­مانسون در هر دو دوره نمونه­برداری 92-93 و 96 هستند. نتیجه گیری:   مقایسه نتایج نمونه برداری  بین دو نوبت 92-93 و 96 نشان از تفاوت در مواد مغذی و پارامترهای فیزیکوشیمیایی دارد که به دلیل تفاوت در شدت و دوره مانسون در سال‌های مختلف می‌باشد. مقادیر بالای مواد مغذی نیترات، فسفات و نیتریت در فصل پس مانسون به دلیل پدیده فراجوشی القا شده توسط مانسون و رسیدن آب‌های غنی از مواد مغذی به سطح می‌باشد. مقادیر کمتر سیلیکات در فصل پس مانسون نسبت به فصول پیش مانسون و پس مانسون  به نظر می‌رسد نتیجه مصرف سیلیکات توسط دیاتومه­هایی باشد که در این دوره شکوفایی می‌کنند، همچنانکه مقادیر کلروفیلa در پس مانسون از فصول قبل بیشتر است. در نهایت مقایسه مقادیر مواد مغذی در دو اسکله صیادی مجاور خلیج با مقادیر ایستگاه­های مجاور درون خلیج نشان می‌دهد که اگر چه مقادیر به طور قابل توجهی بیشتر هستند، ولی هنوز در مرحله­ای نیستند که سطح مواد مغذی در خلیج را به طور وسیعی تحت تاثیر قرار دهند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.14 MB

132. برآورد ارزشهای مصرفی و غیر مصرفی تالاب امیرکلایه با استفاده از روش تحلیل سلسه مراتبی

غلامعلی شرزه ای؛ محمد کاووسی کلاشمی

دوره 10، شماره 2 ، زمستان 1391

http://dx.doi.org/10.29252/envs.2012.100928

چکیده

  چکیده: کارکردهای ارزشمند زیست بوم های تالابی و جایگاه ویژه اکولوژیکی آن، موجب توجه روزافزون به مقوله حفاطت از این زیستگاههای طبیعی شده است. پژوهش حاضر با استفاده از رهیافت باند ارزش گذاری مشروط و مد نظر قرار دادن هشت متغیر پیشنهادی، ارزش حفاطتی تالاب امیرکلایه را برمینای تغییرات رفاهی افراد جامعه در قالب دو الگوی تابعی خطی و لگاریتمی ...  بیشتر چکیده: کارکردهای ارزشمند زیست بوم های تالابی و جایگاه ویژه اکولوژیکی آن، موجب توجه روزافزون به مقوله حفاطت از این زیستگاههای طبیعی شده است. پژوهش حاضر با استفاده از رهیافت باند ارزش گذاری مشروط و مد نظر قرار دادن هشت متغیر پیشنهادی، ارزش حفاطتی تالاب امیرکلایه را برمینای تغییرات رفاهی افراد جامعه در قالب دو الگوی تابعی خطی و لگاریتمی محاسبه نمود. از سوی دیگر با بهره گیری از رهیافت AHP وزن مربوط به ارزشهای مصرفی و غیرمصرفی را از ارزش کل حفاظت از تالاب یاد شده بدست آورد.نتایج نشان داد که مقدارانتظاری ارزش حفاظت برای هر فرد در الگوهای خطی و لگاریتمی به ترتیب معادل 11384 و 9789 ریال در سال می باشد. محاسبه میانگین وزن تجمعی نسبی ارزشها نشان داد که ارزش های مصرفی و غیرمصرفی به ترتیب 35 و 65 درصد از ارزش کل تالاب امیرکلایه را دارا می باشند.از اینرو حفظ محیط طبیعی و گونه های گیاهی و جانوری این زیست بوم، برای نسل های آتی باید از اولویت های برنامه ریزی های توسعه ای مرتبط با تالاب امیرکلابه باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 10.03 MB

133. بررسی تطبیقی مؤلفههای اثرگذار در مطلوبیت سکونتی شهرهای خودرو و جدید با استفاده از تحلیل معادالت ساختاری (نمونه موردی: شهرهای قدیم و جدید هشتگرد)

*مجتبی رفیعیان؛ علی اکبر تقوایی

دوره 13، شماره 4 ، زمستان 1394، ، صفحه 17-26

چکیده

  امروزه از مسائل اساسی شهرها و فضاهای شهری عدم کارایی و افول کیفی آنهاست. تا پیش از صنعتی شدن، اصول برنامه ریزی شهرهای سنتی برپایه ارزش های ساکنان شهر و در پی هویت بخشی به بافت شهر بود. به تدریج با عدم حفظ تعادل متغیرهای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی، نوعی گسست کالبدی و فرهنگی و اجتماعی در سطح محلات شهری ایجاد گردید، که منجر به ناکارآمدی ...  بیشتر امروزه از مسائل اساسی شهرها و فضاهای شهری عدم کارایی و افول کیفی آنهاست. تا پیش از صنعتی شدن، اصول برنامه ریزی شهرهای سنتی برپایه ارزش های ساکنان شهر و در پی هویت بخشی به بافت شهر بود. به تدریج با عدم حفظ تعادل متغیرهای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی، نوعی گسست کالبدی و فرهنگی و اجتماعی در سطح محلات شهری ایجاد گردید، که منجر به ناکارآمدی آنها و کاهش رضایتمندی ساکنان شد. هدف از این مقاله، بررسی مؤلفه های اثرگذار در مطلوبیت سکونتی در شهرهای سنتی خودرو در مقایسه با شهرهای جدید و مقایسه تطبیقی میزان مطلوبیت سکونتی در این دو شهر می باشد. جهت دستیابی به این امر، از روش معادلات ساختاری که ترکیبی از دو رویکرد تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل مسیر می باشد، استفاده شده است. پس از بررسی داده ها از طریق آزمون T مطلوبیت سکونتی در شهر هشتگرد با اختلاف معناداری بیشتر از شهر جدید هشتگرد بوده است. ضرایب استاندارد مدل تحلیلی پژوهش نشان از بیشترین تأثیرپذیری مطلوبیت سکونتی از مؤلفه اجتماعی در مقایسه با مؤلفه کالبدی در دوشهر دارد، میزان اهمیت مؤلفه کالبدی در شهر جدید با ارتباط 60 درصدی بیشتر از شهر قدیم با میزان ارتباط 50 درصدی می باشد. علاوه بر آن پژوهش نشان داده است که با افزایش مدت اقامت ساکنان در شهر رضایتمندی ساکنان افزایش می یابد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 788.19 K

134. تخمین ردپای کربن و پتانسیل گرمایش جهانی در نظام‌های تولید برنج

سلمان دستان؛ افشین سلطانی؛ قربان نورمحمدی؛ حمید مدنی؛ رضا یدی

دوره 14، شماره 1 ، بهار 1395، ، صفحه 19-28

چکیده

  مدیریت صحیح می تواند باعث افزایش بهره  ری و کاهش ردپای کربنشود.  هدف از ین پژوهش، تخمین ردپای کربن و گرمایش جهانی درنظامهای تولید برنج است. در این آزمایش نظام های کاشت فشرده( SRI )، بهبود یافته و رایج منطقه )سنتی(  در مزرعه تولید برنج واقع درشهرستان نکا بررسی شدند. تمامی عملیات زراعی و اطلاعات مربوط بهروشهای تولیدی و مقادیر مختلف مصرف ...  بیشتر مدیریت صحیح می تواند باعث افزایش بهره  ری و کاهش ردپای کربنشود.  هدف از ین پژوهش، تخمین ردپای کربن و گرمایش جهانی درنظامهای تولید برنج است. در این آزمایش نظام های کاشت فشرده( SRI )، بهبود یافته و رایج منطقه )سنتی(  در مزرعه تولید برنج واقع درشهرستان نکا بررسی شدند. تمامی عملیات زراعی و اطلاعات مربوط بهروشهای تولیدی و مقادیر مختلف مصرف نهاده ها )ورودی ها( در سال1391 ثبت و بررسی شدند. نتایج نشان داد کاه متوسط پتانسیلگرمایش جهانی ) GWP 2083 کیلوگرم / ( در سه نظام کاشت برابر 25معادل 2CO در هکتار بود. بیشترین و کمترین GWP در نظام های کاشتفشرده و رایج منطقه مشاهده شد. GWP در واحد انرژی ورودی در نظامکاشت فشرده حداقل و در نظام کاشت رایج منطقه و حداکثر بود.نظام های کاشت رایج منطقه و فشرده به ترتیب بیشترین و کمترینGWP در واحد انرژی خروجی را داشتند. کمترین و بیشترین ردپایکربن در واحد وزن نیز در نظامهای کاشت فشرده و رایج منطقه به دستآمد. بنابراین، شیوه صحیح مدیریت مزرعه در نظام تولید فشرده بهکاهش انتشار گازهای گلخانه ای، پتانسیل گرمایش جهانی و ردپای کربنمنجر شد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 647.98 K

135. تولید سناریوهای بلند‌مدت جریان تحت تاثیر تغییر اقلیم و تحلیل آن‎ها (بررسی موردی: حوضه آبریز سد کارون4)

اسداله اکبریان اقدم؛ علی محمد احمدوند؛ سعید علیمحمدی

دوره 13، شماره 2 ، تابستان 1394، ، صفحه 23-36

چکیده

  پدیده تغییر اقلیم در کشور اثرات محسوس و اغلب نامطلوبی را ایجاد خواهد کرد. آشکار سازی و بررسی اثرات این پدیده بر محیط‎زیست و عوامل هیدرولوژیکی از جمله جریان رودخانه‌ها، به‌عنوان عامل اساسی در تامین منابع آبی، یک ضرورت است. پژوهش حاضر در این راستا، سناریوهای بلند‌مدت جریان و تبخیر تحت تاثیر پدیده مذکور را در حوضه آبریز سد کارون 4 طی ...  بیشتر پدیده تغییر اقلیم در کشور اثرات محسوس و اغلب نامطلوبی را ایجاد خواهد کرد. آشکار سازی و بررسی اثرات این پدیده بر محیط‎زیست و عوامل هیدرولوژیکی از جمله جریان رودخانه‌ها، به‌عنوان عامل اساسی در تامین منابع آبی، یک ضرورت است. پژوهش حاضر در این راستا، سناریوهای بلند‌مدت جریان و تبخیر تحت تاثیر پدیده مذکور را در حوضه آبریز سد کارون 4 طی مراحلی تولید کرده است. ابتدا روابط محاسبات تبخیر و مدل‌های برآورد جریان تهیه شد. سپس بر اساس بارش و دمای ماهانه این حوضه که توسط مدل‌های گردش عمومی و تغییراقلیم AOGCM[i] تحت 11 مدل از سری AR4[ii]  بررسی و تعداد 28 سناریو برای عوامل مذکور برای 90 سال آینده ایجاد شده، جریان و آورد رودخانه محاسبه شده است.  جریان از مدل رگرسیونی تجربی چند متغیره برآورد شده که به استناد داده‌های تاریخی ایجاد و کالیبره گردید. جریان آینده برای هر یک از سناریوها بطور جداگانه شبیه‌سازی و محاسبه گردیده است. رفتار و روند تغییرات جریان، در بدبین‌ترین و خوش‌بین‌ترین سناریوها مورد تحلیل قرار گرفته و تغییرات جریان در سه دوره 30 ساله و تا انتهای قرن حاضر تحلیل شده است. نتایج نشان می‌دهد در انتهای دوره سوم (2100)، افزایش دما 6/22%‌ و کاهش بارش 2/17% خواهد بود که موجب تغییرات قابل توجهی در جریان رودخانه شده و مقدار آن‎ را از 4/7% (خوش‌بین‌ترین سناریو) تا 32% (بد‌بین‌ترین سناریو) و به‌ طور متوسط 6/18% کاهش خواهد داد. کاهش جریان منابع آبی تنها در تولید 1000 مگاواتی نیروگاه کارون 4 کاهش 20 درصدی ایجاد خواهد کرد و حداکثر و حداقل متوسط تولید نیروگاه به 971 و 395 مگاوات می‌رسد.[i]Atmospheric-Ocean General Circulation Models[ii]Fourth Assessment Report of IPCC

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 540.21 K

136. ارائه مدل پیشنهادیEMOLUP با رویکردی جدید در آمایش سرزمین کشور (گام دوم: اولویت‌بندی و آمایش کاربری‌های مختلف)

مسعود مسعودی؛ پرویز جوکار

دوره 14، شماره 2 ، تابستان 1395، ، صفحه 23-36

چکیده

  آمایش سرزمین و استفاده صحیح و متناسب با ویژگی‌های محیطی در سطح منطقه و کشور، از اصول اولیه و مهم توسعه پایدار به شمار می‌آید. با توجه به اهمیت کاربری اراضی در شهرستان جهرم، این مقاله بر آن است تا مقایسه‌ای بین کاربری اراضی موجود و نقشه آمایش تهیه‌شده برای شهرستان انجام دهد. بر این اساس در فرآیند آمایش و اولویت‌بندی کاربری‌ها از ...  بیشتر آمایش سرزمین و استفاده صحیح و متناسب با ویژگی‌های محیطی در سطح منطقه و کشور، از اصول اولیه و مهم توسعه پایدار به شمار می‌آید. با توجه به اهمیت کاربری اراضی در شهرستان جهرم، این مقاله بر آن است تا مقایسه‌ای بین کاربری اراضی موجود و نقشه آمایش تهیه‌شده برای شهرستان انجام دهد. بر این اساس در فرآیند آمایش و اولویت‌بندی کاربری‌ها از 5 روش شامل روش کیفی و کمی آمایش ایران، روش کیفی و کمی اصلاح‌شده (4 سناریو) و روش کمی با در نظر گرفتن دو سناریوی اقتصادی و اجتماعی استفاده و در نهایت نقشه آمایش سرزمین منطقه تهیه شد. در گام بعدی برای مقایسه بین مدل‌های پیشنهادی و مدل رایج کیفی و کمی ایران، ارزیابی صحت مبتنی بر شرایط اکولوژیکی و اقتصادی-اجتماعی انجام گرفت. نتایج نشان داد که روش پیشنهادی آمایش با رویکرد کمی2 سناریو از دقت بیشتر و همچنین الگوی مکانی صحیح‌تری نسبت به سایر مدل‌ها برخوردار است. 

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.26 MB

137. تعیین شرایط بهینه و سینتیک حذف رنگ‌زای آبی مستقیم 71 از محلول‌های آبی توسط فرایند فتوکاتالیستی نانو ذرات اکسید روی

سیده ناعمه لاریمی؛ بیتا آیتی

دوره 13، شماره 1 ، بهار 1394، ، صفحه 25-32

چکیده

  در این تحقیق، تخریب فتوکاتالیستی رنگ­زای آبی مستقیم 71 درون یک راکتور دوغابی در حضور نانو ذرات اکسید روی مورد بررسی قرار گرفت و اثر عوامل pH، میزان کاتالیست، غلظت اولیه رنگ زا و شدت لامپ UV بر راندمان حذف تعیین گردید. حذف کامل رنگ‎زا در غلظت mg/L 50 رنگ­زا، 9=pH و در حضور g/L 288/0 کاتالیست تحت شدت لامپ UVC 60 وات پس از گذشت 4 ساعت به دست آمد. راندمان ...  بیشتر در این تحقیق، تخریب فتوکاتالیستی رنگ­زای آبی مستقیم 71 درون یک راکتور دوغابی در حضور نانو ذرات اکسید روی مورد بررسی قرار گرفت و اثر عوامل pH، میزان کاتالیست، غلظت اولیه رنگ زا و شدت لامپ UV بر راندمان حذف تعیین گردید. حذف کامل رنگ‎زا در غلظت mg/L 50 رنگ­زا، 9=pH و در حضور g/L 288/0 کاتالیست تحت شدت لامپ UVC 60 وات پس از گذشت 4 ساعت به دست آمد. راندمان حذف 14/60 درصد COD پس از گذشت 30 ساعت مشاهده شد. بررسی سینتیک واکنش و انجام آزمایش کروماتوگرافی مایع- طیف سنجی جرمی نشان داد که فرایند مورد نظر با ضریب همبستگی 987/0 از مدل مرتبه دوم تبعیت می­کند و ترکیبات پیچیده موجود در محلول شکسته می­شوند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 694.19 K

138. تأثیر نحوة استقرار پایه‌ها در میزان مشخصه های کمی و کیفی نارون ها در منطقه شهری

مرتضی حبیبی؛ هادی کیادلیری؛ رضا اخوان

دوره 13، شماره 3 ، پاییز 1394، ، صفحه 25-34

چکیده

  بـه منظـور بررسـی وضـعیت درختـان در منـاطق شـهری، منطقـه 16 شهرداری تهران برای انجام این تحقیق انتخاب شـد. در ایـن بررسـی دو گونـة اوجـا carpinifolia Ulmus و نـارون چتـری Ulmus carpinifolia Umberaculifera.Var در دو حالت تودهای و نواری بررسی شدند. در این بررسی، آماربرداری بصورت تصادفی و به روش خطی انجـام شـد. بعـد از انتخاب توده ها و نوارها تعداد 100 درخـت بـرای ...  بیشتر بـه منظـور بررسـی وضـعیت درختـان در منـاطق شـهری، منطقـه 16 شهرداری تهران برای انجام این تحقیق انتخاب شـد. در ایـن بررسـی دو گونـة اوجـا carpinifolia Ulmus و نـارون چتـری Ulmus carpinifolia Umberaculifera.Var در دو حالت تودهای و نواری بررسی شدند. در این بررسی، آماربرداری بصورت تصادفی و به روش خطی انجـام شـد. بعـد از انتخاب توده ها و نوارها تعداد 100 درخـت بـرای هـر گونـه و هـر گـروه ) بصورت مجزا) اندازه گیری شد. برای آماربرداری در نوارها بـا کد گـذاری درختان، درخت اول بصورت تصادفی انتخاب شده و فاصله هر درخـت از درخت بعدی چهار پایه تعیین شد. سپس مشخصه های کمی شامل قطـر برابر سینه، ارتفاع کل، ارتفاع تاج و میـانگین قطـر تـاج و مشخصـه هـای کیفی شامل سلامت تاج، سرخشکیدگی، شـانکر، آفـت و چنـد شـاخگی اندازه گیری شد و سپس با استفاده از آزمونهای t و کروسکال والیس با هم مقایسه شدند. براساس نتایج بدست آمده از مشخصههای کمی، اوجا دارای مرغوبیت بیشتر نسبت به نارون چتـری، و از نظـر مشخصـه هـای کیفی، نارون چتری دارای سلامت تاج بیشتر، سرخشکیدگی کمتر، آفـت کمتر و چند شاخگی بیشتر نسبت به اوجا است. ضمن ایـن کـه درخـت اوجا دارای چندشاخگی کمتری نسبت به نارون چتری است. بنابراین، به منظور توسعه فضای سبز در نوارها و در مواردی که هدف طراحی منظـر و مسائل زیبایی شناختی باشد بهتر است از گونه نارون چتـری اسـتفاده شود و در حالتی که استقرار جنگلکاری و بهبود مشخصههای کمـی مـد نظر باشد (توده ها)، گونه اوجا انتخاب مناسبی است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 272.14 K

139. بررسی کارایی مصرف آب ذرت (Zea mays L.) در اقلیم‌های گرم تحت شرایط تغییر اقلیم

سجاد رحیمی مقدم؛ جعفر کامبوزیا؛ رضا دیهیم فرد

دوره 14، شماره 3 ، پاییز 1395، ، صفحه 27-40

چکیده

  سابقه و هدف: کشور ایران در منطقه‎ای خشک و نیمه‎خشک قرار دارد که نسبت به تغییرات محیطی آسیب‎پذیر است. بنابراین به نظر می‎رسـد کـه وقـوع احتمـالی تغییرات اقلیمی در این منطقه تأثیر قابل‎توجهی در سیستم‎های تولید محصولات کشاورزی داشته باشد. تغییر اقلیم می­تواند بر آب قابل‌دسترس برای کشاورزی تأثیر گذاشته و منجر به خشک شدن محیط در مناطق ...  بیشتر سابقه و هدف: کشور ایران در منطقه‎ای خشک و نیمه‎خشک قرار دارد که نسبت به تغییرات محیطی آسیب‎پذیر است. بنابراین به نظر می‎رسـد کـه وقـوع احتمـالی تغییرات اقلیمی در این منطقه تأثیر قابل‎توجهی در سیستم‎های تولید محصولات کشاورزی داشته باشد. تغییر اقلیم می­تواند بر آب قابل‌دسترس برای کشاورزی تأثیر گذاشته و منجر به خشک شدن محیط در مناطق نیمه‌خشک ایران گردد. بررسی راهکارهای سازگاری مانند تغییر تاریخ کاشت می­تواند به افزایش کارایی مصرف آب ذرت تحت شرایط تغییر اقلیم کمک کند. یکی از راه‎های کم هزینه برای اندازه‎گیری اثرات تغییر اقلیم بر محصولات کشاورزی رهیافت مدل‎سازی و استفاده از مدل‎های شبیه‎سازی است.مواد و روش‌ها: هدف از این پژوهش بررسی تاریخ کاشت­های مختلف به عنوان راهکاری برای سازگاری ذرت و بهبود کارایی مصرف آب این گیاه تحت شرایط تغییر اقلیم در استان خوزستان بود. برای این هدف شش شهرستان اهواز، بهبهان، دزفول، ایذه، رامهرمز و شوشتر در استان خوزستان انتخاب شدند. ابتدا داده­های اقلیمی بلند مدت روزانه (شامل دمای کمینه و بیشینه، بارندگی و تشعشع روزانه) دوره پایه (2009 -1980) این شهرستان­ها جمع­آوری شد. سپس با استفاده از روش AgMIP تحت دو سناریوی اقلیمی RCP4.5 و RCP8.5 داده­های اقلیمی دوره آینده (2069 -2040) این مناطق تولید شدند. در این تحقیق از رقم سینگل کراس 704 استفاده شد. تاریخ کاشت­ها شامل 15 بهمن، 1 اسفند (تاریخ کاشت مرسوم) و 15 اسفند بودند. با احتساب تاریخ کاشت­ها و مناطق مختلف (شش منطقه) و دو سناریوی اقلیمی در 30 سال، مجموعاً 1620 آزمایش شبیه­سازی در این تحقیق وجود داشت. به منظور شبیه­سازی رشد و عملکرد ذرت تحت تاریخ کاشت­های مختلف از مدل APSIM استفاده شد.نتایج و بحث: به طور کلی نتایج نشان داد که تاریخ کاشت زودهنگام 15 بهمن با 1/10117 کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه اقتصادی در مقایسه با دو تاریخ کاشت 1 اسفند (3/10061 کیلوگرم در هکتار) و 15 اسفند (6/7194 کیلوگرم در هکتار) دارای کارکرد بالاتری بود. همچنین در دوره آینده احتمال درصد کاهش در مقدار عملکرد دانه اقتصادی تاریخ کاشت­های مختلف نسبت به تاریخ کاشت مرسوم در دوره پایه، نشان داد که درصد کاهش تاریخ کاشت زودهنگام 15بهمن (3/3- درصد و  5/4- به ترتیب تحت RCP4.5 و RCP8.5) در شرایط تغییر اقلیم در مقایسه با دو تاریخ کاشت دیگر (5/6- و  7/6- درصد به ترتیب تحت RCP4.5 و RCP8.5 برای تاریخ کاشت 1 اسفند و 1/31- و 2/23 درصد به ترتیب تحت RCP4.5 و RCP8.5 برای تاریخ کاشت 15 اسفند) در استان خوزستان بسیار کمتر می­باشد. به طور میانگین در سطح استان خوزستان تاریخ کاشت 15 بهمن (8/11 کیلوگرم عملکرد دانه بر میلیمتر آب) نسبت به دو  تاریخ کاشت 1 اسفند (7/10 کیلوگرم عملکرد دانه بر میلیمتر آب) و 15 اسفند (6/7 کیلوگرم عملکرد دانه بر میلیمتر آب) دارای کارایی مصرف آب بالاتری در دوره پایه بود. تحت شرایط تغییر اقلیم به طور کلی درصد کاهش در کارایی مصرف آب در تاریخ کاشت­های مختلف نسبت به تاریخ کاشت مرسوم در دوره پایه، نشان­دهنده برتری و اختلاف زیاد تاریخ کاشت زودهنگام 15بهمن (8/2 درصد و  3/3 به ترتیب تحت RCP4.5 و RCP8.5) در مقایسه با دو تاریخ کاشت دیگر (12- درصد و  11- به ترتیب تحت RCP4.5 و RCP8.5 برای تاریخ کاشت 1 اسفند و 1/40- و 5/32- درصد به ترتیب تحت RCP4.5 و RCP8.5 برای تاریخ کاشت 15 اسفند) در استان خوزستان بود.نتیجه­ گیری: به طور کلی نتایج این مطالعه نشان داد که تاریخ کاشت مرسوم منطقه مورد بررسی برای ذرت از نظر تولید عملکرد دانه اقتصادی و کارایی مصرف آب بهینه نیست. در نهایت نتایج نشان داد برای افزایش در عملکرد دانه اقتصادی و کارایی مصرف آب در دوره آینده و دوره پایه در استان خوزستان باید از تاریخ کاشت­های زود هنگام (15 بهمن) استفاده کرد. 

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.05 MB

140. بررسی و اولویت بندی پیامدهای خشک شدن دریاچه ارومیه بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مناطق روستایی شهرستان ملکان

باقر نیکجو؛ عباس عبدشاهی؛ مسعود یزدانپناه

دوره 15، شماره 1 ، بهار 1396، ، صفحه 27-44

چکیده

  سابقه و هدف: امروزه مداخلات انسان در طبیعت، وضعیت سامانه‌ها و زیست‌سامانه‌های محیطی را دچار اختلال کرده که در نتیجه باعث ایجاد ناهنجاری‌هایی نظیر سیل‌های بی‌سابقه، طوفان‌های شدید، گرم شدن زمین، مصرف بی‌رویه‌ی منابع طبیعی و اخیراً خشک‌شدن دریاچه‌ها گردیده است. یکی از مهم‌ترین مخاطره‌های محیطی که در سالهای اخیر در ایران در ...  بیشتر سابقه و هدف: امروزه مداخلات انسان در طبیعت، وضعیت سامانه‌ها و زیست‌سامانه‌های محیطی را دچار اختلال کرده که در نتیجه باعث ایجاد ناهنجاری‌هایی نظیر سیل‌های بی‌سابقه، طوفان‌های شدید، گرم شدن زمین، مصرف بی‌رویه‌ی منابع طبیعی و اخیراً خشک‌شدن دریاچه‌ها گردیده است. یکی از مهم‌ترین مخاطره‌های محیطی که در سالهای اخیر در ایران در حال رخ دادن است، کاهش آب دریاچه اورمیه می‌باشد. اهداف این مطالعه، بررسی تاثیر خشک‌شدن دریاچه ارومیه بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی ساکنان حاشیه‌ی دریاچه، دیدگاه ساکنان در رابطه با عوامل موثر بر خشک‌شدن دریاچه و روش‌های احیای آن و همچنین اولویت بندی پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی بود. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی بوده و از منظر جمع‌آوری داده‌ها به روش علی-مقایسه‌ای انجام شده است. داده‌های مورد نیاز از نمونه‌ای به حجم ۳۰۰ از ساکنان روستاهای شهرستان ملکان در سال ۱۳۹۴با تکمیل پرسشنامه، جمع‌آوری گردید. در بخش توصیفی از فراوانی، درصد تجمعی، واریانس، انحراف معیار و میانگین استفاده شد. در بخش استنباطی نیز آزمون‌های مقایسه میانگین، تحلیل واریانس و آزمون t به کار گرفته شد. همچنین با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی اولویت پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی دریاچه ارومیه از نظر ساکنان منطقه مشخص گردید. نتایج و بحث: نتایج نشان داد که پس از سال ۱۳۸۸ تمامی محصولات به جز محصولات باغی نسبت به دوره قبل با کاهش قابل ملاحظه ای مواجه گردیده‌اند. ملاحظه ارقام نشان می‌دهد که وضعیت اقتصادی کل منطقه نسبت به قبل از سال ۱۳۸۸ بدتر شده است. اما میانگین این متغیر، قبل از سال ۱۳۸۸ با دور شدن از دریاچه، کاهش و بعد از سال ۱۳۸۸ با دور شدن از دریاچه، افزایش می‌یابد. به عبارت دیگر، وضعیت زیست‌محیطی قبل از سال ۱۳۸۸ با نزدیک شدن به سواحل دریاچه ارومیه، ولی پس از سال ۱۳۸۸ با دور شدن از سواحل، بهبود یافته است. بنابراین به مرور زمان با خشک‌شدن بیشتر دریاچه، ساکنان منطقه در وضعیت بدتری قرار گرفته‌اند. از نظر ساکنان منطقه، دولت از طریق احداث بزرگراه، ساخت سدها و عدم جلوگیری از احداث چاه‌های غیرمجاز مهمترین نقش را در خشک‌شدن دریاچه داشته است. پاسخگویان انتقال آب به دریاچه، رها نمودن آب سدها، بارور نمودن ابرها، استفاده از شیوه‌های بهتر آبیاری و نیز کشت محصولات با کارایی بالای مصرف آب را جهت احیای دریاچه‌ی ارومیه پیشنهاد نموده‌اند. فرایند تحلیل سلسله مراتبی نشان داد ساکنان منطقه بیشترین اولویت را به پیامدهای زیست‌محیطی خشک شدن دریاچه داده و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی در رتبه‌های بعدی قرار دارند.نتیجه‌گیری: با توجه به این که بیش از نیمی از مردم، رها ساختن آب سدها را عامل موثری در احیای دریاچه بیان نموده‌اند، بنابراین علی‌رغم کاهش سطح درآمد آن‌ها، تمایل به احیای دریاچه برای آن‌ها اولویت بیشتری دارد. در اولویت بودن پیامدهای زیست‌محیطی خشک‌شدن دریاچه نسبت به پیامدهای اقتصادی و اجتماعی حاکی از آن است که پیامد زیست‌محیطی دریاچه به حد هشدار دهنده‌ای رسیده است. اما از طرف دیگر، این انگیزه را هم در سیاستگذاران ایجاد می‌نماید که برای احیای دریاچه ارومیه با در نظر گرفتن این اولویت مهم، برنامه‌ریزی نمایند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 964.88 K

141. ارزیابی مقاومت برخی گونه‌های گیاهی به سرما و خشکی برای کاربرد در بام‌های سبز گسترده در شرایط اقلیمی مشهد

نوید وحدتی مشهدیان؛ علی تهرانی فر؛ فاطمه کاظمی

دوره 14، شماره 4 ، زمستان 1395، ، صفحه 29-44

چکیده

  سابقه و هدف: دستیابی به گیاهانی که در محیط رشد پرتنش یک بام سبز گسترده به‌ویژه در مناطقی با اقلیم خشک، بتوانند بقای خود را حفظ کنند، یک چالش جدی است.مواد و روش‌ها: این تحقیق به چگونگی انتخاب گیاهان مناسب برای بام‌های سبز گسترده در شرایط سرمای طبیعی در فصول سرد (پاییز و زمستان) به صورت آزمایش بلوک‌های کامل تصادفی و به دنبال آن بررسی ...  بیشتر سابقه و هدف: دستیابی به گیاهانی که در محیط رشد پرتنش یک بام سبز گسترده به‌ویژه در مناطقی با اقلیم خشک، بتوانند بقای خود را حفظ کنند، یک چالش جدی است.مواد و روش‌ها: این تحقیق به چگونگی انتخاب گیاهان مناسب برای بام‌های سبز گسترده در شرایط سرمای طبیعی در فصول سرد (پاییز و زمستان) به صورت آزمایش بلوک‌های کامل تصادفی و به دنبال آن بررسی اثر تنش خشکی به صورت سه دور زمانی آبیاری (48، 72 و 96 ساعت) به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در فصول گرم سال (بهار و تابستان) در مشهد می‌پردازد.نتایج و بحث: نتایج هر دو آزمایش نشان داد اثر گونه در فصول سال معنی‌دار است. بید گیاه، شبنمی و دم‌عقربی بهترین کیفیت بصری را در هر گروه نشان دادند. از نظر بقا دم‌عقربی بهترین گزینه برای مشهد در هر دو فصل سرد و گرم سال و به دنبال آن شبنمی و پنجه‌برگی قرار گرفتند. پیچ تلگرافی برای فصول سرد و ناز قرمز گزینه فوق‌العاده‌ایی برای فصول گرم سال هستند. گراس‌های چمنی و زمین‌پوش نیاز به آبیاری منظم در فصل گرم داشته و از نظر تیمارهای آبیاری تفاوت چشمگیری را نشان دادند، اما گیاهان ناز پاسخ بسیار مطلوبی نسبت به سطوح تنش خشکی نشان دادند. در مجموع گیاهان ساقه‌گوشتی (succulent) و زمین‌پوش به ترتیب برای استفاده در فصول گرم و سرد مناسب‌تر بوده و چمنی‌های کپه‌ای توصیه نمی‌شوند.نتیجه‌گیری: بنا‌بر نتایج حاصل از این تحقیق، بام‌های سبز با در نظر گرفتن ملاحظاتی چند می‌توانند بام‌های سبز نسبتا پایداری را برای اقلیم مشهد نوید دهند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.14 MB

142. بررسی وضعیت ماهیان غیربومی مهاجم تیلاپیاCoptodonzillii,Gervais, 1848)،Oreochromisaureus(Steindachner, 1864در اکوسیستم‏های آبی استان خوزستان

حسین ولی خانی؛ اصغر عبدلی؛ بهرام حسن زاده کیابی؛ فرشاد نجات؛ محمد صادق صبا؛ میلاد خسروی

دوره 15، شماره 4 ، زمستان 1396، ، صفحه 29-44

چکیده

  سابقه و هدف: ماهیان مهاجم، به‌عنوان تهدیدی بزرگ برای تنوع‌زیستی اکوسیستم‏های آبی مطرح هستند. ماهیان تیلاپیا از جمله ماهیانی هستند که به دلیل ویژگی‌های تولیدمثلی، عادت‌های غذایی و رفتاری و مقاومت بالا به شرایط محیطی، آلودگی و بیماری‌ها، مهاجم تلقی شده و تاکنون دو گونه غیربومی Coptodon zillii  و Oreochromis aureus  و یک گونه بومیIranocichla hormuzensis ...  بیشتر سابقه و هدف: ماهیان مهاجم، به‌عنوان تهدیدی بزرگ برای تنوع‌زیستی اکوسیستم‏های آبی مطرح هستند. ماهیان تیلاپیا از جمله ماهیانی هستند که به دلیل ویژگی‌های تولیدمثلی، عادت‌های غذایی و رفتاری و مقاومت بالا به شرایط محیطی، آلودگی و بیماری‌ها، مهاجم تلقی شده و تاکنون دو گونه غیربومی Coptodon zillii  و Oreochromis aureus  و یک گونه بومیIranocichla hormuzensis  از این ماهیان در ایران گزارش شده است. در سال‌های اخیر، ماهیان تیلاپیای غیربومی پیامد‌های اکولوژیکی و اقتصادی قابل‌توجهی در ایران و کشورهای همسایه داشته‌اند. هدف از این پژوهش بررسی اولیه وضعیت ماهیان غیربومی تیلاپیا در استان خوزستان می‌باشد. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از آبان 1393 تا شهریور 1394برای تعیین فراوانی دو گونه ماهی تیلاپیا C. zillii  و O. aureus در تالاب شادگان و میزان عرضه آنها در برخی بازارهای ماهی، در استان خوزستان، انجام شده است. همچنین حضور یا عدم حضور این ماهیان در تعدادی از مراکز تکثیر و پرورش ماهیان گرمابی استان نیز ارزیابی شد. نتایج و بحث: نتایج نشان داد که میزان صید و عرضه تیلاپیا C. zillii فراوانی بالایی داشته و این ماهی به یکی از گونه‏های غالب تالاب شادگان تبدیل شده است. در این پژوهش گونه O. aureus از تالاب شادگان صید نشد اما مشاهدات نشان می‌دهد که این گونه، به‌ویژه در رودخانه‌ها، در حال گسترش به سایر نقاط بوده و از لحاظ فراوانی نیز در حال افزایش است. ماهیان تیلاپیا به‌ویژه C. zillii در برخی از مزارع پرورش ماهی به آفت تبدیل شده و میزان تولید ماهیان گرمابی را کاهش داده‏اند. همچنین حضور این گونه ‏ها در مراکز تکثیر بچه‏ ماهی، احتمال انتقال آنها به سایر مناطق را افزایش داده است. نتیجه‌گیری: به نظر می‌رسد که در حال حاضر بهترین راهکار مبارزه با ماهیان تیلاپیا در این استان، جلوگیری از ورود آنها به سایر منابع آبی (به‌ویژه از طریق فعالیت‌های آبزی‏پروری) باشد. همچنین انجام پژوهش‌های مستمر برای مشخص شدن جنبه‌های مختلف این معرفی‌ها، پیش‏بینی پتانسیل گسترش دامنه پراکنش و پایش منظم باید مورد توجه قرار گیرد. در مجموع، باید روشی ترکیبی برای کنترل و کاهش این گونه‌ها به همراه مدیریت مناسب اکولوژیکی آب، کاهش آلودگی آب‌ها و کاهش فشار صیادی گونه‌های بومی اتخاذ شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.3 MB

143. توسعه مدل بهینه برای استفاده صحیح از منابع زیست‌محیطی در حوزه آبخیز چلگرد

مسلم حیدری؛ افشین هنربخش؛ مهدی پژوهش؛ مریم زنگی آبادی

دوره 16، شماره 1 ، بهار 1397، ، صفحه 29-46

چکیده

  سابقه و هدف: در چند دهه گذشته، مدل‌های متعددی از جمله مدل برنامه‌ریزی خطی برای مدیریت و برنامه‌ریزی در حوزه های آبخیز و تعیین الگوی کشت بهینه در برنامه‌ریزی‌های کشاورزی استفاده شده است.روش‌های مدیریت و برنامه‌ریزی برای تخصیص بهینه منابع برای به دست آوردن بیشترین منافع، از مهم ترین ابزارهای کاربردی در زمینه‌های مختلف علوم محیطی ...  بیشتر سابقه و هدف: در چند دهه گذشته، مدل‌های متعددی از جمله مدل برنامه‌ریزی خطی برای مدیریت و برنامه‌ریزی در حوزه های آبخیز و تعیین الگوی کشت بهینه در برنامه‌ریزی‌های کشاورزی استفاده شده است.روش‌های مدیریت و برنامه‌ریزی برای تخصیص بهینه منابع برای به دست آوردن بیشترین منافع، از مهم ترین ابزارهای کاربردی در زمینه‌های مختلف علوم محیطی از جمله منابع طبیعی، منابع آب و...هستند.هدف از این پژوهش توسعه مدل بهینه استفاده از اراضی با رویکرد زیست‌محیطی با استفاده از ترکیب روش‌های بهینه‌سازی ریاضی برنامه‌ریزی خطی برای تعیین مساحت بهینه کاربری‌های اراضی با روش بهینه‌سازی مکانی تخصیص چند‌هدفه اراضی برای تعیین محل بهینه کاربری‌های اراضی است. مواد و روش‌ها: در این پژوهش تلاش شده که با استفاده از روش‌های بهینه‌سازی مدل زیست‌محیطی که سازگار با شرایط اجتماعی و اقتصادی حاکم بر حوزه آبخیز است برایاستفاده بهتر، حفظ و احیای منابع طبیعی موجود ارائه شود. به همین منظور از یک مدل تک‌هدفه برنامه‌ریزی خطی با رویکرد زیست‌محیطی برای بهینه‌سازی کاربری اراضی و از یک مدل بهینه‌سازی چند‌هدفه برای تخصیص بهینه منابع استفاده شد. نتایج و بحث: پس از جمع‌آوری و تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها و ورود آنها به مدل بهینه‌سازی تک‌هدفه برنامه‌ریزی خطی، ابتدا یک مدل ریاضی که مساحت بهینه کاربری‌های اراضی در حوضه را تعیین می‌کند توسعه داده شد و سپس با استفاده از مدل بهینه‌سازی مکانی چند‌هدفه تخصیص چندهدفه اراضی موقعیت بهینه کاربری‌های اراضی تعیین شد. مدل ترکیبی ارائه‌شده یک مدل کارآمد است زیرا قادر به تعیین همزمان مساحت و موقعیت مکانی کاربری‌های اراضی است.   نتیجه‌گیری: نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهند که مدل ترکیبی ارائه‌شده می‌تواند مبنایی برای مدیریت صحیح منابع باشد و تا حدود 12 درصد فرسایش خاک را کاهش و حدود 96 درصد سود را افزایش دهد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.27 MB

144. کاربرد فرایند تحلیل شبکه ای و منطق فازی (ANP-FUZZY) در شناسایی منطقه های توسعه گردشگری طبیعت در شهرستان دنا

وجیهه قربان نیا خیبری؛ هومان لیاقتی؛ میر مهرداد میرسنجری؛ محسن آرمین

دوره 17، شماره 3 ، پاییز 1398، ، صفحه 29-44

http://dx.doi.org/10.29252/envs.17.3.29

چکیده

  سابقه و هدف: گردشگری طبیعت (اکوتوریسم) نوعی از گردشگری است که بر جاذبه­ های طبیعی تأکید دارد و ویژگی محوری آن، ارتباط با طبیعت و وابستگی به مفهوم توسعه پایدار، ایجاد موقعیت­ های آموزش، بوم ­شناسی و قدرشناسی نسبت به مادر زمین است. با توجه به مفهوم توسعه گردشگری طبیعت پایدار، ارزیابی توان اکولوژیک و شناسایی ظرفیت­ های طبیعی هر ...  بیشتر سابقه و هدف: گردشگری طبیعت (اکوتوریسم) نوعی از گردشگری است که بر جاذبه­ های طبیعی تأکید دارد و ویژگی محوری آن، ارتباط با طبیعت و وابستگی به مفهوم توسعه پایدار، ایجاد موقعیت­ های آموزش، بوم ­شناسی و قدرشناسی نسبت به مادر زمین است. با توجه به مفهوم توسعه گردشگری طبیعت پایدار، ارزیابی توان اکولوژیک و شناسایی ظرفیت­ های طبیعی هر منطقه به همراه برنامه ­ریزی صحیح می ­تواند منجر به بهره­ برداری پایدار و مستمر از عرصه ­های طبیعی و در عین حال رفع محرومیت، ایجاد اشتغال و کسب درآمد شود. شهرستان دنا در شمال استان کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی بالغ بر 1577 کیلومتر مربع به دلیل برخورداری از پدیده­های نادر و ارزشمند طبیعی از قابلیت­ و پتانسیل­ بالایی در زمینه­ گردشگری طبیعی برخوردار است که می‌تواند بعنوان چشم ­اندازی زیبا در همه فصل­ های سال پذیرای گردشگران و دوست­داران طبیعت قرار گیرد.  مواد و روش ­ها: روش­های تصمیم ­گیری چند معیاره (MCDM) این امکان را فراهم می­ آورد که معیارهای گوناگون بطور همزمان در تعیین بهترین گزینه و مناسب­ ترین شرایط به کار گرفته شوند. فرآیند تحلیل شبکه­ای (ANP) یکی از روش ­های تصمیم­ گیری چند معیاره با ساختار غیر خطی و روابط دو سویه است. در این مطالعه پس از بررسی روابط بین شاخص ­های مختلف توسعه گردشگری طبیعت و تعیین وزن نسبی آن­ها با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه­ ای، اقدام به شناسایی منطقه­ های پتانسیل توسعه اکوتوریسم با استفاده از روش ترکیب خطی وزن­دار (WLC) شد. اغلب همراه با روش­ WLC، تئوری مجموعه­ های فازی بمنظور استاندارد کردن شاخص ­ها به کار می ­رود. نتایج و بحث: بر اساس ساختار مدل تصمیم­ گیری فرآیند تحلیل شبکه ­ای، شاخص حساسیت به وقوع زمین­ لغزش با وزن نسبی 0.3 و جهت جغرافیایی با وزن نسبی 0.014 به ترتیب بیشترین و کمترین اهمیت را در مورد شناسایی منطقه ­های پتانسیل توسعه گردشگری طبیعت در منطقه مورد مطالعه داشته­ اند. بر اساس استخراج وزن نسبی 17 شاخص­ گردشگری طبیعت و تلفیق آن­ها به روش ترکیب خطی وزن ­دار، بیشترین مساحت کلاس­ های گردشگری طبیعت به ترتیب به کلاس شایستگی تا حدی مناسب (S2)، نسبتاً مناسب (S3)، کاملاً مناسب (S4) و نامناسب (S1) اختصاص یافته است. نتیجه ­گیری: در بیشتر تصمیم­ گیری ­ها مدیران به جای یک سنجه، خواستار بهینه کردن چندین سنجه هستند. بدیهی است که این سنجه­ ها  بدلیل داشتن مقیاس ­های مختلف با هم قابل مقایسه نبوده و حتی در برخی مسئله­ ها با یکدیگر متضاد می­ باشند به طوری­که افزایش یک سنجه سبب کاهش سنجه دیگر می­ شود. بنابراین در تصمیم­ گیری با معیارهای چندگانه بطور معمول مدیران به دنبال گزینه ­ای هستند که بیشترین مزیت را برای همه معیارها بیان کند. در روش وزن ­دهی AHP، وابستگی معیارها، سنجه­ ها و گزینه ­ها  بصورت خطی و از پایین به بالا یا بالا به پایین است. در این مطالعه مشخص شد که وابستگی سنجه­ های مؤثر بر توسعه گردشگری طبیعت دو طرفه و تشکیل یک شبکه یا سیستم غیر خطی (سیستم بازخور) را می­ دهد که در این صورت برای محاسبه وزن عنصر­ها باید از تئوری شبکه­ ها استفاده کرد. همانند دیگر تحقیق ­های گذشته نتایج این تحقیق نیز نشان داد که استفاده همزمان از منطق فازی و روش ANP در تعیین ارجحیت و وزن معیارها نسبت به یکدیگر شرایط منطقی ­تر و انعطاف­ پذیرتری را برای ارزیابی به روش WLC فراهم می­ کند. مقایسه نتایج این پژوهش با دیگر مطالعات نشان داد که سنجه­ های اثرگذار بر توسعه اکوتوریسم در منطقه ­های مختلف متفاوتند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.46 MB

145. کمّی‌سازی رابطه بین انتشار گاز دی‌اکسید کربن با بعد فشردگی شکل شهر

فاطمه رضایی؛ سامره فلاحتکار؛ هاشم داداش پور

دوره 16، شماره 2 ، تابستان 1397، ، صفحه 31-48

چکیده

  سابقه و هدف: گرمایش جهانی یک حقیقت مسلم و تهدیدی اجتناب‌ناپذیر برای زندگی در محیط زیست است. با توجه به اینکه مناطق شهری عامل مهمی در افزایش انتشار گاز CO2 هستند، جامعه نیازمند انجام اقداماتی در راستای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است. از آنجا که افزایش جمعیت زمینه‌ساز افزایش تقاضا برای سکونت و گسترش سریع مراکز فعالیت در حومه‌ها است ...  بیشتر سابقه و هدف: گرمایش جهانی یک حقیقت مسلم و تهدیدی اجتناب‌ناپذیر برای زندگی در محیط زیست است. با توجه به اینکه مناطق شهری عامل مهمی در افزایش انتشار گاز CO2 هستند، جامعه نیازمند انجام اقداماتی در راستای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است. از آنجا که افزایش جمعیت زمینه‌ساز افزایش تقاضا برای سکونت و گسترش سریع مراکز فعالیت در حومه‌ها است و با توجه به رشد سریع شهرهای ایران، اهمیت سوخت در توسعه پایدار و نقش بالقوه و مهم شناخت شکل شهری در توسعه پایدار شهری، ضرورت کمی‌سازی ارتباط بعد فشردگی شکل شهر و انتشار CO2 ناشی از مصرف سوخت فسیلی را آشکار می‌سازد. مواد و روش‌ها: این پژوهش در دو مرحله طراحی شد. در مرحله اول به بررسی تغییرات شکل 15 شهر دو استان گیلان و مازندران از جنبه بعد فشردگی با استفاده از سنجه‌های سیمای سرزمین (AI، PLADJ،PROXIM ، COHESION) پرداخته شد. برای تهیه نقشه مناطق شهری از تصاویر سنجش از دور سنجنده‌های  TMو OLI ماهواره لندست متعلق به سال‌های 2001 و 2015 استفاده شد. همچنین برای طبقه‌‌بندی تصاویر از روش نظارت‌شده بر اساس الگوریتم حداکثر احتمال استفاده شده است. روش مقایسه پس از طبقه‌بندی برای آشکارسازی تغییرات استفاده شد. در فاز دوم بعد از محاسبه انتشار CO2 ازآنالیز داده پانل برای کمی‌سازی رابطه بین متغیرهای سری زمانی دی‌اکسید کربن و متغیرهای مقطعی سنجه‌های سیمای سرزمین استفاده شد. نتایج و بحث: نتایج حاصل از سنجه‌ها برای تمامی مناطق بررسی‌شده در فاصله زمانی 1380 تا 1394 نشان می‌دهد فشردگی در سطح سیمای تمامی شهرهای استان گیلان غیر از بندرانزلی نسبت به استان مازندران روند کاهشی در پیش داشته، اما برای استان مازندران در سه شهر رامسر، بهشهر و آمل افزایش فشردگی در سطح کلاس شهر مشاهده می‌شود. بنابراین می‌توان گفت که شهرهای استان مازندران فشرده‌تر از شهرهای استان گیلان است. مطابق با نتایج به‌دست‌آمده، این چهار متغیر معرف فشردگی (AI، PLADJ،PROXIM ، COHESION)، همبستگی منفی را با انتشار CO2 ناشی از مجموع فراورده‌های نفتی بنزین و گازوئیل در سطح کلاس شهری نشان دادند. در میان سنجه­های مورد استفاده، سنجه COHESION،  بالاترین همبستگی را به ترتیب ( 79/8-  و -17/10) با دی‌اکسید کربن ناشی از مصرف بنزین و گازوئیل نشان داد. بر اساس نتایج آنالیز داده پانل به ازای افزایش یک درصدی سنجه COHESION نزدیک به نه درصد انتشار CO2 ناشی از مصرف بنزین کاهش می‌یابد، در حالی که افزایش یک درصدی سنجه COHESION سبب کاهش 10 درصدی انتشار CO2 ناشی از مصرف گازوئیل می‌شود. به‌طور مثال، با توجه به اینکه میزان انتشار ناشی از بنزین در سال 1394 برای شهر آمل معادل 36/133 تن CO2 در هر هکتار است و همچنین مطابق با نتایج به‌دست آمده از سنجه COHESION که گویای آن است که اگر فشردگی شکل شهر یک درصد افزایش پیدا کند میزان انتشار CO2 در آن 8/8 درصد کاهش خواهد یافت، این میزان درصد کاهش برابر 73/11 تن CO2 در هکتار است. نتیجه‌گیری: بر این اساس در نظر گرفتن فرم شهری در برنامه‌ریزی آتی توسعه شهرهای شمالی ایران برای شکل‌گیری شهرهای کم‌کربن توصیه می‌شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.23 MB

146. بررسی اثرهای اقتصادی و محیط زیستی بهینه سازی و اصلاح شبکه توزیع چغندرقند در زنجیره تامین شکر ایران

پریچهر نجفی؛ مسعود فهرستی ثانی؛ محمدرضا نظری؛ اکرم نشاط

دوره 17، شماره 2 ، تابستان 1398، ، صفحه 31-42

http://dx.doi.org/10.29252/envs.17.2.31

چکیده

  سابقه و هدف: با توجه به هزینه­ های بالا حمل و نقل در بخش شکر تولیدی از چغندرقند ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ منطقی زﻧﺠﯿﺮه­ یﺗﺎﻣﯿﻦ آن از اﻫﻤﯿﺖ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ­ﺗﻮاﻧﺪ در ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ، ﮐﺎﻫﺶ آﻻﯾﻨﺪه­ﻫﺎی ﻫﻮا، ﻣﮑﺎن­ﯾﺎﺑﯽ ﺗﺴﻬﯿﻼت، ﺗﺤﻮﯾﻞ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ خدمات ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﺗﻘﺎﺿﺎ و  رﺿﺎﯾﺖ ﻣﺸﺘﺮی را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ...  بیشتر سابقه و هدف: با توجه به هزینه­ های بالا حمل و نقل در بخش شکر تولیدی از چغندرقند ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ منطقی زﻧﺠﯿﺮه­ یﺗﺎﻣﯿﻦ آن از اﻫﻤﯿﺖ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ­ﺗﻮاﻧﺪ در ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ، ﮐﺎﻫﺶ آﻻﯾﻨﺪه­ﻫﺎی ﻫﻮا، ﻣﮑﺎن­ﯾﺎﺑﯽ ﺗﺴﻬﯿﻼت، ﺗﺤﻮﯾﻞ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ خدمات ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﺗﻘﺎﺿﺎ و  رﺿﺎﯾﺖ ﻣﺸﺘﺮی را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. بررسی مطالعه­ های گذشته نشان می ­دهد که بررسی­ های اندکی در زمینه بهینه ­یابی شبکه توزیع محصول ­های کشاورزی در زنجیره تامین با در نظر گرفتن تاثیر اقتصادی و محیط زیستی انجام شده است. بنابراین تحقیق حاضر به بهینه ‏سازی شبکه توزیع چغندر قند از منطقه­ های تولیدی به کارخانه­ های بهره­ برداری و تصفیه چغندرقند در زنجیره تامین شکر ایران و تعیین تاثیر اقتصادی و محیط زیستی محیطی آن می ‏پردازد. در این پژوهش افزون بر مقایسه هزینه ‏های حمل و نقل در وضعیت توزیع موجود و بهینه، تغییرات در مصرف سوخت به ازای تغییر در توزیع چغندرقند، کاهش انتشار ناشی از اصلاح شبکه حمل و نقل و منافع اقتصادی آن در کشور نیز محاسبه شد. مواد و روش ­ها: مطالعه حاضر با استفاده از آمار و اطلاعات مرکز آمار ایران در سال 1393 برای10 استان تولیدکننده چغندرقند شامل آذربایجان غربی، کرمانشاه، خوزستان، فارس، یاسوج، لرستان، سمنان، قزوین، خراسان رضوی و خراسان شمالی و 24 مرکز تقاضا انجام شد. این مطالعه با استفاده از الگوی برنامه ­ریزی ریاضی و مدل‏سازی حمل و نقل به تجزیه و تحلیل داده­ها با بکارگیری نرم افزار GAMS پرداخت. نتایج و بحث: نتایج اجرای برنامه بهینه حمل و نقل نشان داد اجرای برنامه پیشنهادی سبب صرفه ­جویی در هزینه ­ها  به میزان 43.7 میلیارد ریال  معادل 3.84 درصد شد. همچنین، نتایج اجرای برنامه بهینه حمل و نقل با در نظر گرفتن اثرهای محیط زیستی، نشان­دهنده­ی کاهش مصرف سوخت به میزان 2 میلیون و 177 هزار لیتر گازوئیل و منافع محیط زیستی حدود 5.7 میلیارد ریال است. نتیجه ­گیری: بنابراین می ­توان نتیجه گرفت اجرای برنامه بهینه حمل و نقل سبب کاهش هزینه­های حمل و نقل و کاهش مصرف سوخت شده است. لذا اجرای برنامه بهینه افزون­ بر کاهش هزینه ­ی حمل و نقل و قیمت تمام شده شکر سبب کاهش آلودگی و مصرف سوخت در کشور نیز می‏ شود. بر اساس نتایج به ­دست آمده، پیشنهاد می­ شود، در جریان برنامه ­ریزی حمل و نقل در زنجیره تأمین شکر، از الگوی پیشنهادی در این مطالعه برای حمل و نقل چغندرقند استفاده شود، زیرا اجرای برنامه بهینه بر کاهش هزینه ­ی حمل و نقل و کاهش مصرف سوخت فسیلی و در نتیجه بر قیمت تمام شده شکر تاثیر  می‏ گذارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 447.62 K

147. تغییرات اقلیمی و تغییرات خطوط مبدأ کشورهای ساحلی: راهکارها و چالش‌ها

همایون حبیبی؛ هاجر راعی دهقی

دوره 18، شماره 3 ، پاییز 1399، ، صفحه 32-48

http://dx.doi.org/10.29252/envs.18.3.32

چکیده

  سابقه و هدف: توانایی بشر برای دگرگون ساختن محیط زیست در تمام کره زمین به نوع متفاوتی از نگرانیهای محیط زیستی یعنی تغییرات اقلیمی دامن زده است. امروزه افزایش گرمایش جهانی و باال آمدن آب دریاها در اثر آب شدن یخهای قطبی، فوری ترین، قطعی ترین و گسترده ترین اثرهای قابل مشاهده تغییرات اقلیمی است. یکی از آثار این تغییرات، احتمال محروم شدن ...  بیشتر سابقه و هدف: توانایی بشر برای دگرگون ساختن محیط زیست در تمام کره زمین به نوع متفاوتی از نگرانیهای محیط زیستی یعنی تغییرات اقلیمی دامن زده است. امروزه افزایش گرمایش جهانی و باال آمدن آب دریاها در اثر آب شدن یخهای قطبی، فوری ترین، قطعی ترین و گسترده ترین اثرهای قابل مشاهده تغییرات اقلیمی است. یکی از آثار این تغییرات، احتمال محروم شدن کشورهای ساحلی بویژه کشورهای کوچک جزیرهای از قلمروهای دریایی قبلی شان است، زیرا با باال آمدن آب دریاها نقاط پایه ای که مبنای ترسیم خطوط مبدأ هستند شروع به پسرفت به سمت ساحل نموده و عوارض طبیعی که مبنایی برای ترسیم خطوط مبداء دریای سرزمینی یا آبهای مجمع الجزایری بودند در حال غرق شدن یا تغییر ماهیت هستند. از آنجایی که خط مبدأ مبنای تعیین حدود مناطق دریایی کشور ساحلی است، با باال آب دریاها اعتبار خطوط مبدأ ترسیم شده قبلی و استحقاق کشورها برای برخورداری از منطقه های دریایی برمبنای چنین خطوطی به چالش کشیده شده و این مساله را مطرح میسازد که چنین کشورهایی همچنان سزاوار استفاده از خطوط مبدأ ترسیم شده قبلی هستند یا باید به ترسیم دوباره این خطوط بر اساس تغییرات صورت گرفته اقدام کنند. از اینرو هدف این نوشتار بررسی آثار تغییرات اقلیمی بر خطوط مبدأ کشورهای ساحلی و مجمع الجزایری و بیان راهکارهایی به چنین کشورهایی برای مقابله با چنین آثاری است. مواد و روشها: به منظور بررسی آثار تغییرات اقلیمی بر کشورهای ساحلی در ابتدا به پیامدهای تغییرات اقلیمی بر اقیانوسها پرداخته شد. با توجه به تحقیق های صورت گرفته مشخص شد، مهمترین این تغییرات، گرمایش جهانی و باال آمدن آب دریاها است. سپس تأثیر چنین پیامدهایی بر خطوط مبدأ عادی و مستقیم کشورهای ساحلی و مجمع الجزایری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج و بحث: این نوشتار با بررسی آثار تغییرات اقلیمی بر اقیانوسها به این نتیجه رسید که مهمترین آثار چنین تغییراتی بر اقیانوسها گرمایش جهانی و باال آمدن آب دریاست. این مطالعه با ارزیابی تأثیر تغییرات اقلیمی بر خطوط مبدأ به بررسی واقعی بودن این چالش حقوقی نسبت به انواع خطوط مبدأ پرداخته و نتیجه میگیرد که با وجود آنکه کنوانسیون حقوق دریاها 1982 به معضل تغییرات احتمالی بعدی در محل نقاط پایه بی توجه بوده و در این رابطه سکوت کامل دارد، با اینحال با تفسیر مواد کنوانسیون در مورد ترسیم خطوط مبدأ سواحل ناپایدار و فالت قاره میتوان قائل به حق کشورهای ساحلی و مجمع الجزایری به حفظ خطوط مبدأ قبلی و منطقه های دریایی موجود به رغم تغییرات سطح دریا شد. نتیجه گیری: این مطالعه با ارزیابی آثار تغییرات اقلیمی بر خطوط ساحلی کشورهای ساحلی نتیجه میگیرد که بی تردید پیامدهای تغییرات اقلیمی منجر به تغییرات گسترده در خطوط مبدأ کشورهای ساحلی میشود و با تفسیر مواد کنوانسیون حقوق دریاها میتوان راهکارهایی برای مقابله با این تغییرات بیان نمود و در نهایت قائل به حق کشورهای ساحلی به حفظ خطوط مبدأ قبلی آنها شد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 620.74 K

148. اثرهای ناشی از تغییرهای کاربری زمین بر کیفیت آب کشاورزی در دشت کرمان با استفاده از روش سنجش از دور

طیبه مصباح زاده؛ فرشاد سلیمانی ساردو

دوره 16، شماره 4 ، زمستان 1397، ، صفحه 33-46

چکیده

  سابقه و هدف: کاربری زمین همواره یکی از مهم ترین شاخص‌هایی بوده است که انسان از طریق آن محیط‌زیست خود را تحت تأثیر قرار داده است. کاربری فعالیتی‌ است که انسان از طریق مصرف منبع­ های طبیعی زمینه ­های رشد و پیشرفت اجتماعی اقتصادی خود را فراهم کرده و در عین حال ساختارها و فرآیندهای موجود در محیط‌زیست را تغییر می‌دهد. یکی از مهم ترین ...  بیشتر سابقه و هدف: کاربری زمین همواره یکی از مهم ترین شاخص‌هایی بوده است که انسان از طریق آن محیط‌زیست خود را تحت تأثیر قرار داده است. کاربری فعالیتی‌ است که انسان از طریق مصرف منبع­ های طبیعی زمینه ­های رشد و پیشرفت اجتماعی اقتصادی خود را فراهم کرده و در عین حال ساختارها و فرآیندهای موجود در محیط‌زیست را تغییر می‌دهد. یکی از مهم ترین منبع­ هایی که در این دهه از طریق تغییر کاربری زمین مورد آسیب قرار گرفته است، منبع­ های آب بویژه آب زیرزمینی است. با توجه به اهمیت منبع ­های آب زیرزمینی در تأمین آب شرب و کشاورزی، پایش کیفی و توزیع زمانی و مکانی روند تغییرهای آن، از مبحث­های مهم در برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آب است. از این رو تحقیق حاضر به بررسی اثرهای ناشی از تغییر کاربری بر کیفیت آب زیرزمینی در دشت کرمان می ­پردازد. مواد و روش­ ها: برای تهیه نقشه کاربری زمین دشت کرمان از تصویرهای ماهواره لندست 5، 7 و 8 که به ترتیب دارای سنجنده­های TM (1365)، ETM+ (1380) و سنجنده OLI (1395) می­ باشند، استفاده شد. همچنین به منظور بررسی روند تغییرهای کیفی منبع­ های آب زیرزمینی دشت کرمان از آمار و اطلاعات سال­ های 1381 و 1396 استفاده شد. سپس نقشه­ های پارامترهای کیفی در محیط ARC GIS 9.3  ترسیم شد. در ادامه این نقشه ­ها با استفاده از طبقه بندی برای مصرف­ های کشاورزی بر اساس روش ویلکوکس پهنه بندی شدند و منطقه­ های بحرانی و آلوده روی آن­ها مشخص گردید. نتایج و بحث: با استفاده از تصویر­های ماهواره­ای منطقه مورد بررسی به سه واحد کاربری تقسیم شده است. این واحدها شامل منطقه­ های مسکونی، زمین کشاورزی و زمین مرتعی است. کیفیت آب کشاورزی را از روی دیاگرامی به نام دیاگرام ویلکوکس به­دست آمد. نقشه‌های پهنه‌بندی مکانی پارامترهای آب زیرزمینی برای مصرف ­های کشاورزی بر اساس روش ویلکوکس ترسیم شده است. در نهایت با روی هم انداختن لایه­ های SAR و EC با نرم افزار  ArcGIS9.3 وضعیت کیفی آب منطقه برای مصرف ­های کشاورزی بر اساس طبقه بندی ویلکوکس در سال­های 1375 و 1393 تهیه شد (شکل 6) و مساحت هر کدام از گروه­ ها محاسبه گردید. نتیجه­ گیری: همچنین تغییرهای کاربری نشان داد که در کلاس کاربری مرتع روند کاهشی اتفاق افتاده است. به‌طوری‌که در مدت 30 سال 1/691 کیلومترمربع از سطح زمین­های مرتعی کاهش‌یافته است. همچنین سطح زمین ­های کشاورزی و منطقه­ های مسکونی افزایش یافته، که این افزایش به مراتب بیشتر از زمین­ های کشاورزی است. بر اساس طبقه بندی ویلکوکس پارامترهای  EC و SAR در مدت این دوره روند رو به افزایش داشته، ولی روند افزایش پارامتر EC بیشتر بوده است. برای پارامتر EC، کمابیش بیشتر منطقه دارای میزان بالایی از این عنصر می‌باشد، که شدت آن در قسمت­های غرب منطقه بیش از دیگر منطقه ­ها است و با گذشت زمان بر شدت آن افزوده شده است. برای عنصر SAR نیز بررسی ­ها نشان داد که میزان این عنصر در سال 1380 در تمامی منطقه در کلاس خوب قرار داشته و در سال 1393 بخش­ های غربی منطقه مورد بررسی در کلاس متوسط قرار گرفته است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.22 MB

149. مطالعه فون جورپایان خشکی زی استان چهارمحال و بختیاری

قاسم محمدی کاشانی؛ عهدیه عابدینی

دوره 18، شماره 1 ، بهار 1399، ، صفحه 33-44

http://dx.doi.org/10.29252/envs.18.1.33

چکیده

  سابقه و هدف: جورپایان خشکی­ زی بزرگترین زیرراسته در راسته جورپایان می­ باشند و به ­عنوان یکی از گروه­ های اصلی تجزیه­ کننده خاک، نقش مهمی در تسریع بازچرخش مواد گیاهی دارند. از آن­جایی که تاکنون مطالعات بسیار کمی روی این تاکسون در جنوب­غرب ایران انجام شده است، مطالعه حاضر بمنظور بررسی تنوع زیستی جورپایان خشکی ­زی در استان ...  بیشتر سابقه و هدف: جورپایان خشکی­ زی بزرگترین زیرراسته در راسته جورپایان می­ باشند و به ­عنوان یکی از گروه­ های اصلی تجزیه­ کننده خاک، نقش مهمی در تسریع بازچرخش مواد گیاهی دارند. از آن­جایی که تاکنون مطالعات بسیار کمی روی این تاکسون در جنوب­غرب ایران انجام شده است، مطالعه حاضر بمنظور بررسی تنوع زیستی جورپایان خشکی ­زی در استان چهارمحال و بختیاری انجام شد. مواد و روش­ ها: از مکان ­هایی که بطور بالقوه ممکن است زیستگاه جورپایان خشکی ­زی باشند، در سراسر استان، نمونه برداری انجام شد. نمونه­ ها پس از جمع ­آوری در الکل 96% نگهداری شدند، و برای بررسی های بیشتر به آزمایشگاه منتقل شدند. خرخاکی ها تشریح شدند و اسلایدهای میکروسکوپی از قطعات تشخیصی بدن آنها در یوپارال تهیه شد. نمونه های تایپ یا توصیفات و تصاویر در مقالات اصلی برای شناسایی گونه ها مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج و بحث: در این مطالعه بطور کلی 10 گونه جورپای خشکی­ زی شناسایی شدند. از خانواده Eubelidae Budde-Lund, 1899 گونه Koweitoniscus tamei Omer-Cooper, 1923 و از خانواده Armadillidiidae Brandt, 1833 گونهArmadillidium vulgare Latreille, 1804 معرفی شدند. گونه­ های Agabiformius lentus Budde-Lund, 1885،Porcellionides pruinosus Brandt, 1833، Porcellio evansi Omer-Cooper, 1923 و P. mehrdadi Kashani et al., 2017 از خانواده Porcellionidae Brandt & Ratzeburg, 1831 و گونه­ های Protracheoniscus major Dolfuss, 1903، P. ehsani Kashani, 2014، P. sarii Eshaghi, Kiabi & Kashani, 2015 و Mongoloniscus persicus Kashani, 2014 از خانواده Agnaridae Schmidt, 2003 شناسایی شدند. به جز گونه­ های Porcellio mehrdadi و P. evansi که اخیرا از این استان معرفی شده است، دیگر گونه ­ها برای فون استان ثبت جدید می­ باشند. نتیجه ­گیری: مطالعه حاضر نشان داد که تنوع زیستی جورپایان خشکی زی در استان چهارمحال و بختیاری نسبتا بالا است و پژوهش‌های بیشتر، برای تخمین دقیق تری از تعداد گونه های خرخاکی در این استان ضرورت دارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.09 MB

150. اثر تهنشست نیتروژن شبیه سازی شده بر ویژگی های شیمیایی خاک در توده دست کاشت افرا پلت

مهرسده تفضلی؛ حمید جلیلوند؛ سیدمحمد حجتی؛ نوربرت لمرسدورف

دوره 15، شماره 2 ، تابستان 1396، ، صفحه 39-54

چکیده

  سابقه و هدف: با توجه به افزایش استفاده از سوخت‌های فسیلی و کودهای شیمیایی، مقدار ورود ترکیبات نیتروژن‌دار به جو به ویژه در مناطق صنعتی افزایش یافته است. از جمله پیامدهای افزایش ترکیبات نیتروژن‌دار در جو، ایجاد پدیده ته‌نشست نیتروژن است. ته‌نشست نیتروژن اشاره به فرآیندی دارد که طی آن ترکیبات نیتروژنی موجود در هوا بر سطح جامد قرار ...  بیشتر سابقه و هدف: با توجه به افزایش استفاده از سوخت‌های فسیلی و کودهای شیمیایی، مقدار ورود ترکیبات نیتروژن‌دار به جو به ویژه در مناطق صنعتی افزایش یافته است. از جمله پیامدهای افزایش ترکیبات نیتروژن‌دار در جو، ایجاد پدیده ته‌نشست نیتروژن است. ته‌نشست نیتروژن اشاره به فرآیندی دارد که طی آن ترکیبات نیتروژنی موجود در هوا بر سطح جامد قرار می‌گیرند. با توجه به کمبود اطلاعات در ارتباط با اثرات ته‌نشست نیتروژن بر ویژگی­های خاک جنگل، هدف از این پژوهش بررسی اثرات ته‌نشست نیتروژن شبیه­سازی شده بر ویژگی ­های شیمیایی خاک در توده دست‌کاشت افراپلت واقع درجنگل آموزشی- پژوهشی دانشکده منابع طبیعی ساری بود. مواد و روش­ ها: در توده پژوهشی تعداد 12 پلات 20×10 متر پیاده شد. ته‌نشست نیتروژن در چهار سطح شامل، صفر (شاهد)، 50 (کم)، 100 (متوسط) و 150 (زیاد) کیلوگرم نیتروژن در هکتار در سال در نظر گرفته شد. نیتروژن به صورت محلول آمونیم- نیترات در هر پلات به‌صورت دستی و ماهانه در طول یکسال اسپری شد. سه نمونه خاک از عمق 10-0 سانتی‌متر از هر پلات در هر فصل طی یکسال با روش استوانه فلزی تهیه و به آزمایشگاه منتقل شد. در آزمایشگاه ویژگی‌های فیزیکی درصد رطوبت به روش وزنی و بافت خاک به روش هیدرومتری اندازه‌گیری شد. ویژگی­های شیمیایی خاک شامل pH خاک به روش پتانسیومتری، EC به روش هدایت سنجی (نسبت خاک به آب برابر با 1 به 5/2 بود) اندازه­ گیری شدند. کربن آلی به روش والکی و بلاک، نیتروژن به روش کجلدال، فسفر قابل جذب با روش اولسن، پتاسیم با روش عصاره­گیری با استات آمونیم اندازه ­گیری شدند. نتایج و بحث: نتایج نشان داد که ته‌نشست نیتروژن باعث کاهش معنی‌دار مقدار pH و EC خاک شد. در انتهای دوره مورد بررسی، مقدار نیتروژن در تیمارهای متوسط (0/010±0/47 درصد) و زیاد (0/013±0/59 درصد) به­ طور معنی‌داری بیشتر از شاهد (0/006±0/36 درصد) بود. مقدار فسفر در تیمار متوسط (0/39±15/98) و زیاد (0/43±14/95) به ­طور معنی‌داری کمتر از شاهد (1/05±24/97) بود. همچنین افزایش ته‌نشست نیتروژن باعث کاهش معنی‌دار پتاسیم در خاک شد. در انتهای دوره مورد بررسی، مقدار آمونیم (کم: 6/04، متوسط: 7/23 و زیاد: 8/53) و نیترات (کم: 7/21، متوسط: 9/95 و زیاد: 20/51) به­ طور معنی‌داری بیشتر از شاهد (آمونیم: 4/93 و نیترات: 5/06) بود. دلیل کاهش pH و EC می­تواند ناشی از آب­شویی کاتیون­های قلیایی به دنبال بروز پدیده آب­شویی نیترات و افزایش غلظت آمونیم در خاک باشد. دلیل افزایش میزان نیترات را می­توان اضافه شدن آن و همچنین تولید نیترات در حضور آمونیم بیان کرد. به ­طور کلی نتایج نشان داد که ته‌نشست نیتروژن اثرات مخربی بر ویژگی­ های شیمیایی خاک داشت که باعث کاهش میزان  pHو EC، پتاسیم، فسفر و همچنین افزایش نیتروژن کل، کربن آلی، آمونیم و نیترات در خاک شد. نتیجه ­گیری: افزایش نیتروژن در مراحل اول می‌تواند تا حدی باعث افزایش رویش درختان شود ولی با گذشت زمان و اشباع نیتروژن در خاک و وقوع پدیده آب­شویی نیترات و کاهش حاصلخیزی خاک، شرایط برای رشد و رویش گیاهان نامناسب خواهد شد. با توجه به کمبود اطلاعات در زمینه اثرات ته‌نشست نیتروژن بر ویژگی­ های خاک، انجام مطالعات گسترده‌تر در ارتباط با اثرات آن روی ویژگی­ های زیستی خاک از جمله فعالیت­ های میکروبی و آنزیمی و  همچنین تنفس خاک پیشنهاد می‌شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.01 MB