عادل خزایی؛ مجید عباسپور؛ ساسان بابایی کفاکی؛ لعبت تقوی؛ یوسف رشیدی
چکیده
سابقه و هدف: ﻛﻼن ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ پایتخت ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ با پدیده هایی چون آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﺎی زﻳﺴﺖ محیطی، تغییرات کاربری ها، ﺗﻤﺮﻛـﺰ ﺑـﻴﺶ از اﻧﺪازه ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎی اﻗﺘﺼﺎدی و صنعتی روبرو است. شناخت تغییرات کاربری اراضی در گذشته و پیش بینی وضعیت آینده آن به منظور یک برنامه ریزی اصولی، پویا و آینده نگرانه ضروری ...
بیشتر
سابقه و هدف: ﻛﻼن ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ پایتخت ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ با پدیده هایی چون آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﺎی زﻳﺴﺖ محیطی، تغییرات کاربری ها، ﺗﻤﺮﻛـﺰ ﺑـﻴﺶ از اﻧﺪازه ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎی اﻗﺘﺼﺎدی و صنعتی روبرو است. شناخت تغییرات کاربری اراضی در گذشته و پیش بینی وضعیت آینده آن به منظور یک برنامه ریزی اصولی، پویا و آینده نگرانه ضروری است. در این مطالعه پویایی فضایی- زمانی تغییرات کاربری اراضی کلانشهر تهران در یک دوره زمانی 20 ساله و پیش بینی تغییرات آینده این کاربری ها در یک افق 40 ساله به عنوان اهداف کلی این مطالعه انتخاب شدند. مواد و روش ها: پس از تشکیل یک پایگاه داده از تصاویر ماهواره های لندست 5 و 8 برای سه دوره زمانی 1380، 1390 و 1400، نقشه کاربری اراضی سال های 1380، 1390 و 1400 تهیه شد. برای اعتبارسنجی نقشه ها از تصاویر گوگل ارث، نقاط واقعیت زمینی و ضرایب صحت و کاپا استفاده شد. دوره زمانی 1400 تا 1440 برای پیش بینی تغییرات آینده مدنظر قرار گرفت. به منظور پهنه بندی و پیش بینی وضعیت آینده تغییرات کاربری اراضی از 6 زیر مدل انتقال تغییرات کاربری با شبکه عصبی مصنوعی، زنجیره مارکوف، و مدل LCM استفاده شد. ارزیابی صحت مدل از مقایسه نقشه واقعیت زمینی سال 1400 و نقشه پیش بینی 1440، و مقادیر موفقیت خنثی، موفقیت، خطا و هشدار خطا بدست آمد. نتایج و بحث: نتایج نشان داد که دوره 1380 تا 1400، با گسترش مناطق مسکونی، رشد مناطق شهری و کاهش فضاهای سبز شامل باغات، درختزارها و پارک ها همراه بوده است. گسترش مناطق مسکونی در درجه اول در خاک های کم توان و بایر و سپس در باغات و فضای سبز بوده است. این رشد شهری به وضوح در مناطق 5، 21 و 22 بوده و روند توسعه فیزیکی آن به صورت خطی بوده است. کاهش سطح باغات و فضای سبز بسیار فاجعه بار بوده و این کاهش بویژه در مناطق مرکزی شهر به دلیل تراکم بالای ساختمانها و انبوه سازی بسیار مشهود می باشد. پارک های شهری به وضوح در مناطق شرق تهران وضعیت بغرنجی را دارند. مساحت کشاورزی دیم افزایش داشته و از مساحت عرصه های بایر و اراضی کم توان کاسته شده است. بیشترین تغییرات کاربری مربوط به اراضی کم توان و اراضی زراعی اتفاق افتاده است. بررسی نقشه های وضعیت آینده پوشش اراضی ادامه همان روند 20 سال گذشته را نشان داد. هر چند رشد مناطق مسکونی با آهنگ کمتری نسبت به دوره قبل خواهد بود ولی همچنان بر ظرفیت و ابعاد شهر بویژه در مناطق غربی، جنوبی و جنوب غربی افزوده خواهد شد. روند کاهنده باغات، درختزارها، پارک ها و فضای سبز شهری نیز همچنان مشاهده می شود. این روند در مورد پارک ها شدت بیشتری دارد و با سرعت بیشتری تخریب خواهند شد. دلیل این مورد علاوه بر خشکسالی و پژمردگی درختان بر اثر تغییر اقلیم، آلودگی ها، تبدیل این کاربری های سبز به کشاورزی دیم، پارک ها، مراتع و مناطق شهری نیز می باشد. در مورد فضای سبز شهری، منطقه 16 و 4 بدترین وضعیت را داشته، مناطق 17 و 19، 2، 5 و 22 نیز از این آسیب در امان نخواهند بود. کاهش در مساحت مراتع و کشانده شده شهرها به مناطق جدید بیشتر شده،چرخه نابودی پوشش گیاهی از حاشیه تهران بیشتر خواهد شد. نتیجه گیری: ساخت و ساز در مناطق جنوب تهران دارای تمایل بیشتر بوده و روند کاهنده باغات و فضای سبز شهری نیز همچنان مشاهده خواهد شد. مناطق مرکزی تهران بدلیل غلبه بافت شهری کلاً از درختان عاری خواهد شد و نکته قابل تأمل نابودی کمربند سبز شمال تهران در آینده می باشد.
هاشم صادق زاده؛ بیژن یگانه
چکیده
سابقه و هدف: هدف کلی این پژوهش تخمین انتشار آلاینده‌های خودروهای گازسوز (CNG) شهر تهران به منظور شناسایی، ارزیابی و برنامه‌ریزی برای کنترل انتشار از طریق خودروهای گازسوز، همچنین تعیین میزان آلایندگی خودروهای سواری تولیدی صنایع خودروسازی ایران، مقایسه آن با استانداردهای آلایندگی و شناسایی روش مناسب مدلسازی برای سوخت CNG است.مواد ...
بیشتر
سابقه و هدف: هدف کلی این پژوهش تخمین انتشار آلاینده‌های خودروهای گازسوز (CNG) شهر تهران به منظور شناسایی، ارزیابی و برنامه‌ریزی برای کنترل انتشار از طریق خودروهای گازسوز، همچنین تعیین میزان آلایندگی خودروهای سواری تولیدی صنایع خودروسازی ایران، مقایسه آن با استانداردهای آلایندگی و شناسایی روش مناسب مدلسازی برای سوخت CNG است.مواد و روش‌ها: در این پژوهش به‌منظور برآورد انتشار آلاینده‌ها از خودروهای گازسوز تولید داخل، با استفاده از اطلاعات ورودی ناوگان خودرویی کشور و با بکارگیری نرم‌افزارهای مدلسازی IVE و COPERT محاسبات مربوطه صورت گرفته و در نهایت با نتایج حاصل از آزمون آلایندگی ISQI مقایسه گردید.نتایج و بحث: بررسی‌ها نشان داد که برخلاف فرض اولیه پژوهش نرم‌افزار IVE در رابطه با خودروهای گازسوز مناسب نبوده و نتایج حاصل از محاسبات نرم‌افزار COPERT برای خودروهای گازسوز به مراتب نزدیک‌تر به مقادیر آزمون آلایندگی ISQI است. بر اساس نتایج این پژوهش نرم‌افزار COPERT درخصوص آلاینده منواکسید کربن 65درصد دقیق‌تر و درمورد NOX نیز 78درصد عملکرد بهتری داشته اما در برآورد آلاینده دی‌اکسید کربن 13درصد ضعیف‌تر عمل کرده است.نتیجه‌گیری: پیشنهاد می‌گردد مدلسازی انتشار برای سوخت CNG از طریق نرم‌افزار COPERT صورت پذیرد که مشخصاً در رابطه با این سوخت و بخصوص در مورد آلاینده‌های CO و NOX دقیق‌تر از IVE عمل می‌کند. بنابراین لازم است در خصوص مرجعیت نرم‌افزار IVE در زمینه مدلسازی انتشار آلاینده‌های خودروهای گازسوز تجدیدنظر گردد.
محمود احمدی؛ زهرا علی بخشی؛ منوچهر فرج زاده اصل
چکیده
سابقه و هدف: آشکارسازی تغییر، فرایندی برای یافتن منطقه های متناقض در تصویرهای زمانی متفاوت از ناحیه‌ای مشابه می‌باشد. پوشش گیاهی در جذب دوده‌ها و سرب هوا ، جلوگیری از پخش مواد آلاینده در محیط‌های شهری و کمک به پاک‌سازی هوا و کاهش جزایر حرارتی،بسیار موثر است. بررسی کاهش یا افزایش پوشش گیاهی در تهران بعنوان کلانشهر و نیز ...
بیشتر
سابقه و هدف: آشکارسازی تغییر، فرایندی برای یافتن منطقه های متناقض در تصویرهای زمانی متفاوت از ناحیه‌ای مشابه می‌باشد. پوشش گیاهی در جذب دوده‌ها و سرب هوا ، جلوگیری از پخش مواد آلاینده در محیط‌های شهری و کمک به پاک‌سازی هوا و کاهش جزایر حرارتی،بسیار موثر است. بررسی کاهش یا افزایش پوشش گیاهی در تهران بعنوان کلانشهر و نیز شهرستان‌های حومه آن، با توجه به رشد بی‌رویه جمعیت و ساخت‌وساز به شدت ضرورت دارد. هدف از این پژوهش بررسی روند تغییرهای زمانی-مکانی پوشش گیاهی در تهران و اقمار و رابطه آن با دما در دوره‌های زمانی مختلف می‌باشد. نتایج این تحقیق می‌تواند در مطالعات مربوط به زیست پذیری شهری، کاهش اثرهای سوء جزایر حرارتی شهری و علوم محیطی مؤثر واقع شود. مواد و روش‌ها: ابتدا استخراج و آماده سازی داده‌های تصاویر از طریق سنجنده+ ETM ماهواره لندست 7 در سال‌های 2001 تا 2015 انجام و ماه ژوئن بعنوان گرم‌ترین ماه منطقه مورد مطالعه انتخاب شد. سپس گزینش روزهای مورد بررسی و انجام تصحیحات تصاویر و تهیه نقشه‌های LULC و ترسیم نمودار درصد مساحت منطقه ها مورد توجه قرار گرفت. محاسبه شاخصهای پوشش گیاهی و منطقه های ساخته‌شده و محاسبه دمای سطح زمین همراه با ارزیابی صحت داده‌های دمای سطح زمین از مرحله های دیگر روش تحقیق بود. در نهایت ترسیم نمودار درصد مساحت هر شاخص و نیز ترسیم نمودار پراکنش و تابع گوسی با بررسی دگرگونی مکانی پوشش گیاهی انجام پذیرفت. نتایج و بحث: با توجه به نقشه کاربری زمین ها و پوشش زمین(LULC)، برای سال‌های 2001، 2005، 2010 و 2015 افزایش پوشش گیاهی در سال 2015 نسبت به دوره‌های قبل در منطقه مورد مطالعه مشهود است. رشد منطقه های ساخته‌شده در غرب منطقه به خوبی دیده می‌شود. در نمودار درصد مساحت هر کلاس کاربری زمین ها و تغییر آن در 4 سال منتخب، از سال 2001 درصد پوشش گیاهی روبه کاهش رفته که تا سال 2005 و 2010 ادامه داشته، و در سال 2015 افزایش چشمگیر یافته است. از سوی دیگر روابط بین دمای سطحی و شاخصهای NDVI و SAVI خطی نبوده و بر اساس برازش معادلات آماری در هر وضعیت، عامل های دیگری در کاهش یا افزایش LST نقش دارند. در نمودار تابع چگالی نرمال، تغییرهای شاخص NDVI در دوره دوم و سوم مشابه یکدیگر بوده و در این دو دوره نسبت به دوره اول، میانگین افزایش و همچنین با توجه به کاهش واریانس، ارتفاع منحنی افزایش‌یافته است. در تحقیق حاضر و با بررسی تهران و اقمار، کاهش میزان LST در دوره دوم و سوم یعنی از 2006 تا 2015 مشاهده می‌شود. از سوی دیگر مساحت پوشش گیاهی بطور کلی در منطقه روبه افزایش است. از جنبه مکانی و مطابق بررسی‌های انجام‌شده، تهران بیشترین درصد کلاس یک NDVI یعنی سطحهای بدون پوشش گیاهی را به خود اختصاص داده است. نتیجه‌گیری: با توجه به بررسی شاخصهای NDVI، SAVI و NDBI، روند کلی مساحت پوشش گیاهی در منطقه مورد مطالعه در حال افزایش است. با درنظرگرفتن مقادیر 15R2"> ، پوشش گیاهی در شهرستان ری در حال نابودی می‌باشد. در شهرستان‌های رباط‌کریم و تهران سطح های پوشش گیاهی در حال افزایش است. رشد افسارگسیخته شهرک‌های اقماری در حومه تهران موجب تخصیص زمین‌های بایر و مزرعه ها و پوشش گیاهی به ناحیه های ساختمانی و مسکونی شده است که این امر جزایر حرارتی و شرایط نامساعد زندگی را تشدید می‌کند.
ابوطالب صبر؛ مظاهر معین الدینی؛ حسین آذرنیوند
دوره 16، شماره 3 ، مهر 1397، ، صفحه 79-100
چکیده
سابقه و هدف: تغییر در کیفیت هوا و خطرهای آن با رشد سریع مناطق شهری و صنعتی و تغییر در سایر کاربری‌ها در دهههای اخیر در رابطه است. یکی از مهمترین تاثیرها، تغییرپذیری های کاربری سرزمین فرسایش بادی و در نتیجه افزایش ذرات معلق، در مناطق مسکونی است. به این دلیل، تاثیر تغییرپذیری های کاربری سرزمین، بر افزایش غلظت ذرات ...
بیشتر
سابقه و هدف: تغییر در کیفیت هوا و خطرهای آن با رشد سریع مناطق شهری و صنعتی و تغییر در سایر کاربری‌ها در دهههای اخیر در رابطه است. یکی از مهمترین تاثیرها، تغییرپذیری های کاربری سرزمین فرسایش بادی و در نتیجه افزایش ذرات معلق، در مناطق مسکونی است. به این دلیل، تاثیر تغییرپذیری های کاربری سرزمین، بر افزایش غلظت ذرات معلق در هوای شهرها بخصوص تهران دارای اهمیت است. مواد و روش ها: تغییر پذیری های کاربری سرزمین و متریک‌های سیمای سرزمین در سال‌های 1985، 2000 و 2014 بررسی شد. سپس رابطه بین تغییر در کاربری سرزمین با غلظت ذرات معلق در شهر تهران با استفاده از روش‌های تحلیل روند مورد ارزیابی قرار گرفت. برای تعیین مهمترین جهت‌های باد و تغییر در کاربری سرزمین که بر کیفیت هوای شهر تهران تأثیر گذاشته از شاخصهای تابع احتمال شرطی (1CPF) و شدت نسبی جهتی (2DRS) استفاده شد. نتایج و بحث: نتایج نشان داد که مساحت کاربری کشاورزی در دوره 1985 تا 2000 دارای روند افزایشی بوده در حالی که این روند در 2000 تا 2014 وارونه بوده است. تغییر در مساحت زمین های بایر روندی معکوس نسبت به کاربری کشاورزی در دو دوره زمانی ذکر شده داشت. همچنین کاربری شهری در کل دوره، روند افزایشی داشته است. نتایج متریک های سرزمین، به وجود آمدن لکه‌های کوچک‌تر و سیمای سرزمین لکه لکه شده را نشان داد. نتایج تحلیل روند بیان کرد که غلظت ذرات معلق در کل روند افزایشی داشته اما در سال 2007 یک افزایش ناگهانی در غلظت ذرات معلق دیده شد. مقایسه بین غلظت ذرات معلق قبل و بعد از سال 2007 گویای این بود که بین این دو دوره اختلاف معنی‌داری وجود دارد. همچنین نتایج CPF و DRS قبل از سال 2007 نشان داد که جهت خاصی برای منبع های انتشار ذرات معلق وجود ندارد. اما برای سال‌های بعد از 2007، ارزش نمودار CPF و DRS در جهت های خاصی مانند جنوب تا غرب افزایش یافته است. نتیجه‌گیری: نتایج، نشان‌دهنده این است که جهت‌های خاصی بر افزایش غلظت 10PM در شهر تهران مؤثرند که با جهت بیشترین تغییرپذیری ها در کاربری سرزمین مطابقت دارد. در نتیجه تغییرپذیری ها کاربری سرزمین از عوامل مؤثر در افزایش میزان ذرات معلق شهر تهران به شمار می رود.
مسعود گنجی؛ اکبر آبروش
دوره 16، شماره 2 ، تیر 1397، ، صفحه 101-110
چکیده
سابقه و هدف:
آلودگی هوا در کلانشهر تهران یک مسئله محیط زیستی جدی است. اختصاص بهینه بودجه مربوط به مقابله با مشکلات آلودگی هوا در شرق (منطقه 4) و غرب (منطقه 22) شهر تهران، تعیین نسبت بهینه احداث فضاهای سبز و درخت‌کاری در این دو منطقه، تعیین نسبت اعمال محدودیت‌های ترافیکی بهینه در این دو منطقه و مسائل مشابه، مسائلی هستند که برای ...
بیشتر
سابقه و هدف:
آلودگی هوا در کلانشهر تهران یک مسئله محیط زیستی جدی است. اختصاص بهینه بودجه مربوط به مقابله با مشکلات آلودگی هوا در شرق (منطقه 4) و غرب (منطقه 22) شهر تهران، تعیین نسبت بهینه احداث فضاهای سبز و درخت‌کاری در این دو منطقه، تعیین نسبت اعمال محدودیت‌های ترافیکی بهینه در این دو منطقه و مسائل مشابه، مسائلی هستند که برای حل آنها باید یک معیار بهینه آماری معرفی شود. متاسفانه تاکنون این مساله بررسی نشده است و پژوهش درباره آن ضروری به‌نظر می‌رسد. هدف اصلی این پژوهش بررسی وجود تفاوت میان آلودگی هوای شرق و غرب تهران و ارائه یک معیار برای پاسخ‌گویی به مسائل بالا است.
مواد و روش‌ها:
در این پژوهش، یک رویکرد جدید آماری برای مقایسه آلودگی هوای شرق و غرب تهران ارائه شده که ایرادات روش‌های مرسوم مانند آزمون تی و آزمون‌های ناپارامتری را برطرف کرده است. در این روش، مقادیر شاخص آلودگی هوای دو منطقه با یک توزیع آماری مناسب مدل‌بندی شده و سپس احتمال این‌که شرق تهران آلودگی هوای بیشتری از غرب تهران داشته باشد، با یک رویکرد بیزی مورد بررسی قرار گرفته است. مقدار این احتمال، که با نماد R نمایش داده می‌شود، به‌عنوان معیاری بهینه برای تخصیص امکانات مرتبط با آلودگی هوا میان دو منطقه به‌کار رفته است.
نتایج و بحث:
داده‌های آلودگی هوا در شرق و غرب شهر تهران در زمستان 1394 بر حسب شاخص آلودگی هوا (AQI)1 گردآوری شده بود که با استفاده از توزیع‌های با تابع مخاطره توانی مدل‌بندی شده است. میانگین و انحراف معیار برای داده‌های آلودگی هوای شرق تهران به ترتیب برابر 70/76 و 74/37 و همین مقادیر برای غرب تهران به ترتیب برابر 14/72 و 166/34 به دست آمده است. اگرچه میانگین نمونه‌ای شاخص آلودگی هوا در شرق تهران کمی بیشتر از غرب آن است، اما آزمون ناپارامتری من-ویتنی نشان می‌دهد که اختلاف معنی‌داری بین میانگین آلودگی هوای این دو منطقه وجود نداشته است. بازه باورمند بیزی 95 درصدی برای R برابر (594/0 و 436/0) و برآوردگر بیز R برابر 519/0 به دست آمده است. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، اگرچه تفاوت معنی‌داری (در سطح اطمینان 95 درصد) میان آلودگی هوای شرق و غرب تهران مشاهده نشد، ولی با احتمال 519/0 هوای شرق تهران آلوده‌تر از غرب آن بوده است. همچنین، این مقدار احتمال همان مقدار بهینه‌ای است که می‌تواند برای تخصیص مناسب امکانات مرتبط با آلودگی هوا میان دو منطقه به کار رود. یعنی، برای داشتن وضعیت بهینه باید 9/51 درصد امکانات مربوط به کنترل آلودگی هوا به شرق تهران و 1/48 درصد به غرب آن اختصاص یابد.
نتیجه‌گیری:
به نظر می‌رسد تخصیص مناسب بودجه مناطق مختلف تهران به‌منظور کنترل آلودگی هوای تهران بتواند گامی برای حل این مشکل باشد. روش آماری ارائه‌شده در این پژوهش یک مقدار بهینه برای تخصیص بودجه به شرق و غرب تهران ارائه می‌دهد. مسئولان می‌توانند با استفاده از مقدار بهینه به‌دست‌آمده از این روش سیاست‌گذاری‌های مقتضی را برای توزیع مناسب بودجه و امکانات در شرق و غرب تهران انجام دهند. برای مثال، برای بیشینه کردن اثربخشی درخت‌کاری در تصفیه هوا، بهتر است میزان درخت‌کاری در شرق تهران با این نسبت بیشتر از غرب آن باشد. همچنین، پیشنهاد می‌شود که محدودیت‌های ترافیکی اعمالی در شرق تهران با این نسبت بیشتر از غرب آن باشد.
محمود احمدی؛ پرستو عظیمی
دوره 11، شماره 1 ، فروردین 1392
چکیده
چکیده طی دهههای اخیر اثرات محیطی و اقتصادی اجتماعی تغییر اقلیم و بررسی روند آن در داده های حدی مورد توجه اقلیم شناسان و علوم زیست محیطی بوده است. در این میان بررسی و مطالعات تغییرات دما و عوامل مؤثر بر آن در مقیاس جهانی حاکی از آن است که روند دمای کمینه، بیشینه و دمای متوسط در حال افزایش است. یکی دیگر از این متغیر ها تغییرات وقوع و فراوانی ...
بیشتر
چکیده طی دهههای اخیر اثرات محیطی و اقتصادی اجتماعی تغییر اقلیم و بررسی روند آن در داده های حدی مورد توجه اقلیم شناسان و علوم زیست محیطی بوده است. در این میان بررسی و مطالعات تغییرات دما و عوامل مؤثر بر آن در مقیاس جهانی حاکی از آن است که روند دمای کمینه، بیشینه و دمای متوسط در حال افزایش است. یکی دیگر از این متغیر ها تغییرات وقوع و فراوانی روزهای یخبندان است. هدف از این پژوهش بررسی روند تغییرات تعداد روزهای دوره یخبندان در تهران، به منظور آشکار سازی تغییر آب و هواست . به منظور شناخت رفتار خطی و غیر خطی عناصر اقلیمی، روند بلندمدت روزهای یخبندان طی یک دوره آماری 57 ساله استخراج و پس از آماده سازی دادهها مدل های آماری متعدد برای پیشبینی سریهای زمانی مورد استفاده ،ARIMA قرار گرفت. مدل های به کار رفته شامل سری زمانی رگرسیون سریهای زمانی، و ضریب همبستگی است. نتایج نشان داد از سال 1951 تا 1975 روند تغییرات نامنظم است و از مدل خاصی پیروی نمیکند، ولی از سال 1976 تا 2007 این روند با ضریب اطمینان بالا تعداد روزهای یخ بندان را کاهشی نشان م یدهد ، و میتوان گفت به دلیل افزایش گرمایش شهری و ایجاد جزیره گرمایی، وقوع آن روند کاهشی دارد.
رضا سیروس صبری؛ رویا آزاده صبری
دوره 8، شماره 2 ، دی 1389
چکیده
شتاب رشد شهر تهران پایتختی که روزانه با حدود دوازده میلیون جمعیت و ایده های بلند پروازانه توسعه سروکار دارد در طی دهه های اخیر موجب آسیب های فراوانی به محیط طبیعی از جمله مسیل ها شده است. رود دره ها در بستر کوهپایه البرز در شمال شهر تهران رابطه بین شهر و طبیعت بکر را برقرار مینمایدو متضمن گوناگونی گونه های گیاهی و جانوری می شوند.این ...
بیشتر
شتاب رشد شهر تهران پایتختی که روزانه با حدود دوازده میلیون جمعیت و ایده های بلند پروازانه توسعه سروکار دارد در طی دهه های اخیر موجب آسیب های فراوانی به محیط طبیعی از جمله مسیل ها شده است. رود دره ها در بستر کوهپایه البرز در شمال شهر تهران رابطه بین شهر و طبیعت بکر را برقرار مینمایدو متضمن گوناگونی گونه های گیاهی و جانوری می شوند.این کیفیت با فعالیت ها و دخالت های انسان ها و توسعه بی رویه شهر در معرض خطر قرار گرفته است. دو عنصر اصلی رود دره ها آب و خاک هستند.اگر هر کدام از این دو عامل توسط همجواری با فعالیت های انسان ها آلوده شوند، چرخه زیست محیطی سلامت خود و طبیعت توازن خود را از دست می دهند. بنابر این نیاز به بررسی و بازنگری قابلیت های محیطی الزامی شده تاتوسعه ها در چارچوب پایدار شکل گیرند. پژوهش در دست تحقیقی کیفی است که بر اساس روش پدیدار شناسانه شکل گرفته است . فرآیند وسیع گردآوری ادبیات کتابخانه ای در حوزه های نظریات مطرح و اطلاعات موردی در فرآیندی تحلیلی منجر به کشف اصول و ارزش های زیر ساخت های سبز گردیده اند. گام بعدی بررسی قابلیت های رود دره اوین – درکه به عنوان زیر ساختی سبز برای شهر تهران است. برای دستیابی به اهداف بالا ضروری است که اصول برنامه ریزی این رود دره و استراتژی های مربوط نیز ارایه شوند .
مجتبی رفیعیان؛ اسماعیل شیعه؛ ایوب شریفی
دوره 7، شماره 3 ، فروردین 1389
چکیده
شهرها به عنوان سکونتگاه اصلی نوع بشر، مکان هایی پویا و پیچیده تلقی می شوند. امروزه شهرها با چالش های گوناگونی مواجه هستند که کیفیت و به دنبال آن کیفیت نواحی مسکونی شان را با تهدید مواجه کرده است. هدف این مقاله توسعه ابزاری متشکل از شاخص های مرتبط و ارزیابی اهمیت نسبی شان به منظور سنجش کیفیت محیطی منازل مسکونی و واحدهای همسایگی شهری ...
بیشتر
شهرها به عنوان سکونتگاه اصلی نوع بشر، مکان هایی پویا و پیچیده تلقی می شوند. امروزه شهرها با چالش های گوناگونی مواجه هستند که کیفیت و به دنبال آن کیفیت نواحی مسکونی شان را با تهدید مواجه کرده است. هدف این مقاله توسعه ابزاری متشکل از شاخص های مرتبط و ارزیابی اهمیت نسبی شان به منظور سنجش کیفیت محیطی منازل مسکونی و واحدهای همسایگی شهری است. روش شناسی تحقیق بر پایه انجام مصاحبه های حضوری بود و از مصاحبه شوندگان خواسته شد تا ضمن فهرست بندی کردن، انتخاب اهمیت ، گروه بندی و رتبه بندی شاخص ها درنهایت به ارزیابی مشخصه ها ورتبه بندی و ارزیابی مشخصه های درون هر گروه بپردازند. سپس با استفاده از 4 روش برآورد وزن ، اوزان مشخصه ها مشخصه ها محاسبه و آثار مولفه هایی چون واحد همسایگی ، سن و جنسیت بر تفاوت های مشاهده شده در اوزان مشخصه ها مورد بررسی مقایسه ای قرار گرفت . با استفاده از دو روش خوشه بندی ، طراحی مدل تجربی کیفیت محیطی انجام گرفت. با استفاده از آنالیز رگرسیون چند متغیره ، مشخص شد که برازش مدل نسبتا بالا بود(49%) مشخصه های مهم عبارت بودند از :بوی بد، آلودگی ، کمبود امکانات و مخاطرات ایمنی . سنجش های ذهنی و ادراک های ساکنین دو محله با هم تفاوت داشتند. مشخص شد که میزان رضایتمندی مسکونی در میان ساکنین زعفرانیه بیشتر است ، هم چنین رضایت ازمنزل مسکونی و واحد همسایگی نیز در میان ساکنین زعفرانیه بیشتر است، اما در مورد رضایت ازهمسایه ها رضایتمندی مردم خانی آباد بیشتر است. در نهایت ، پس از مقایسه نتایج، الزاماتی برای سیاست گزاری توسعه شهری ارائه گردید .
نیلوفر فریقی؛ هومان لیاقتی؛ محمود شریعت؛ مسعود منوری
دوره 6، شماره 3 ، فروردین 1388
چکیده
پسماند همانند هوا و آب نمی تواند از مرز شهرها و استان ها عبور کرده و به عنوان یک مسئله ملی مطرح شود. مسائل و مشکلات جمع آوری و دفع زباله شهر تهران در اثر افزایش شدید جمعیت و فعالیت پدیدار گشته است. تمرکز جمعیت فعالیت های صنعتی ، تجاری و خدماتی در شهر تهران باعث تولید روز افزون مواد زاید جامد و مایع می شوند لیکن ، امکانات جمع آوری و دفع ...
بیشتر
پسماند همانند هوا و آب نمی تواند از مرز شهرها و استان ها عبور کرده و به عنوان یک مسئله ملی مطرح شود. مسائل و مشکلات جمع آوری و دفع زباله شهر تهران در اثر افزایش شدید جمعیت و فعالیت پدیدار گشته است. تمرکز جمعیت فعالیت های صنعتی ، تجاری و خدماتی در شهر تهران باعث تولید روز افزون مواد زاید جامد و مایع می شوند لیکن ، امکانات جمع آوری و دفع زباله همگام با ازدیاد مقدارزباله در شهر تهران توسعه نیافته و پیوسته اطراف شهر ، محل دفن یا تجمع باله و نخاله شهر تهران بوده است. طرح مکانیزاسیون جمع آوری و حمل زباله و نظافت شهری که در حال اجراست با مشارکت فعال و همه جانبه دستگاه های اجرایی مراکز فرهنگی ، تجاری ، آموزشی ، بهداشتی ، صنفی و خدماتی و بانک ها و مجتمع های مسکونی و عموم شهروندان موفقیت آمیز خواهد بود. به منظور بررسی میزان موفقیت طرح مذکور این پروژه طراحی گردید. روش اول مورد استفاده در این پروژه پرسش نامه است روش دیگر مورد استفاده روش مشاهده ای است در نهایت با تجزیه و تحلیل آماری صورت گرفته این طرح مناسب ارزیابی شد و یک سری پیشنهادات برای بهبود سیستم نیز ارائه گردید.
نادیا عباس زاده تهرانی
دوره 6، شماره 2 ، دی 1387
چکیده
هدف از این تحقیق ایجاد روشی جهت بررسی ظرفیت برد محیط زیست اکوسیستم شهری با هدف لحاظ نمودن کنترل و پایش فضایی سلامت اکوسیستم شهری در فرایند برنامه ریزی و مدیریت پایدار کلانشهرها می باشد. بدین منظور ، روشی جهت بررسی شاخصهای فضایی ظرفیت برد تولید زباله در کلانشهرهامعرفی شده و سپس در زونهای (نواحی ) کلانشهر تهران برای سال 1382 مورد بررسی ...
بیشتر
هدف از این تحقیق ایجاد روشی جهت بررسی ظرفیت برد محیط زیست اکوسیستم شهری با هدف لحاظ نمودن کنترل و پایش فضایی سلامت اکوسیستم شهری در فرایند برنامه ریزی و مدیریت پایدار کلانشهرها می باشد. بدین منظور ، روشی جهت بررسی شاخصهای فضایی ظرفیت برد تولید زباله در کلانشهرهامعرفی شده و سپس در زونهای (نواحی ) کلانشهر تهران برای سال 1382 مورد بررسی و آزمون قرار گرفته است. یافته های حاصل از این تحقیق حاکی از آن است که در 35 ناحیه (30%) میزان درجه ظرفیت برد نهایی شاخص های تولید زباله از حد آستانه گذشته و در وضعیت بحرانی است (DCC=5) در 23 ناحیه (20% نواحی ) میزان درحد بسیار زیاد تابحرانی (5-4) و در 48 ناحیه (42%) درحد متوسط تا زیاد (4-3) می باشد که غالبا در نواحی حاشیه ای شهر تهران واقع شده اند . تعداد 9 ناحیه (8%) نیز دارای درجه ظرفیت برد کم تا متوسط (3-2) می باشند. در هیچ ناحیه ایی میزان ظرفیت برد نهایی شاخص های تولید زباله در حد مطلوب نیست
محمدرضا بمانیان
دوره 5، شماره 4 ، تیر 1387
چکیده
گسترش ناموزن شهرها بدون بهره گیری از توان های محیط های طبیعی تعادل بین شهر و طبیعت را مختل نموده است. رود دره های شهری به عنوان یکی از عناصر ساختار اکولوژیکی شهرها می توانند نقش موثری در جهت ایجاد تعادل بین فضای انسان ساخت شهر و طبیعت و ارتباط انسان با طبیعت ایفا نمایند. تهران ، دارای موقعیت جغرافیایی خاصی است که ناشی از همجواری با دامنه ...
بیشتر
گسترش ناموزن شهرها بدون بهره گیری از توان های محیط های طبیعی تعادل بین شهر و طبیعت را مختل نموده است. رود دره های شهری به عنوان یکی از عناصر ساختار اکولوژیکی شهرها می توانند نقش موثری در جهت ایجاد تعادل بین فضای انسان ساخت شهر و طبیعت و ارتباط انسان با طبیعت ایفا نمایند. تهران ، دارای موقعیت جغرافیایی خاصی است که ناشی از همجواری با دامنه های البرز و بالطبع آن حضور رود دره های کوهستانی جاری در بافت شهر می باشد. این رود دره ها می توانند نقش مهمی در زمینه تامین منابع آب شیرین ، کریدورهای طبیعی جریان آب و هوا و محیط های زیست مناسب ، فضاهای گردشگری و سبز و استقرار فعالیت های خدماتی و تفریحی عمومی ایفاء نمایند. در حالی که بررسی وضع موجود رود دره های تهران نشان دهنده آن است که این رود دره ها علاوه بر این که سبب ارتقاء کیفیت محیط زیست ندارند بلکه به سبب دلایل متعدد خود سبب بروز آشفتگی های مختلف شده و کیفیت زندگی را تنزل بخشیده اند. مقاله حاضر با بررسی ادبیات موضوع رود دره ها به بررسی روند برنامه ریزی احیای محیط طبیعی رود دره ها در شهر تهران پرداخته و رود دره ولنجک را به عنوان یک نمونه از این رود دره ها مورد مطالعه قرا رداده و با انجام مطالعات میدانی و بررسی مدارک ، براساس امکانات و فرصت ها، محدودیت ها و تهدیدات، راهبردهایی به عنوان پیشنهادهای اولیه به منظور برنامه ریزی احیای محیط طبیعی رود دره ارائه داده است. نتایج تحقیق نشان دهنده آن است که تعیین حریم برای رود دره ، ضابطه مند نمودن ساخت و ساز، ایجاد محورهای پیاده پیوسته ، تثبیت جداره های رودخانه ، جلوگیری از اختلاط آب های آلوده با آب آن، حفاظت و گسترش پوشش گیاهی، حفاظت از دیدها و منظرهای باز و منظرسازی های متعدد و تبدیل آن به مکانی مناسب برای مراسمات مختلف و ... می توانند در احیای رود دره ولنجک به عنوان یک شریان حیاتی زیست محیطی ، تفریحی و خدماتی در بهبود کیفیت زندگی در شهر تهران به عنوان یکی از آلوده ترین شهرهای دنیا موثر واقع شود
عباس شعیبی؛ نگین شعبانی؛ پیام حلمی اسکوئی
دوره 3، شماره 12 ، تیر 1385
چکیده
رشد سریع تهران در دهه های اخیر سبب از بین رفتن ظرفیت های زیست محیطی شهر گردیده است و این امر همچنان ادامه دارد. رود دره های شمالی شهر که نقش بسیار مهمی در کاهش آثار سوء ناشی از آلودگی ها و بحران های زیست محیطی شهر دارند نیز از این قاعده مستثنی نیستند. این شبکه های بهم پیوسته خاک و آب که از دیرباز توسط استفاده کنندگان حفاظت می گردید و اقلیم ...
بیشتر
رشد سریع تهران در دهه های اخیر سبب از بین رفتن ظرفیت های زیست محیطی شهر گردیده است و این امر همچنان ادامه دارد. رود دره های شمالی شهر که نقش بسیار مهمی در کاهش آثار سوء ناشی از آلودگی ها و بحران های زیست محیطی شهر دارند نیز از این قاعده مستثنی نیستند. این شبکه های بهم پیوسته خاک و آب که از دیرباز توسط استفاده کنندگان حفاظت می گردید و اقلیم این نواحی ضروری است. در این مقاله رود دره های شهر تهران به عنوان پتانسیلی برای زیرساخت سبز دیده شده اند و از میان آن ها، رود دره درکه مورد توجه قرار گرفته است. پس از توصیف این رود دره و تشریح اجزای آن، اصولی برای برنامه ریزی این رود دره به عنوان یک زیرساخت سبز بیان و به دنبال آن راهبردهایی نیز جهت پیاده سازی این اصول تدوین گردیده اند.
محسن فیضی
دوره 3، شماره 12 ، تیر 1385
چکیده
توسعه پایدار استراتژی است که به دنبال حصول اقتصادی قوی محیطی پاک و عدالت اجتماعی است به طوریکه جامعه نیز دز فرایند توسعه دخیل باشد. این رویکرد نه تنها برای نسل حاضر بلکه برای آیندگان نیز توانایی خلق جامعه ای سالم و پایدار را دارد. در حوزه محیط پاک پارک های شهری عنصر مهمی در ایجاد یک شهر پایدار می باشند.آنها فرصت هایی در زمینه های مختلف ...
بیشتر
توسعه پایدار استراتژی است که به دنبال حصول اقتصادی قوی محیطی پاک و عدالت اجتماعی است به طوریکه جامعه نیز دز فرایند توسعه دخیل باشد. این رویکرد نه تنها برای نسل حاضر بلکه برای آیندگان نیز توانایی خلق جامعه ای سالم و پایدار را دارد. در حوزه محیط پاک پارک های شهری عنصر مهمی در ایجاد یک شهر پایدار می باشند.آنها فرصت هایی در زمینه های مختلف همچون ارتقاء کیفی محیط امکان تفریحات فعال و غیر فعال و محیطی زیبا را فراهم می نماید شهر تهران یکی از بزرگترین شهرهای دنیا با تمرکز انسانها و منابع در درون خود از مشکلات محیطی و اجتماعی فراوانی رنج می برد. در حال حاضر بزرگترین مشکل محیطی آن آلودگی هواست. تهران یکی از آلوده ترین شهرهای دنیا است. شهرداری تهران برای حل این معضل تلاشهای بی وقفه ای انجام داده است همچون ایجاد قضاهای سبز شهری گرچه هنوز استراتژی و برنامه ریزی دقیقی در مورد توسعه قضاهای سبز شهری در تهران وجود ندارد برای یافتن مهمترین نقش پارکهای شهری در تهران این تحقیق انجام پذیرفته است. داده ها با تکنیک پرسشنامه از بین افراد 12 سال به بالا در درون و بیرون پارک به دست آمده است این تحقیق کلیه انواع پارک های شهری را شامل می شود مقاله حاضر به یافتن مهمترین نقش پارک های شهری می پردازند. عناصری که در ایجاد یک محیط پایدار بسیار موثرند.
هما ایرانی بهبانی؛ فخری خسروی
دوره 3، شماره 12 ، تیر 1385
چکیده
این مقاله به مطالعه باغ های تهران از دوره پادشاهی قاجار تا پهلوی می پردازد. که با نگاهی اجمالی به نقشه قدیم تهران مشاهده می شود، با توجه به موقعیت و مکان یابی پیدایش باغ های قدیمی که متاثر از توان محیطی بستر بوده است؛در گذر زمان، از یک سو دیگر رشد برون گرایی یعنی توسعه شهر تهران گردیده اند. در عین حال در دوران اخیر اکثر این باغات به علت ...
بیشتر
این مقاله به مطالعه باغ های تهران از دوره پادشاهی قاجار تا پهلوی می پردازد. که با نگاهی اجمالی به نقشه قدیم تهران مشاهده می شود، با توجه به موقعیت و مکان یابی پیدایش باغ های قدیمی که متاثر از توان محیطی بستر بوده است؛در گذر زمان، از یک سو دیگر رشد برون گرایی یعنی توسعه شهر تهران گردیده اند. در عین حال در دوران اخیر اکثر این باغات به علت توسعه تهران ، تخریب شده و فقط تعداد کمی از آنها باقی مانده اند. به همین خاطر شناسایی عناصر ساختاری و نظام حاکم در آن نسبت تمایز این الگو به الگوی باغ سازی ایرانی و نقش آنها در توسعه شهر تهران به طرف کوهپایه، از جمله اهداف این مقاله است. در این مطالعه با توجه به اهمیت مسائل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در توسعه شهر تهران نظام رایج باغ های تهران و نقش آنها در جهت دهی شهر از طریق بررسی باغ نیاوران مورد ارزیابی قرار می گیرد.
