مقاله پژوهشی
لیلا صابرپور؛ سعید صوفی زاده؛ عبدالمجید مهدوی دامغانی؛ جعفر کامبوزیا؛ قربان قربانی نصرآباد
چکیده
سابقه و هدف: پنبه به عنوان یکی از محصولات زراعی و لیفی مهم، در ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار است و ضرورت دستیابی بهخودکفایی در امر تولید الیاف بر لزوم افزایش تولید آن می افزاید. سطح زیرکشت پنبه کشور حدود 140 هزار هکتار برآورد شده که 30 / 95 درصد آن آبی بوده و سهم سطح کشت دیم پنبه 70 / 4 درصد می باشد و فقط در استان های خراسان، گلستان و مازندران ...
بیشتر
سابقه و هدف: پنبه به عنوان یکی از محصولات زراعی و لیفی مهم، در ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار است و ضرورت دستیابی بهخودکفایی در امر تولید الیاف بر لزوم افزایش تولید آن می افزاید. سطح زیرکشت پنبه کشور حدود 140 هزار هکتار برآورد شده که 30 / 95 درصد آن آبی بوده و سهم سطح کشت دیم پنبه 70 / 4 درصد می باشد و فقط در استان های خراسان، گلستان و مازندران دیم کاری پنبه وجود دارد. عوامل بسیاری در تولید عملکرد مطلوب پنبه نقش دارند که در این میان تاریخ کاشت و عناصر غذایی مورد نیاز گیاه و اثر متقابل آنها بر یکدیگر تاثیر به سزایی بر عملکرد و شاخص های فیزیولوژیک پنبه دارند.مواد و روش ها: آزمایشی مزرعه ای در سال 1395 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات پنبه کشور واقع در هاشم آباد گرگان در استانگلستان، به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل دو سطح تاریخ کاشت به عنوان فاکتور اصلی و ترکیب فاکتوریل رقم (لطیف و گلستان) و کود نیتروژنی (سه سطح: مطلوب، یک سوم حد مطلوب و بدون کود) بودند. تاریخ کاشت اول در صفات مورد بررسی ) TDM ، LAI ، CGR و RGR ( نسبت به تاریخ کاشت دوم برتری داشت. در بین ارقام، رقم گلستان در سطح کودی صفر و 160 کیلوگرم در هکتار پاسخ بهتری از رقم لطیف نشان داد.نتایج و بحث: روند تغییرات TDM و LAI ارقام پنبه در طول فصل رشد دارای سه مرحله بود. مرحله اول، فاز نمائی که در آن سرعتتغییرات TDM به ترتیب تا 55 و 61 روز پس از کاشت و سرعت تغییرات LAI به ترتیب 55 و 43 روز پس از کاشت در تاریخ کاشت اول ودوم ادامه داشت. تغییرات تجمع TDM به ترتیب تا 109 و 96 روز، LAI به ترتیب حدود 88 و 96 روز، RGR به ترتیب 55 و 61 روز و CGR88 و 96 روز پس از کاشت در تاریخ کاشت اول و دوم به طور خطی افزایش یافت. بیشینه RGR و CGR نیز در سطح کودی صفر و 160کیلوگرم در هکتار در رقم گلستان در تاریخ کاشت اول مشاهده شد.نتیجه گیری: به طورکلی تاریخ کاشت اول (8 تیرماه) در صفات مورد بررسی (تجمع ماده خشک، شاخص سطح برگ، سرعت رشد رویشیو سرعت رشد نسبی) نسبت به تاریخ کاشت دوم ( 21 تیرماه) برتری داشت و در بین ارقام نیز رقم گلستان در سطح کودی صفر و 160کیلوگرم در هکتار پاسخ بهتری از رقم لطیف نشان داد. بیشینه سرعت رشد نسبی در سطح کودی صفر و 160 کیلوگرم در هکتار در رقمگلستان در تاریخ کاشت اول ( 17 / 0 )مشاهده شد. به طور کلی ارقام مورد بررسی در شاخص سطح برگ از روند یکسانی در طول فصل رشد تبعیت می کنند ولی به دلیل تفاوت مصرف سطوح کودی و تاریخ کاشت بین ارقام از نظر میزان و زمان رسیدن به حداکثر شاخص سطح برگ اختلاف معنی داری وجود داشت.
مقاله پژوهشی
حسین مومنی؛ محمدرضا شیری؛ اسلام مجیدی هروان؛ محمود خسروشاهلی
چکیده
سابقه و هدف: برای سازگاری در مقابل تغییرات آب و هوایی، پایداری سیستم های کشاورزی نقش کلیدی را دارند. شواهد زیادی وجوددارد که مشخص می کند با تغییر شرایط محیطی، تنوع زیستی می تواند سبب افزایش ثبات فرایندهای اکوسیستمی گردد. بنابراین کارآیی برنامه های اصلاح نیازمند درک صحیحی از عکس العمل ارقام اصلاح شده به محیط های با شرایط اقلیمی و خاکی ...
بیشتر
سابقه و هدف: برای سازگاری در مقابل تغییرات آب و هوایی، پایداری سیستم های کشاورزی نقش کلیدی را دارند. شواهد زیادی وجوددارد که مشخص می کند با تغییر شرایط محیطی، تنوع زیستی می تواند سبب افزایش ثبات فرایندهای اکوسیستمی گردد. بنابراین کارآیی برنامه های اصلاح نیازمند درک صحیحی از عکس العمل ارقام اصلاح شده به محیط های با شرایط اقلیمی و خاکی متفاوت می باشد. بنابراین این تحقیق، به منظور بررسی پاسخ هیبریدهای جدید ذرت دانه ای نسبت به شرایط متفاوت محیطی و تعیین پایداری عملکرد دانه آنها انجام گرفت.مواد و روش ها: این بررسی با استفاده از 16 هیبرید ذرت دانه ای در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در هفت منطقه باشرایط اقلیمی و جغرافیایی متفاوت در سال 1397 محیط، تجزیه پایداری با × به اجرا درآمد. با توجه به معنی دار بودن اثر متقابل هیبرید استفاده از دو روش چند متغیره AMMI و GGE biplot انجام شد، تا پایدارترین و پرمحصول ترین هیبریدها شناسایی شوند.نتایج و بحث: براساس نتایج مدل AMMI ، فقط دو مؤلفه اصلى اول مدل AMMI2) AMMI و AMMI1 ) معنی دار شدند و 53 / 68 درصد محیط را توجیه نمود. براساس آماره های مدل × تغییرات اثر متقابل ژنوتیپ AMMI ) SPCA1 و ASV ) هیبریدهای شماره 16 ( SC704 ) و 1 ( KLM77002/3-1-1-1-1-1-1-3 × K18 ) به عنوان هیبریدهایى با پایداری بالاتر انتخاب شدند. نتایج انجام تجزیه پایداری با روش GGE biplot گویای توجیه 5 / 71 درصد از کل تغییرات عملکرد دانه، با دو مؤلفه اول و دوم GGE biplot بود. هیبریدهای شماره 16 SC704) ،) 1(KLM77002/3-1-1-1-1-1-1-3 × K18) و 14KLM77029/8-1-1-1-2-2-2 × B73) ( به عنوان هیبریدهایى با پایداری بالاتر با روش گرافیکی GGEbiplot انتخاب شدند.نتیجه گیری: به طورکلی براساس عملکرد دانه و تحلیل پایداری با روش های مختلف هیبریدهای شماره 16SC704) ( و 1 KLM77002/3-1-1-1-1-1-1-3 × K18) ( به ترتیب با عملکرد دانه 76 / 12 و 72 / 11 تن در هکتار به عنوان پایدارترین و پرمحصول ترین هیبریدها با سازگاری عمومی بالایی بودند و می توانند مورد کشت در کشور قرار گیرند. بررسى بایپلات 1 همبستگى بین منطقه ها نشان داد که بردارهای محیطى کرمانشاه، اصفهان و شیراز و همچنین منطقه های مغان و میاندوآب بسیار نزدیک به هم بوده، بنابراین این محیط ها در رتبه بندی و گروه بندی هیبریدها شبیه هم بودند. همچنین منطقه های کرمان و کرج از نظر تفکیک هیبریدها مشابهت کمتری با سایر منطقه ها داشتند. بنابراین با توجه قدرت تفکیک بالای هیبریدها در منطقه های شیراز، میاندوآب، کرمان و کرج توصیه می شود جهت صرفه جویی در هزینه آزمایش ها در سال های آتی به جای هفت منطقه، آزمایش ها در این چهار منطقه انجام پذیرد.
مقاله پژوهشی
مصطفی بهبوئیه جوزم؛ مهدی کریمی؛ امیر بستانی
چکیده
سابقه و هدف: اگرچه مصرف کودهای شیمیایی برای افزایش تولید در واحد سطح محصول های کشاورزی ضرورت داشته و سالانه در کشور حدود دو میلیون تن کودهای نیتروژنی مصرف می شود ولی بخش زیادی از کودهای مصرفی جذب گیاه نشده (بیش از 80 درصد از کودهای مصرف شده در برخی از مزرعه های گندم کشور) و به صورت گاز از سطح خاک به اتمسفر وارد شده و موجب آلودگی هوا می گردد. ...
بیشتر
سابقه و هدف: اگرچه مصرف کودهای شیمیایی برای افزایش تولید در واحد سطح محصول های کشاورزی ضرورت داشته و سالانه در کشور حدود دو میلیون تن کودهای نیتروژنی مصرف می شود ولی بخش زیادی از کودهای مصرفی جذب گیاه نشده (بیش از 80 درصد از کودهای مصرف شده در برخی از مزرعه های گندم کشور) و به صورت گاز از سطح خاک به اتمسفر وارد شده و موجب آلودگی هوا می گردد. بنابراین بررسی راهکارهای کاهش تصعید نیتروژن در بخش کشاورزی ضرورت داشته و تحقیق اخیر با هدف اندازه گیری میزان تصعید نیتروژن و تعیین مناسب ترین منبع کود نیتروژنی برای خاک های با اسیدیته مختلف کشور طراحی و اجرا گردید.مواد و روش ها: در مرحله اول نسبت به طراحی و ساخت دستگاه اندازه گیری تصعید نیتروژن اقدام گردید. خاک های با اسیدیته مختلف از مؤسسه تحقیقات چای کشور واقع در لاهیجان و همچنین ایستگاه تحقیقاتی مرکز ملی تحقیقات شوری واقع در شهرستان اشکذر از توابع استان یزد تهیه گردید. سپس اثر پنج نوع کود نیتروژنی (سولفات آمونیوم، نیترات آمونیوم، اوره، اوره با پوشش گوگردی و نیترات پتاسیم) و سه سطح اسیدیته خاک ( 5 / 4 ، 5 / 6 و 88 / 7 ) بر میزان تصعید روزانه و تجمعی نیتروژن به مدت 22 روز بررسی شد. تیمارهای تحقیق در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طراحی و در مرکز ملی تحقیق های شوری اجرا گردید.نتایج و بحث: نتایج نشان داد که اسیدیته خاک و نوع کود نیتروژنی تأثیر معنی داری بر میزان تصعید نیتروژن و هدرروی آن دارند. بیش از 59 درصد از نیتروژن مصرفی از طریق کود سولفات آمونیوم در خاک با pH 88 / 7 به صورت گاز آمونیاک از دسترس گیاه خارج و موجب آلودگی هوا می گردد. این میزان برای کودهای نیترات آمونیوم و اوره به ترتیب معادل 49 درصد و برای اوره با پوشش گوگردی و نیترات پتاسیم به ترتیب معادل 6 / 7 و 018 / 0 درصد است. کمترین تصعید نیتروژن در تمامی سطح های اسیدیته خاک مربوط به کود نیترات پتاسیم بود. میزان تصعید نیتروژن از این کود در تمام سطح های pH خاک بسیار ناچیز و کمتر از 07 / 0 میلی گرم نیتروژن خالص در کل دوره آزمایش (22 روز) بود. همچنین نتایج این پژوهش نشان داد با کاهش pH خاک از 88 / 7 به 5 / 6 میزان کل نیتروژن تصعید شده در مورد کودهای سولفات و نیترات آمونیوم کاهش و به ترتیب از 15 / 227 و 82 / 189 به 39 / 2 و 99 / 0 میلی گرم نیتروژن خالص در کل دوره آزمایش ( 22 روز) کاهش یافت. میزان کل نیتروژن تصعید شده از کودهای سولفات و نیترات آمونیوم از خاک با pH معادل 5 / 4 به ترتیب معادل 51 / 2 و 33 / 1 میلی گرم نیتروژن خالص در کل دوره آزمایش ( 22 روز) بود. اگرچه با کاهش pH خاک از 88 / 7 به 5 / 4 ، میزان نیتروژن تصعید شده از 188 به 157 میلی گرم نیتروژن خالص در کل دوره آزمایش ( 22 روز) کاهش یافت اما با کاهش pH خاک از 88 / 7 به 5 / 4 میزان تصعید درمورد کود اوره با پوشش گوگردی از 2 / 29 به 05 / 87 میلی گرم، نیتروژن در کل دوره آزمایش ( 22 روز) افزایش یافت. نتایج این تحقیق همچنین نشان داد که بیشترین سرعت تصعید نیتروژن به نوع کود و اسیدیته خاک بستگی داشت. بیشترین سرعت تصعید نیتروژن (75 / 50 میلی گرم نیتروژن در روز) مربوط به کود اوره بود که در خاک اسیدی ( pH معادل 5 / 4) اتفاق افتاد. در خاک با pH معادل5 / 6 نیز بیشترین سرعت تصعید نیتروژن مربوط به کود اوره و معادل 74 / 40 میلی گرم در روز بود. با افزایش pH خاک به 88 / 7 بیشترین تصعید روزانه متعلق به کود سولفات آمونیوم و معادل 03 / 46 میلی گرم در روز بود و پس از آن کودهای نیترات آمونیوم و اوره به ترتیب با تصعید روزانه 94 / 22 و 12 / 15 میلی گرم نیتروژن در جایگاه دوم و سوم قرار گرفتند.نتیجه گیری: درصورت انتخاب نوع کود مناسب، می توان سهم هدرروی کودهای نیتروژنی از طریق تصعید را به میزان معنی داری کاهش داد. براساس نتایج این پژوهش، جهت مصرف سطحی، کود نیترات پتاسیم مناسب ترین گزینه کود نیتروژنی در کلیه سطح های اسیدیته خاک می باشد. در خاک های با pH معادل و کمتر از 55 / 6 ، کودهای نیترات آمونیوم و سولفات آمونیوم و در خاک های با pH معادل و بیشتر از 88 / 7 ، کود اوره با پوشش گوگردی دارای کمترین میزان تصعید می باشند.
مقاله پژوهشی
آوا حیدری؛ نگار فلاحی؛ انسیه صابری؛ پرنیان هادیان؛ اسما آذری؛ یگانه هروی؛ نگار حسنی؛ علیرضا خوراکیان؛ نسرین قدرتی
چکیده
سابقه و هدف: کیسه های پلاستیکی رایگان فایده های عملی برای مصرف کنندگان دارد اما به دلیل دیرتجزیه پذیر بودن و افزودنی های آن تأثیرات نامطلوبی بر محیط زیست می گذارد. بنابراین در این مطالعه، عامل های مؤثر بر قصد و رفتار افراد برای استفاده از کیسه های پلاستیکی با نظریه رفتار برنامه ریزی شده و مدل سازی ساختاری مورد بررسی قرار گرفت.مواد و ...
بیشتر
سابقه و هدف: کیسه های پلاستیکی رایگان فایده های عملی برای مصرف کنندگان دارد اما به دلیل دیرتجزیه پذیر بودن و افزودنی های آن تأثیرات نامطلوبی بر محیط زیست می گذارد. بنابراین در این مطالعه، عامل های مؤثر بر قصد و رفتار افراد برای استفاده از کیسه های پلاستیکی با نظریه رفتار برنامه ریزی شده و مدل سازی ساختاری مورد بررسی قرار گرفت.مواد و روش ها: تعداد کل 360 مشتری در 7 هایپرمارکت بزرگ در منطقه های مختلف کلان شهر مشهد به سؤال های پرسشنامه پاسخدادند. داده های به دست آمده با نرم افزار IBM SPSS Statistic 22 و AMOS 24 تجزیه و تحلیل شدند. مدل توسعه یافته ای براساس نظریه رفتار برنامه ریزی شده با متغیرهای نگرش شناختی، نگرش مؤثر، انگیزه اقتصادی، بازخورد، هنجار ذهنی، کنترل رفتاری، قصد و رفتار معرفی شد تا عامل های مؤثر بر رفتار کاهش استفاده از کیسه های پلاستیکی را تعیین کند.نتایج و بحث: نتایج این مطالعه نشان داد که بیش از نیمی از پاسخ دهنده گان به پرسشنامه ها، زن بودند و بیش از 30 درصد آنها در رده سنی 25 - 35 سال قرار داشتند. تأثیر اطلاعات جمعیت شناختی بر قصد کاهش استفاده از کیسه های پلاستیکی در هایپرمارکتها با آزمون آنوا مورد بررسی قرار گرفت. تنها سن ( p< 0.001 و df = 7 و F= 3.6 ) و نوع شغل ( p< 0.001 و df = 7 و F= 3.5 ) مشتری تأثیر معنی داری بر قصد دارد. سنجه های کلی برازش مدل ساختاری عبارتند از کای اسکوئر برابر با 3 / 254 با درجه آزادی 106 ، نسبت کای اسکوئر به درجه آزادی برابر با 4 / 2 ، IFI برابر با 9 / 0 ، CFI برابر با 9 / 0 ، NFI برابر با 89 / 0 و RMSEA برابر 062 / 0 است که بنابر استاندارد برازش مدل مناسب است. یافته های مدل معادلات ساختاری با برازش مناسب می تواند روابط بین متغیرها را توصیف کند: نگرش شناختی تأثیر معنادار آماری بر نگرش مؤثر دارد. همچنین نگرش شناختی و هنجار از لحاظ آماری دارای رابطه معناداری هستند. همچنین نگرش شناختی به طور آماری ( p< 0.001 ) بر کنترل رفتاری تأثیر منفی دارد. بین انگیزه اقتصادی و هنجار رابطه مثبت(ضریب 18 / 0 ) و معناداری ( p < 0.001 ) وجود دارد. همچنین، بین بازخورد و هنجار رابطه منفی(ضریب 43 / 0 ) و معناداری ( p< 0.001 ) وجود دارد. در همین راستا، بین بازخورد و کنترل رفتاری رابطه مثبت (ضریب 45 / 0 ) و معناداری ( p< 0.001 ) وجود دارد. نگرش شناختی تأثیر مثبت (ضریب 16 / 0 ) و معناداری( p > 0.05 ) روی قصد برای انجام رفتار دارد و هنجار با ضریب 41 / نیز 0 تأثیر مثبت و معناداری (p< 0.001 ) روی قصد برای انجام رفتار دارد.نتیجه گیری: پارامترهای اصلی نظریه رفتار برنامهریزی شده (نگرش، هنجار ذهنی و کنترل رفتاری) به طور معنی داری قصد کاهش استفاده از کیسه های پلاستیکی را توصیف می کنند. افزودن متغیرهای جدید مانند بازخورد و انگیزه اقتصادی به این نظریه، کمک می کنند سایر پیش بینی کننده های رفتار مشخص شوند. هنجار از مهمترین متغیرهایی است که تأثیر سایر فاکتورها مانند نگرش شناختی، نگرش مؤثر، انگیزه اقتصادی، بازخورد و کنترل رفتاری بر قصد کاهش مصرف کیسه های پلاستیکی را میانجی می کنند. اگرچه انگیزه اقتصادی بر کاهش تمایل برای استفاده از کیسه های پلاستیکی مجانی تأثیر دارد، اما شایسته است که رویکرد مداخله ای براساس مدل ارائه شده در این مطالعه، برای یافتن راه حل استفاده شود.
مقاله پژوهشی
پونه عبدالله پور سالاری؛ سینا فرد مرادی نیا
چکیده
سابقه و هدف: امروزه با توسعه تصفیه خانه های آب، مدیریت لجن به یکی از مسئله های مهم محیط زیستی تبدیل شده است که می تواند هم به عنوان یک تهدید و هم به عنوان یک فرصت باشد. بنابراین با توجه به توسعه روزافزون تصفیه خانه های آب در کشور و تولید مقدار قابل توجهی لجن، ضروری است که تمهیداتی صورت پذیرد . مواد و روش ها: در این تحقیق ...
بیشتر
سابقه و هدف: امروزه با توسعه تصفیه خانه های آب، مدیریت لجن به یکی از مسئله های مهم محیط زیستی تبدیل شده است که می تواند هم به عنوان یک تهدید و هم به عنوان یک فرصت باشد. بنابراین با توجه به توسعه روزافزون تصفیه خانه های آب در کشور و تولید مقدار قابل توجهی لجن، ضروری است که تمهیداتی صورت پذیرد . مواد و روش ها: در این تحقیق پلی الکترولیت کاتیونی و پلی الکترولیت آنیونی گرید صنعتی از شرکت Basf آلمان، پلی آلومینیوم کلراید (AL2 (OH)n Cl6) با گرید صنعتی از شرکت چینی، کلرو فریک (FeCl3 ) در گرید صنعتی از شرکت فناوران آریا محور، کلرو فریک (FeCl3 ) در گرید صنعتی از شرکت Merc آلمان، و سولفات آلومینیوم (Al2(SO4)3) در گرید صنعتی از شرکت کیمیا اکسیر خریداری و مورد استفاده قرار گرفت. برای تعیین نوع و مقدار مناسب منعقدکننده ها از آزمایش جارتست استفاده شد. در این آزمایش شش ظرف شیشه ای و یک دستگاه هم زن که به طور هم زمان محتویات همه ظرف ها را به هم می زند استفاده مورد استفاده قرار گرفت. یک لیتر از نمونه ای که کدورت آن از قبل تعیین شده است، به هریک از ظرف ها اضافه شد. ابتدا همزن روی دور تند 200 دور بر دقیقه تنظیم شد. سپس برای هر منعقدکننده، یک محدوده مشخص از آن به طور هم زمان به ظروف اضافه شد و به مدت یک دقیقه روی دور 200 قرار گرفت. در مرحله بعدی همزن روی دور کند 20 دور بر دقیقه به مدت 15 دقیقه قرار داده شد و در نهایت به مدت 30 ثانیه به محلول ها اجازه داده شد که ته نشین شده و کدورت لایه رویی اندازه گیری شد. برای مقایسه ته نشینی توسط مواد کواگولانت و فلوکالانت مقدار دو در صد (وزنی/حجمی) از مواد کواگولانت و فلوکالانت تهیه گردید و در حجم های یکنواخت و مساوی به نمونه های لجن حاصل از تصفیه خانه آب مراغه اضافه گردید تا عملکرد مواد در محیط های اسیدی و بازی مقایسه شوند . با ایجاد محیط های اسیدی و بازی مساوی برای تمام نمونه ها، ته نشینی نیم ساعته اندازه گیری شد.برای مشاهده ته نشینی بیشتر و مقایسه نمونه ها ته نشینی 1 و2و3ساعته هم اندازه گیری گردید. درآزمایش آخرکه بدون مواد کواگولانت و تنها با بالابردن Tss و مخلوط با لجن فاضلاب انجام شد، زمانهای بیشتری به ته نشینی داده شد و نتیجه خیلی خوبی حاصل شد. منطقه مورد مطالعه شهرستان مراغه از توابع تبریز می باشد. در این تحقیق نیاز به انتخاب منطقه ای بود که اولا دارای تصفیه خانه آب بود و دوما دارای تصفیه خانه فاضلاب باشد؛که این امکان در شهرستان مراغه امکان پذیر بود . تصفیه خانه آب مراغه واقع در کنار سد صوفی رود میباشد و از مواد کواگولانت برای تصفیه آب شرب این شهرستان استفاده می شود . تصفیه خانه فاضلاب این شهرستان دارای دو فاز بوده که بنا به نیاز ما از لجن ته نشینی اول برای بالا بردن TSS ،از فاز اول این تصفیه خانه نمونه برداری و آزمایشات انجام شد. نتایج و بحث: در این مطالعه، روش های کاهش لجن حاصل از انعقاد آب با استفاده از انواع مواد کواگولانت و فلوکالانت و تغییر نسبت آنها در محیط های اسیدی و بازی مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین انعقاد لجن حاصل از تصفیه خانه آب با بالا بردن TSS با استفاده از لجن ته نشینی اولیه فاضلاب که حاوی مواد جامد جداشدنی فاضلاب شهری بود، مورد بررسی قرار گرفت. نمونهگیریها به صورت ادواری و از تصفیهخانه آب مراغه و تصفیه خانه فاضلاب مراغه انجام گرفت. در آزمایش مربوط به مخلوط لجن حاصل ازتصفیه خانه آب و لجن حاصل از ته نشینی اولیه تصفیه خانه فاضلاب بهداشتی نتایج ایده الی به دست آمد به طوریکه حجم انعقاد به بیش از 50%رسید و با افزایش زمان ماند این راندمان تابیش از 70% هم بالا رفته به طوریکه بعد از زمان 5 ساعت میزان لجن ته نشین شده فقط 80 میلی لیتر بود یعنی 420 واحد آن ته نشین شده بود. لجن ژلاتینه موجود در لجن حاصل از تصفیه آب که ناشی از هیدروکسیدهای آلومینیوم و ترکیب های سایر مواد منعقدکننده با لجن می باشد آبگیری بیشتر را غیر ممکن می سازد و با وجود افزایش مواد کواگولانت و استفاده از مواد منعقدکننده دیگر، آبگیری خوبی انجام نشد. برای گرفتن نتایج بهتر آزمایش در محیط های اسیدی و بازی انجام شد.تا میزان کاهش لجن مورد بررسی قرارگیرد در عمل در این محیط ها نیز نتایج خوبی به دست نیامد و ته نشینی مانند آزمایش های محیط خنثی با شکست مواجه شد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصله از آزمایشات می توان نتیجه گرفت که بدون انجام هیچ گونه هزینه مواد ، با دادن زمان برای ته نشینی،مخلوط کردن دو نوع لجن وبا استفاده از انواع روش های لجن خشک کنی، آبگیری از این لجن ژله ای انجام پذیر است. در صورت عملی کردن این موضوع، از آلودگی آب های سطحی و غیره جلوگیری شده و مشکل دفع این لجن از بین خواهد رفت.
مقاله پژوهشی
عبدالحسین بوعلی؛ حمیدرضا عسگری؛ علی محمدیان بهبهانی؛ عبدالرسول سلمان ماهینی؛ بابک نعیمی
چکیده
سابقه و هدف: بیابان زایی مشتمل بر فرآیندهایی است که هم زائیده عوامل طبیعی بوده و هم به عملکرد نادرست انسان بر می گردد. پارامترهای ادافیکی و فرآیندهای موثر بر وضعیت خاک، اقلیم ، آب زیرزمینی، پوشش گیاهی و مدیریت از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر پدیده بیابانزایی در بسیاری از مناطق خشک و نیمه خشک می باشند. این پارامترها با استفاده از مدلهای ...
بیشتر
سابقه و هدف: بیابان زایی مشتمل بر فرآیندهایی است که هم زائیده عوامل طبیعی بوده و هم به عملکرد نادرست انسان بر می گردد. پارامترهای ادافیکی و فرآیندهای موثر بر وضعیت خاک، اقلیم ، آب زیرزمینی، پوشش گیاهی و مدیریت از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر پدیده بیابانزایی در بسیاری از مناطق خشک و نیمه خشک می باشند. این پارامترها با استفاده از مدلهای مختلف در مناطق مختلف بررسی می شوند . براین اساس این تحقیق با هدف ارزیابی شدت بیابانزایی با استفاده از مدل مدالوس و مبتنی بر معیار آب زیرزمینی و خاک در غرب استان گلستان انجام شد .مواد و روش ها: به منظور تعیین نقشه واحد کاری، از نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی، تفسیر عکس های هوایی، باند پانکرومات یک و چند طیفی تصاویر ماهواره ای لندست و بازدیدهای صحرایی ا ستفاده شد. روش های زمین آمار مورد استفاده در این تحقیق شامل روش کریجینگ، روش تخمین گر موضعی ( GPI )، روش توابع شعاعی ( RBF ) و روش عکس فاصله ( IDW) بوده است. در مدل مدالوس از 6 معیار و 20 شاخص به منظور ارزیابی شدت بیابانزایی استفاده شد. امتیازدهی هر یک از شاخص ها در سطح واحد کاری تعیین گردید. نقشه هر یک از معیارها با استفاده از رابطه میانگین هندسی بین شاخص ها دست آمد . برای ارزیابی صحت نتایج مدل، کلاس بیابانزایی در هر یک از واحدهای کاری با توجه به شواهد میدانی، عمل ارزیابی مشاهده ای و بصری انجام و سپس اقدام به مقایسه آماری طبقه کلاس بیابانزایی مدل با نظر کارشناسی شد. برای صحت سنجی نتایج مدل ها، از نرم افزار SPSS و آزمون ناپارامتری من ویتنی استفاده شد .نتایج و بحث: در این تحقیق متوسط وزنی امتیاز شدت بیابانزایی منطقه 135 به دست آمد که بیانگر کلاس متوسط می باشد. از نظر پهنه بندی شدت بیابانزایی، منطقه در سه کلاس کم و ناچیز با درصد فراوان ی 27 و متوسط با درصد فراوانی 60 و شدید با درصد فراوانی 13 طبقه بندی گردید . از بین معیارهای بیابانزایی، معیار مدیریت و سیاست با متوسط وزنی ( 148 )، معیار غالب و موثر بیابانزایی بوده و پس از آن معیار پوشش گیاهی ( 145 )، معیار خاک ( 141 )، معیار فرسایش ( 138 )، معیار اقلیم ( 122) و معیار آب زیرزمینی ( 121 ) در رتبه بعدی معیارهای موثر بیابانزایی منطقه قرار گرفتند . همچنین مهمترین شاخص های بیابانزایی به ترتیب، شاخص های مقاومت در برابر خشکسالی، عملیات حفاظتی و شوری خاک است. این شاخص ها در واحدهای کاری اراضی رهاشده، اراضی شور و ماندابی و اراضی شور هزار واقع در قسمتهای شمال شرقی منطقه، باعث افزایش روند بیابانزایی شده اند. در پایان توزیع مکانی کلاسها به صورت مناطق دارای بیابانزایی کم و ناچیز در بخش جنوبی و شرقی منطقه، کلاس متوسط در بخش غربی، مرکزی و شمالی و نهایتاً کلاس شدید بیابانزایی در بخش شمال شرقی منطقه قرار توزیع داشتند .نتیجه گیری: با توجه به نتایج بدست آمده که نشان دهنده تبخیر و تعرق بالای منطقه، گسترش روند شوری اراضی، ایجاد جاده سازی غیر اصولی و زهکشی ناقص می باشد، به نظر می رسد مدیریت بیابانزایی غرب استان گلستان به عنوان یکی از قطبهای کشاورزی، باید در اولویت مدیریتی مسئولان و کارشناسان ادارات اجرایی قرار گیرد . بر این اساس پیشنهاد می شود به منظور کنترل روند بیابانزایی و رسیدن به توسعه پایدار در منطقه، تصفیه پسابهای صنعتی و خانگی برای استفاده مجدد مصارف مختلف، استفاده از سیستم های نوین آبیاری اراضی کشاورزی، قرار دادن محصولات زراعی کم نیاز از نظر مصرف آب در تناوب زراعی منطقه و همچنین آموزش های لاز م برای توجیه کشاورزان به منظور استفاد ه از سموم و کودهای شیمیایی در منطقه جهت کنترل بیابانزایی صورت گیرد .
مقاله پژوهشی
احسان سرلکی؛ محمد حسین کیانمهر؛ مرضیه قربانی
چکیده
سابقه و هدف: سنجه های بلوغ و پا یداری در کمپوست ها برای اطمینان از کیفیت محصول نهایی، حفظ اطمینان مصرف کننده و تضمین قابلیت کاربرد آنها برای مصرف ها ی کشاورزی بسیار ضرورت دارند. افزون براین، زیست توده های کمپوست شده به دلیل کم بودن چگالی انرژی و توده ای با مشکل هایی از قبیل هزینه های انبا ر و حمل و نقل زیاد و همچنین هزینه های کلی در مد ...
بیشتر
سابقه و هدف: سنجه های بلوغ و پا یداری در کمپوست ها برای اطمینان از کیفیت محصول نهایی، حفظ اطمینان مصرف کننده و تضمین قابلیت کاربرد آنها برای مصرف ها ی کشاورزی بسیار ضرورت دارند. افزون براین، زیست توده های کمپوست شده به دلیل کم بودن چگالی انرژی و توده ای با مشکل هایی از قبیل هزینه های انبا ر و حمل و نقل زیاد و همچنین هزینه های کلی در مد یریت لجستیک مواجه هستند. کاهش اندازه ذرات و فشرد ه سازی زیست توده های کمپوست شده می تواند تا حدی بر این چالش ها غلبه کند .مواد و رو ش ها: کمپوست باگاس نیشکر ( SBC ) 1 از شرکت توسعه فرآو ری باگاس جنوب ( بیوفر) برای مشخصه یابی کیفیت و آسیاب کردن جهت پلت سازی تهیه شد. به منظور ارزیابی کیفیت SBCs ، مشخصه یابی از طریق روش های تحلیلی گرماسنجی روبشی تفاضلی ( DSC ) 2 ، پراش پرتو ایکس ( XRD ) 3 ، تبدیل فوریه مادون قرمز ( IR-FT ) 4 و میکروسکوپ الکترونی روبشی ( SEM ) 5 مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه، از یک آسیاب چکشی - سایشی برای بهبود ویژگی های فیزیکی مکانیکی و کاهش اندازه ذرات SBCs استفاده شد. برای این منظور، طرح آزمایشی در قالب طرح فاکتوریل ( D-optimal ) برای بررسی معنی داری و بهینه سازی اثر سه متغیر مستقل محتوای رطوبتی ( 8 ، 12و 16 درصد وز نی بر پایه تر)، اندازه مش ( 1 ، 5 / 2 و 4 میلی متر) و سرعت دورانی آسیاب (1400 و 2000 دور بر دقیقه) بر مصرف انرژی ویژه و چگالی تود ه ای به عنوان پاسخ های طرح استفاده شد.نتایج و بحث : نتایج مشخصه یابی شیمیایی نشان دادند که ویژگی های SBCs به طور کامل با استانداردهای موجود مطابقت دارند .ریزنگاره های SEM ، تغییرات فیزیکی در سطح های SBCs ر ا می توان با یک مورفولوژی ناصاف و غیر یکنواخت همراه با ترکهایی در راستای طولی در اثر تجزیه همی سلولز و لیگنین و با باز شدن دسته های الیاف در سلولز ثابت کرد. این روند همچنین توسط آنالیز XRD اثبات شد به طوریکه با افزایش سنجه بلورینگی (از 62 تا 75 )، ناحیه کریستالی سلولز در SBCs بدون تغییر باقی ماند؛ اما ناحیه آمورف (شامل همی سلولز و لیگنین) کمی دچار تجزیه شدند. نتایج حاصل از آنالیز FT-IR ، تغییرات گروه های عاملی، تجزیه زیستی میکروبی لیپیدها و کربوهیدراتها و همچنین تخریب لیگنین و پلی فنول ها را در SBCs نشان داد. براساس نتایج حاصل از آنالیز حرارتی DSC ، دمای انتقال شیشه ا ی 7 / 89 درجه سلسیوس بر ای SBCs به دست آمد که با توجه به شدت پیک در این نقطه، افزایش درجه بلوغ و هیومیفیکاسیون SBCs تضمین شده است. بر ای هر دو پاسخ مصرف انرژی ویژه و چگا لی تود ه ای SBC ، مدل برهمکنش دو عاملی (2FI ) با بیشترین ضریب همبستگی و کمترین انحراف معیار پیشنهاد شد. اندازه مش آسیاب بیشترین تأثیر را در میان پارامترها بر مصرف انرژی ویژ ه آسیاب و چگالی توده ای داشت .نتیجه گیری : نتایج نشان می دهند که استفاده از آنالیزهای تحلیلی جامع برای بررسی شفاف و مقایس ه ای بین محصول نهایی کمپوست و ماد ه اولیه از نظر سنجه های پایداری و بلو غ، کاربردی و قابل اطمینان است . نتایج بهینه سازی حاصل از طر حD-optimal نشان داد که تحت شرا یط بهینه محتوای رطوبتی 8 درصد وزنی بر پا یه تر، اندازه مش آسیاب 1 میلی متر و سرعت دورانی 1400 دور بر دقیقه، مقدار کمینه مصرف انرژی ویژه 38 / 141 کیلوژول بر کیلوگرم و بیشینه چگالی توده ای 62 / 209 کیلوگرم بر متر مکعب به عنوان پاسخ های بهینه با تابع مطلوبیت 88 / 0 حاصل می شود .
مقاله پژوهشی
حمزه سعیدیان؛ حمیدرضا مرادی
چکیده
سابقه و هدف: مقدار نفوذپذیری خاک به اندازه حفره ها، غلظت مایع و نیروی کشش سطحی بستگی دارد. در واقع عاملهایی که بر تخلخل اولیه مؤثرند، در میزان نفوذپذیری نیز مؤثر می باشند. نتایج به دست آمده از تحقیق های مختلف نشان می دهد که میزان نفوذپذیری خاک در اولویت تحقیق ها ی مختلف قرار گرفته است. در ایران نیز تحقیق های مختلفی در مورد ویژگی ها ی فیزیکی ...
بیشتر
سابقه و هدف: مقدار نفوذپذیری خاک به اندازه حفره ها، غلظت مایع و نیروی کشش سطحی بستگی دارد. در واقع عاملهایی که بر تخلخل اولیه مؤثرند، در میزان نفوذپذیری نیز مؤثر می باشند. نتایج به دست آمده از تحقیق های مختلف نشان می دهد که میزان نفوذپذیری خاک در اولویت تحقیق ها ی مختلف قرار گرفته است. در ایران نیز تحقیق های مختلفی در مورد ویژگی ها ی فیزیکی و شیمیایی خاک و ارتباط آن با میزان نفوذپذیری انجام شده است. این پژوهش براساس اندازه گیری های صحرایی نفوذ تحت شرایط شبیه سازی شده باران به منظور تعیین میزان نفوذ و اثر متقابل جهت دامنه و شدت بارش نسبت به بارش های اسیدی روی سازندهای آغاجاری و گچساران انجام گرفت .مواد و روش ها: در این پژوهش به منظور تعیین اثر متقابل جهت دامنه و شدت بارش در میزان نفوذپذیری خاک نسبت به بارش هایاسیدی در نهشته های سازند گچساران و آغاجاری به دلیل وجود مواد آلاینده نفتی و آلودگی هوا، بخشی از حوزه آبخیز کوه گچ و مرغاشهرستان ایذه با مساحت 1202 و 1609 هکتار انتخاب گردید. سپس نمونه برداری میزان نفوذپذیری خاک در 16 نقطه و با سه بار تکراردر کاربری مرتع و در جهت های شمالی، جنوبی، شرقی و غربی سازندهای گچساران و آغاجاری در شدت های مختلف بارش 1 و 25 / 1 میلی متر در دقیقه و در بارش های آب مقطر، اسیدیته چهار و پنج با استفاده از دستگاه باران ساز کامفورست انجام شد.نتایج و بحث: نتایج نشان داد که در سازند آغاجاری، اثر متقابل جهت دامنه و شدت بارش و همچنین شدت بار ش به طور جداگانه دارایبیشترین حساسیت و همچنین جهت دامنه به طور جداگانه دارای کمترین حساسیت در نفوذپذیری خاک نسبت به باراش های اسیدیمی باشند. ولی سازند گچساران، در مجموع نسبت به بارش های اسیدی تغییر پذیری یکنواختی از خود نشان داد و کمابیش در هر سه غلظت بارش یاد شده، اثرهای مثبتی در جهت دامنه و شدت بارش و اثر متقابل جهت دامنه و شدت بارش از خود نشان داد. همچنین با افزایش میزان آغشته شدن خاک به باران های اسیدی میزان تخلل خاک افزایش یافت که این امر به سبب این نوع آلودگی بر مواد اصلی تشکیل دهنده خاک و شستشوی پیوندهای خاک است. البته جهت دامنه نیز به دلیل اینکه در هر دو سازند آغاجاری و گچساران میزان متفاوتی از رس ها وجود دارد بنابراین به تأثیرپذیری نفوذ خاک به بارش های اسیدی بیشتر دامن می زند و همچنین وجود مواد آلی مختلف در جهت های اصلی دامنه بویژه در دامنه های شمالی و شرقی به مراتب وضعیت پیچیده تری را در تغییرات بار الکتریکی ایجاد می کند که نیاز به تحقیق های بیشتر برای درک کردن این مکانیسم پیچیده را الزامی می کند .نتیجه گیری: به طور کلی با افزایش میزان درجه اسیدی و افزایش مدت زمان نفوذ، ویژگی های خاک دچار تغییرات شده که از جمله اینتغییرات می توان به ویژگی های مقاومتی و ظرفیت باربری خاک اشاره کرد که در این میان جهت دامنه نیز به دلیل داشتن میزان رس و مواد آلی متفاوت سبب تأثیرپذیری بیشتر بارش اسیدی در میزان نفوذپذیری خاک می شود .
مقاله پژوهشی
ناصر شفیعی ثابت؛ فرانک فیض بابایی چشمه سفیدی
چکیده
سابقه و هدف: تغییرات کاربر ی زمی ن پدیده ای است که در کشورهای درحال توسعه در حال گسترش است و دارای پیامدهای محیطی اکولوژیک منفی در محیط است . در این راستا، دسترسی به اطلاعات به رو زرسانی شده در زمینه تغییرات کاربری زمین برای تحلیل انواع نیازمندی های سکونتگاه های انسانی و اتخاذ سیاستهای مناسب برای اطمینان از آینده ضروری است . بررسی ...
بیشتر
سابقه و هدف: تغییرات کاربر ی زمی ن پدیده ای است که در کشورهای درحال توسعه در حال گسترش است و دارای پیامدهای محیطی اکولوژیک منفی در محیط است . در این راستا، دسترسی به اطلاعات به رو زرسانی شده در زمینه تغییرات کاربری زمین برای تحلیل انواع نیازمندی های سکونتگاه های انسانی و اتخاذ سیاستهای مناسب برای اطمینان از آینده ضروری است . بررسی گذشته ، حال و پیش بینی کاربری زمین در آینده دارای جایگاه بنیادین در تصمیم گیری ها و سیاستگذاری های برنامه ریزان کاربری زمین است. در این پژوهش ، هدف ، مطالعه کاربری زمین و تغییرات آن در طول سال های 1993 ، 2004 و 2019 بوده است. همچنین، شناسایی چگونگی تغییرات کاربری زمین در شهرستان همدان و شبیه سازی و آینده نگری کاربری زمین و تغییرات آن بوسیله مدل CA-MARKOV در سال 2050 است .مواد و رو ش ها: در این پژوهش درآغاز، پس از دریافت تصویرهای ماهواره ا ی سنجنده های TM , ETM و OLI ، مرحله های پیش پردازش در برگیرنده انواع تصحیح های رادیومتریک و هندسی روی تصویرها انجام شد. سپس با استفاده از نمونه های تعلیمی و نرم افزار گوگل ارث و با استفاده از الگو ریتم ماشین بردار پشتیبان، طبقه بندی تصویرهای ماهواره ای انجام شد. براین مبنا، تفکیک کاربری های منطقه به چهار کلاس همچون: کاربری مسکونی و غیرمسکونی ، زمین های بایر و مرتع های فقیر، زمین های باغی و زراعت آ بی، کوهستانی و مرتع دسته بندی شد. پس از آشکارسازی کاربری زمین و تغییرات آن، به پیش بینی روند این تغییرات با استفاده از مدل سلول های خودکار و زنجیره مارکو ف به دلیل توانایی بالا در تشخیص تغییرات مؤلفه مکانی فضایی، در سال 2050 پرداخته شد .نتایج و بحث: نتایج مطالعه حاضر بیانگر آن است که باگذشت زمان، رشد و توسعه شهرنشینی در این کلان شهر سبب گسترش بافتفیزیکی شهر در این منطقه شده، بدین صورت که در ابتدای دوره مطالعه در سال 1993 مساحت کاربری مسکونی و غیرمسکونی میزان 8 / 0 درصد از مجموع منطقه را در برگرفته است . درصورتی که در انتهای دوره یعنی در سال 2019 این میزان به 1 / 2 درصد مساحت کل منطقه رسیده است. مطالعه تغییرات کاربری نشان داد که از سال 1993 تا 2004 ، میزان 2 / 0 درصد به میزان کاربری های مسکونی و غیرمسکونی افزوده شد ه است. بیشترین افزایش مساحت کاربری بعدی مربوط به زمین های بایر و مرتع های بسیار فقیر بوده که مساحت آنها معادل / 49 درصد در سال 2004 شده است. کاربری زمین های باغی و زراعت آبی به همراه کاربری کوهستانی، ازجمله کاربری هایی بود ه اند که در سال 2004 نسبت به سال 1993 به ترتیب برابر 2 / 1 و 5 / 1 درصد کاهش مساحت داشته اند. این روند باگذشت زمان ادامه داشته به گونه ای که مساحت کاربری ساخت و ساز مسکونی و غیرمسکونی و زمین های بایر روندی افزایشی داشته؛ و در سال 2019 به ترتیب معادل 1 / 1 و 4 / 2 درصد به مساحت این کاربری ها افزوده شده است. سرانجام، می توان گفت باگذشت زمان از سال 1993 تا 2019 کاربری زمین های باغی و زراعی، کوهستانی و مرتع به کاربری های ساخت و ساز مسکونی و غیرمسکونی و زمین های بایر تبدیل شده اند. تبدیل زمین های کشاورزی پیامدهایی منفی در آینده منطقه خواهد داشت که باید برای کاهش پیامدهای منفی این تغییرات در آینده کارهای مناسبی بوسیله برنامه ریزان و سیاست گذاران انجام شود .نتیجه گیری : در این پژوهش ، آشکار شد مدل سلول های خودکار و زنجیره مارکوف دارای توانایی بالایی در پیش بینی تغییرات کاربری زمین در آینده است. همچنین، بیشترین افزایش مساحت کاربری مربوط به کاربری ساخت و ساز مسکونی و غیرمسکونی و زمین های بایر بوده و کاربری های دیگر مانند زمین های باغی و زراعت آبی، زمین های کوهستانی و مرتع مساحت شان کاهش یافته است. بنابراین، شایسته است که برنامه ریزان همواره رشد شتابان شهری را در آینده در راستای انجام هرچه مناسب تر برنامه ریزی های خود در نظر گیرند .
مقاله پژوهشی
هانیه خداداد سریزدی؛ سمیرا حسین جعفری؛ محمدرضا علمی
چکیده
سابقه و هدف: احداث راه آهن از فعالیت های مهم در توسعه هر کشور محسوب می شود. عملیات احداث راه آهن بر محیط زیست اطراف راه آهن اثرهایی را می تواند داشته باشد. این مطالعه اثر احداث راه آهن یزد-اقلید را بر برخی ویژگی های پوشش گیاهی و خاک تیپ های درمنه و علف شتر واقع در منطقه حفاظت شده کالمند-بهادران بررسی نمود.مواد و روش ها: به منظور ارزیابی ...
بیشتر
سابقه و هدف: احداث راه آهن از فعالیت های مهم در توسعه هر کشور محسوب می شود. عملیات احداث راه آهن بر محیط زیست اطراف راه آهن اثرهایی را می تواند داشته باشد. این مطالعه اثر احداث راه آهن یزد-اقلید را بر برخی ویژگی های پوشش گیاهی و خاک تیپ های درمنه و علف شتر واقع در منطقه حفاظت شده کالمند-بهادران بررسی نمود.مواد و روش ها: به منظور ارزیابی متغیرهای پوشش گیاهی و خاک در تیپ های مورد مطالعه، از روش نمونه برداری تصادفی سیستماتیک استفاده شد. از روش نمونه برداری تصادفی - سیستماتیک استفاده شده؛ بدین صورت که در داخل هر تیپ، سه منطقه با فاصله های مختلف از راه آهن شامل منطقه اول (فاصله 0 تا 250 متری)، منطقه دوم (فاصله 250 تا 500 متری) و منطقه سوم (فاصله 500 تا 1000 متری) از راه آهن در نظر گرفته شد و نمونه برداری از پوشش گیاهی و خاک صورت گرفت. در داخل هر منطقه 4 ترانسکت 100 متری به طور تصادفی و تعداد 2 پلات در ابتدا و انتهای هر ترانسکت به صورت سیستماتیک قرار داده شد و درنهایت داده های حاصل از اندازه گیری پوشش گیاهی و آزمایش های مربوط به خاک به دلیل مقایسه بیش از دو گروه با استفاده از آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون دانکن به کمک نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت .نتایج و بحث: نتایج این مطالعه نشان داد که احداث راه آهن در منطقه حفاظت شده کالمند- بهادران واقدام هایی که در طی فرایند احداث انجام می شود ، می تواند اثرهایی را بر ویژگی های فیزیک و شیمیایی خاک و پوشش گیاهی داشته باشد به این صورت که در تیپ درمنه سبب کاهش معنی داری تولید فرم رویشی بوته ای ( 81 / 0 گر م)شده است( P <0.05 ) . همچنین کاهش معنی دار هدایت الکتریکی ( ds/m78 / 0)، پتاسیم ( ppm64 / ) اسیدیته ( 7 / 7) و درصد آهک ( 25 / 26 ) شد ه( P <0.05 ) و کاهش معنی داری درصد رس ( 4 %) شده است( P <0.01 ). در تیپ علف شتر احداث راه آهن افزایش معنی دار تولید (13 / 6گرم)، تراکم ( 42 / 1 ) و درصد پوشش ( 01 / 6) فرم رویشی بوته ای شده است ( P <0.05 ) و همچنین با عث کاهش معنی داری تولید فرم رویشی درختچه ای (0 )، درصد پوشش فرم رویشی درختچه ای ( 17 / 0 ) ( P <0.05 ) و تراکم فرم رویشی درختچه ای ( 0) شده است ( P <0.01 ) . در خصوص تاثیر احداث راه آهن بر پارامترهای خاکی این تیپ می توان گفت احداث راه آهن سبب افزایش معنی دار درصد سنگ ( 93 %) و کاهش معنی داری درصد سیلت ( 2 %) ، هدایت الکتریکی ( ds/m66 / 1) شده ( P <0.05 ) و همچنین باعث کاهش معنی داری مواد آلی( 18 / 0 ) عناصرفسفر( ppm25 / 5 ) و پتاسیم( ppm63 / 0 ) شد ( P <0.01 . )نتیجه گیری: احداث راه آهن و باتوجه به فعالیت هایی که در طی فرایندهای جهت ساخت واحداث مسیر ریلی صورت می گیرد می تواند سبب جابه جایی خاک اطراف راه آهن شده و همین اقدام مقدمه فرسایش خاک و آبی منطقه را فراهم می کند که موجب فقیر شدن و کاهش کیفیت خاک اطراف منطقه های نزدیک راه آهن و به تبع آن کاهش تولید گیاهی در برخی منطقه ها را در بر داشته است .
مقاله پژوهشی
امید اشکریز؛ بابک میرباقری؛ علی اکبر متکان؛ علیرضا شکیبا
چکیده
سابقه و هدف: روند رشد شهری در دهه های اخیر تسریع شده است . بنابراین پیش بینی الگوی رشد آینده شهر برای جلوگیری از برخیمشکل های محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی از اهمیت بالایی برخوردار است. شهر تبریز نیز به دلیل تغییرات جمعیتی قابل توجه از رشد سریع زمین های شهری برخوردار بوده و بنابراین نیازمند شبیه سازی دقیق رشد شهری برای جلوگیری از پیامدهای ...
بیشتر
سابقه و هدف: روند رشد شهری در دهه های اخیر تسریع شده است . بنابراین پیش بینی الگوی رشد آینده شهر برای جلوگیری از برخیمشکل های محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی از اهمیت بالایی برخوردار است. شهر تبریز نیز به دلیل تغییرات جمعیتی قابل توجه از رشد سریع زمین های شهری برخوردار بوده و بنابراین نیازمند شبیه سازی دقیق رشد شهری برای جلوگیری از پیامدهای منفی محیط زیستی و اقتصادی می باشد. هدف این پژوهش ، ارزیابی دقت الگوریتم های مطرح یادگیری ماشین با روش اعتبارسنجی متقابل مکانی و تلفیق آنها با مدل سلول های خودکار جهت شبیه سازی رشد زمین های شهری است .مواد و رو ش ها: در این پژوهش جهت تحلیل تغییرات کاربری زمین های شهری تصاویر ماهواره ای لندست مربوط به سال های 1376،1385 و 1394 با استفاده از روش ماشین بردار پشتیبان طبقه بندی شدند. در گام بعدی تولید نقشه های پتانسیل تغییر زمین های غیرشهری به شهر با استفاده از الگوریتم های جنگل تصادفی، ماشین بردار پشتیبان و شبکه عصبی پرسپترون چند لایه برای دو دوره کالیبراسیون (سال های 1376 - 1385 ) و اعتبارسنجی (سا ل های 1385 - 1394 ) براساس لایه های اطلاعاتی فاصله از معابر اصلی، فاصله ازمرکز شهر، فاصله از زمین های ساخته شده، فاصله از رودخانه و راه آهن و همچنین لایه های شیب، ارتفاع و لایه دو کلاسه کاربری شامل کاربری کشاورزی (با مقدار صفر) و بایر (با مقدار یک)، انجام شد. در پژوهش حاضر جهت جلوگیری از بیش برازش الگوریتم ها به نمونه های آموزشی و در نتیجه به دست آمدن نتایج خوش بینانه، از روش اعتبارسنجی متقابل مکانی با هدف کاهش همبستگی مکانی میان داده های آموزشی و آزمایشی، در فرایند استخراج پارامترهای بهینه الگوریتم های یادگیری ماشین استفاده گردید. در نهایت با استفاده از مدل سلول های خودکار، شبیه سازی رشد شهر تبریز براساس نقشه های کاربری زمین ها و پتانسیل تغییر به دست آمده از الگوریتم های یادگیری ماشین برای دوره های بیان شده انجام شد.نتایج و بحث: نتایج نشان داد الگوریتم جنگل تصادفی با مقدار مساحت زیر منحنی ROC معادل 9228 / 0 نسبت به الگوریتم های ماشین بردار پشتیبان و شبکه عصبی مصنوعی به ترتیب با مساحت های 8951 / 0 و 8726 / 0، عملکرد بهتری در برآورد پتانسیل تغییر زمین های غیر شهری به شهر داشته است. همچنین این الگوریتم در مقایسه با سایر الگوریتم ها تغییرات محلی در پتانسیل تغییر را به صورت بارزتری استخراج کرده است. در نهایت رشد شهر تبریز با استفاده از مدل سلول های خودکار بر مبنای نقشه های پتانسیل تغییر به دست آمده شبیه سازی شد . مقایسه نقشه پیش بینی در دوره اعتبارسنجی با وضع موجود زمین های شهری در سال 1394 نشان داد که شبیه سازی رشد شهری با مدل سلول های خودکار مبتنی بر جنگل تصادفی با مقدار سنجه سازگاری 3569 / 0 نسبت به مدل های مبتنی بر بردار پشتیبان و شبکه عصبی به ترتیب با مقادیر سنجه سازگاری 3496 / 0 و 3434 / 0د ر اختصاص زمین های غیرشهری به شهری دقیق تر بوده است.نتیجه گیری: توانایی الگوریتم های یادگیری ماشین نظیر شبکه های عصبی مصنوعی، ماشین بردار پشتیبان و جنگل تصادفی در حلمسئله های غیر خطی، استفاده از آنها را در شبیه سازی رشد زمین ها ی شهری اجتناب ناپذیر می سازد. در این میان در تحقیق حاضرالگوریتم جنگل تصادفی که اساس آن بر یادگیری جمعی استوار است از مزیت بالاتری نسبت به دو الگوریتم ماشین بردار پشتیبان و شبکه عصبی مصنوعی برخوردار بوده است .
مقاله پژوهشی
الناز اسدی؛ ابوالفضل دیلمی؛ علی کرامت زاده
چکیده
سابقه و هدف: طی دهه های اخیر رشد اقتصادی جهان و روند صنعتی شدن موجب افزایش مصرف انرژی شده است. بخش زیادی ازافزایش تقاضای انرژی از منابع فسیلی تأمین می شود و مصرف آنها انتشار گازهای گلخانه ای و آلوده شدن هوا را به همراه دارد. بعد از انقلاب صنعتی فعالیت های ا نسان و آلودگی های ناشی از این فعالیت ها، مقدار گازهای گلخانه ای را به طور غیرطبیعی ...
بیشتر
سابقه و هدف: طی دهه های اخیر رشد اقتصادی جهان و روند صنعتی شدن موجب افزایش مصرف انرژی شده است. بخش زیادی ازافزایش تقاضای انرژی از منابع فسیلی تأمین می شود و مصرف آنها انتشار گازهای گلخانه ای و آلوده شدن هوا را به همراه دارد. بعد از انقلاب صنعتی فعالیت های ا نسان و آلودگی های ناشی از این فعالیت ها، مقدار گازهای گلخانه ای را به طور غیرطبیعی افزایش داده و محیط-زیست کشورها را با آسیب جدی مواجه کرده است. در این راستا، هدف پژوهش، حاضر شناخت و بررسی عامل های مؤثر بر میزان انتشار گاز کربن دی اکسید به عنوان سنجه ای برای کیفیت محیط زیست و آلودگی هوا است .مواد و رو ش ها: در مطالعه حاضر ابتدا با استفاده از آزمون های ایم، پسران و شین و لوین، لین و چو مانایی متغیرها و سپس با کمکآزمون های پدرونی و کائو وجود هم انباشتگی بین متغیرهای مدل مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت با استفاده از تحلیل هم انباشتگی پانلی و برآوردگرهای حداقل مربعات معمولی کاملا اصلاح شد ه و حداقل مربعات معمولی پویا رابطه بلندمدت بین انتشار کربن دی اکسید با متغیرهای تولید ناخالص داخلی، درصد استفاده از انرژی تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر، آزادسازی تجاری، درصد شهرنشینی و توسعه مالی برای یازده کشور عمده انتشار دهنده 2CO طی دوره زمانی 2000 تا 2015 بررسی شد. برای تجزیه و تحلیل و برآورد مدل از بسته نرم افزاری Eviews10 استفاده شده است .نتایج و بحث: با توجه به این که متغیرهای الگو بنابر آزمون های ریشه واحد ایم، پسران و شین و لوین، لین و چو جواب یکسانی در موردمانایی متغیرها در سطح گزارش ندادند، برای پرهیز از وجود رگرسیون کاذب در تخمین ها، هم انباشتگی بین متغیر وابسته و متغیرهایمستقل مورد بررسی قرار گرفت . نتایج آزمون های هم انباشتگی کائو و پدرونی گویای وجود رابطه بلندمدت بین متغیرهای مستقل و متغیر وابسته مدل بود. همچنین آزمون های چاو و هاسمن نشان دادند که مدل حاضر، مدل پانل با اثرات تصادفی می باشد. در مرحله آخر برآورد مدل با استفاده از برآوردگرهای حداقل مربعات معمولی به طورکامل اصلاح شده و حداقل مربعات معمولی پویا معنی داری تمام متغیرهای مورد بررسی بر میزان انتشار کربن دی اکسید ثابت شد. بر این اساس متغیرهای تولید ناخالص داخلی، درصد استفاده از انرژی تجدیدناپذیر تأثیر مثبت و همچنین متغیرهای آزادسازی تجاری، توسعه مالی، درصد شهرنشینی و درصد استفاده از منابع انرژی تجد یدپذیر تأثیر منفی بر میزان انتشار 2CO در کشورهای چین، ایالات متحده آمریکا، هند، روسیه، ژاپن، آلمان، ایران، عربستان سعودی، کره جنوبی، کانادا و برزیل دارند . همچنین بررسی کشش متغیر وابسته نسبت به متغیرهای مستقل در هر دو مدل حداقل مربعات معمولی به طور کامل اصلاح شده و حداقل مربعات معمولی پویا نشان داد که متغیر سرانه تولید ناخالص داخلی بیشترین تأثیر را در افزایش انتشار کربن دی اکسید و متغیر شهرنشینی بیشترین اثر کاهشی را بر میزان انتشار این گاز گلخانه ای دارند.نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده از تحقیق حاضر و بررسی رابطه متغیر وابسته با متغیرهای مستقل مدل ، عامل هایی مانند وضع قوانین سخت گیرانه مانند مالیات بر کربن، به کارگیری تکنولوژی نوین، تسهیل قوانین مربوط به اعمال تعرفه و گمرک کالا و خدمات، حرکت به سوی اقتصاد با ز و همچنین استفاده از ا نرژی های پاک از قبیل انرژی بیوگاز، انرژی خورشیدی و انرژی باد در کاهش انتشار 2CO بسیار مؤثر می باشند.
مقاله پژوهشی
مرتضی شریف؛ سعید حمزه
چکیده
سابقه و هدف: یکی از مهمترین عامل ها یی که نقش عمده ای در کاهش حاصلخیزی خاک و تخریب زمین های کشاورزی دارد، عامل شور شدن خاک است. در بسیاری از موارد فعالیت های انسانی و آبیاری زمین های کشاورزی با آب شور عامل شوری زایی می باشد. این مشکل در منطقه ها ی مختلف کشور ایران و بویژه استان خوزستان به چشم می خورد. یکی از چالش های بحث برانگیز سال های ...
بیشتر
سابقه و هدف: یکی از مهمترین عامل ها یی که نقش عمده ای در کاهش حاصلخیزی خاک و تخریب زمین های کشاورزی دارد، عامل شور شدن خاک است. در بسیاری از موارد فعالیت های انسانی و آبیاری زمین های کشاورزی با آب شور عامل شوری زایی می باشد. این مشکل در منطقه ها ی مختلف کشور ایران و بویژه استان خوزستان به چشم می خورد. یکی از چالش های بحث برانگیز سال های اخیر در این استان احداث سد گتوند بر روی بستر نمکی و تاثیر آن بر شور شدن زمین های کشاورزی پایین دست می باشد. از این رو تحقیق حاضر با هدف پایش تغییرات شوری خاک و وضعیت پوشش گیاهی منطقه پایین دست سد گتوند در قبل و بعد از آ بگیری این سد با استفاده از تصویرهای سنجش از دور و سنجه های طیفی و گیاهی صورت گرفته است.مواد و رو ش ها: جهت انجام این تحقیق از سری زمانی تصویرهای ماهوار ه ا ی دو سنجنده ETM+, OLI از سال 2019 - 1999 استفادهگریدد. پس از دریافت تصاویر و انجام پیش پردازش های لازم با استفاده از سنجه های گیاهی ( NDVI, SAVI) ، سنجه بیوفیزیکی پوشش سطح برگ ( LAI ) و سنجه های شور ی خاک، به رو ش طبقه بندی تصمیم گیری درختی تغییرات گیاهان شوری پسند و گیاهان شوری ناپسند با توجه به آستانه به دست آمده در هر سال طبقه بندی و تفکیک گردیدند. سپس نتایج نهایی با توجه به روند تغییرات به دست آمده از سنجه های مورد استفاده و روابط همبستگی آنها با تغییرات اکوسیستم گیاهی منطقه مورد ارزیابی قرار گرفت .نتایج و بحث: تغییرات پوشش گیاهی در چهار سال 2018 ، 2013 ، 2002 ، 1999 که نسبت به سال های دیگر بیشتر بود با روشطبقه بندی نظارت شده مورد مطالعه و بررسی دقیق قرار گرفت و مساحت منطقه های تحت پوشش گیاهان معمول و گیاهانشورپسند تهیه گردید. براساس نتایج به دست آمده سال 1999 مساحت کل پوشش گیاهی بیشه زارها حدود 1117 هکتار بود که از اینمقدار حدود 134 هکتار آن مربوط به پوشش گیاها ن شوری پسند برآورد گردید. اما این مقادیر د ر سا ل 2018 حدود 921 هکتا ر برآوردگردید که منطقه های تحت پوشش گیاهان شورپسند به 445 هکتار و گیاهان شوری ناپسند به 476 هکتار تغییر یافته است.نتیجه گیری: نتایج تحقیق، بیانگر شروع بیشترین تنش ها در اکوسیتم گیاهی منطقه و همزمانی افت میزان پوشش سطح برگ و NDVIبا آبگیری سد گتوند از سال 2011 است. این همزمانی که ناشی از شوری آب دریاچه سدگتوند و در نتیجه رودخانه کارون است، رویافزایش شوری و تغییرات کیفیت خاک منطقه و به تبع آن افزایش گیاهان شوری پسند و همچنین تخریب بالای پوشش گیاهی منطقه تأثیر چشمگیری نشان می دهد. شرایط موجود می تواند در طولانی مدت چالش های جدی تری برای اکوسیستم گیاهی منطقه ایجاد کند که تغییر اکوسیستم گیاهی به سمت گیاهان شوری پسند از مهمترین خطرهای جدی آن به شمار می رود .
مقاله پژوهشی
وحید موسوی؛ مهدی حیات زاده؛ ایوب کرمی؛ نیره پورملائی
چکیده
سابقه و هدف: دشت یزد - اردکان متشکل از سامانه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی است که با دارا بود ن تولیدات کشاورزی، پیشینه فرهنگی، صنایع متعدد فولاد، کاشی، شیشه، نساجی، کوره پخت آهک، آسفالت، آجر و صنایع تولید شن و ماسه، معادن فلزی و غیرفلزی، وجود کویرهای بکر وسیع و منطقه ها و زیستگاه های طبیعی از اهمیت و جایگاه مهمی برخوردار ...
بیشتر
سابقه و هدف: دشت یزد - اردکان متشکل از سامانه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی است که با دارا بود ن تولیدات کشاورزی، پیشینه فرهنگی، صنایع متعدد فولاد، کاشی، شیشه، نساجی، کوره پخت آهک، آسفالت، آجر و صنایع تولید شن و ماسه، معادن فلزی و غیرفلزی، وجود کویرهای بکر وسیع و منطقه ها و زیستگاه های طبیعی از اهمیت و جایگاه مهمی برخوردار است. حضور صنایع مختلف در کنار وجود مشکل کم آبی و خشکسالی های پی در پی با رشد جمعیت و نبود برنامه ریزی همه جانبه نگر در دشت، سبب شده آلود گی های محیط زیست در تمام ابعاد، شدت مضاعفی پیدا کند. از اینرو بررسی همه جانبه عامل های مؤثر بر ارزش ها و خدمات اکوسیستمی برای برنامه ریزی توسعه و مدیریت پا یدار منابع مختلف دشت امری ضروری است .مواد و رو ش ها: در پژوهش حاضر، چارچوب "نیرومحرکه، فشار، وضعیت، اثر و پاسخ ( DPSIR ) به عنوان رویکردی سیستمی و ابزاری برای تدوین راهبردهای اجرایی و مدیریتی استفاده شد. بکارگیری این روش با تعیین پاسخ به نیروی محرکه و ساختاردهی به اطلاعات، تعیین ارتباطات مهم و ایجاد درک همه جانبه از مشکل ها در نهایت منجر به تهیه راهکارهای عملی برای توسعه پایدار می شود. به منظور ارزیابی روابط علی و معلولی چالش های محیط زیست دشت یزد - اردکان در بخش های مختلف، و برای بررسی ارزیابی آسیب پذیری و ارائه راهبردها با استفاده از این رویکرد سیستمی، اطلاعات مورد نیاز از طریق مطالعات د قیق کتابخانه ای، استفاده از اسناد و مدارک، مشاهده، مصاحبه با نخبگان، برداشت های میدانی و پردازش تصویرهای ماهواره ا ی گردآوری شد. با تجزیه و تحلیل این اطلاعات، با بررسی اثر فشارها، تغییرات ایجاد شده در وضعیت محیط، پیامدها و تأثیرات بوجودآمده در سامانه های آب، خاک، هوا و جامعه انسانی تجزیه و تحلیل و را هکارها پیشنهاد شد.نتایج و بحث: با بررسی روابط علی و پاسخ ها، زنجیره ای از ارتباطات علی و معلولی که با نیروی محرکه آغاز و به اعمال فشار بر محیط منجر می شد، شناسایی گردید . نتایج نشان داد، تهدیدهای دشت در پنج گروه تولید آلودگی، تغییر کاربری، مشکل ها ی سیاسی - اجتماعی و تغییرات اقلیمی و خشکسالی قرار گرفته اند. براساس ارز یابی آسیب پذیری ارزش های محیط زیست، مهمترین ارزش های منطقه که در معرض خطر شدید قرار دارند شامل صنایع، کشاورزی، هوای پاک، منابع آب زیرزمینی و سلامت جسمی و رو حی مردم می باشند . آلاینده های شهری، صنعتی و کشاورزی، فرسا یش خاک، افزایش صنایع و معادن، توسعه نامتوازن کشاورزی، سیاستگذاری های نامناسب و تغییرات اقلیمی از جمله تهد یدهایی دارای تأ ثیر شدید روی هوای پاک هستند. نکته دیگر قابل توجه، اینکه ، صنعت - معدن و کشاورزی به عنوان عامل بسیاری از مشکل های محیط زیستی منطقه، خود نیز از جانب اثرات بازخوردی در معرض آسیب قرار گرفته اند. در واقع کشاورزی منطقه با مصرف سم ها سبب آلودگی های منابع آب زیرزمینی، ایجاد خطر و بلااستفاده شدن آب برای مصرف شرب، کشاورزی و صنعت شده و هزینه ها را افزایش خواهد داد. این موضوع اهمیت "توسعه پایدا ر" را به جای "توسعه" بیشتر هویدا می سازد. بنابراین با توجه به اولویت حاصل شده، در تدوین برنامه و راهبردها احیاء قنوات و ترویج فرهنگ استفاده از این سیستم تأمین آب به جای حفر چاه، تدوین الگوی کشت، حذف محصو ل ها پر آبخواه و اصلاح صنایع ازمهمترین ابعادی است که باید به آن پرداخته شود .نتیجه گیری: با توجه به پیچیدگی و تعدد عامل ها در بروز مشکل ها در نواحی مانند دشت یز د - اردکان ، بکارگیری رو ش های سنتی و معمول مبتنی بر دیدگاه غیر سیستمی در بررسی دلیل ها و ارائه راهکار در سالیان گذشته مؤثر نبوده است . جهت نیل به توسعه پایدار و برای اجتناب از حل مقطعی مشکل ها، بکارگیری رویکرد کل نگر و ابزارهایی مانند DPSIR برای چاره جویی ریشه ای و ارائه راهبردهای مناسب سیاستی توصیه می شود.
مقاله پژوهشی
شهرزاد رحمتی؛ مهدی غلامعلی فرد؛ علی غلامحسینی؛ سید محمود قاسمپوری
چکیده
سابقه و هدف: جدایی گونه ها بر مبنای نتایج فیلوژنی می تواند با مدل سازی هایی که ورودی آنها داده های زیستگاهی هستند، پشتیبانی شود. در مطالعه حاضر دو آرایه خواهری که براساس مستندهای مولکولی جدا از هم هستند، از نظر عامل های تأثیرگذار زیستگاهی که احتمالا در این جدایی دخیل بوده اند و همچنین از نظر پراکنش در برهه تاریخی گذشته و آینده، مورد ...
بیشتر
سابقه و هدف: جدایی گونه ها بر مبنای نتایج فیلوژنی می تواند با مدل سازی هایی که ورودی آنها داده های زیستگاهی هستند، پشتیبانی شود. در مطالعه حاضر دو آرایه خواهری که براساس مستندهای مولکولی جدا از هم هستند، از نظر عامل های تأثیرگذار زیستگاهی که احتمالا در این جدایی دخیل بوده اند و همچنین از نظر پراکنش در برهه تاریخی گذشته و آینده، مورد بررسی قرار گرفته اند. گونه ها ی مورد مطالعه شامل زردپره سرسرخ و زردپره سرسیاه از راسته گنجشک سانان هستند.موا د و روش ها: در راستا ی مدل سازی توزیع گونه ها ، متغیرهای زیست اقلیمی از پایگاه داده CHELSA به همراه متغیرهای ارتفاع، شیب و سنجه پوشش گیاهی به عنوان داده های زیستگاهی برای ورود به مدل مورد استفاده قرار گرفتند. همچنین نقاط حضور گونه ها پس از جمع آوری در بازه تولیدمثلی غربالگری شد ه و به عنوا ن داده تعلیمی به مدل ها اضافه شد. در این مطالعه جهت مدل سا زی از پکیج sdm شامل 8 مدل ( GLM ، GAM ، BRT ، RF ، CART ، SVM ، MaxEnt و MARS ) در محیط نرم افزار R استفاده گردید. مدل سازی توزیع گونه ها در برهه زمانی آخرین دوره یخبندان، حال حاضر ( 1997 - 2013 ) و سال 2050 انجام شد.نتایج و بحث: نتایج جدایی پردازه اکولوژیکی، گونه ها را تحت تأثیر متغیرهای محیطی نشان داد. مطابق نتایج ارزیابی صحت، معتبرینمدل از نظر سنجه TSS و AUC ، مدل جنگل تصادفی برآورد شد. همچنین بنابر نتایج، در سال 2050 زیستگاه ها ی مطلوب برای گونهزردپره سرسرخ محدو د به شمال شرق کشور و برای گونه زردپره سرسیاه مطلوبیت محدود به منطقه ها یی در جنوب رشته کوه البرز، شمال غرب و غرب ایران خواهد بود. مطابق با نتایج، وسعت زیستگاه های مطلوب برای گونه زردپره سرسیاه در غرب نسبت به امروز کمتر بوده است که بنابر مطالعات صورت گرفته ظاهرا عامل های درونی و اقلیمی هردو در تغییرات محدوده پراکنش دو گونه تأثیرگذار بوده اند. نتایج تحقیق گویای کاهش مطلوبیت زیستگاه برای گونه های مورد مطالعه در هر دو بازه زمانی (آخرین عصر یخبندان تا حال حاضر و حال حاضر تا سال 2050) می باشد.نتیجه گیری: شناخت عامل های تأثیرگذار بر تعیین مطلوبیت زیستگاه های حیات وحش ضروری است. برخی تغییرات ناشی از دستکاریاکوسیستم به شدت د ر محدوده پراکنش گونه ها اثر گذاشته است . پیش بینی کاهش مطلوبیت زیستگاه در آینده و ادامه روند از بین رفتن آن، پایش مستمر نواحی متمرکز پراکنش و اجرای تمهیدهای پیشگیری از تخریب این زیستگاه ها را می طلبد. همینطور منطقه های مستعد برای دورگه زایی گونه های خواهری که از استعداد ذاتی برای دورگه زایی برخوردارند، باید بیشتر مورد توجه و دقت قرار گیرند و تغییرات آنها تحت تأثیر شرایط اقلیمی آینده با حساسیت بیشتری مورد نظارت پیوسته قرار گیرد .
مقاله پژوهشی
صلاح مفاخری؛ هادی ویسی؛ کوروس خوشبخت؛ محمد رضا نظری
چکیده
سابقه و هدف: امروزه مدیر یت منابع کشاورزی به دلیل ضرورت رسیدگی به موضوع های چالش برانگیز بین بخش های عرضه و تقاضا، یک وظیفه اساسی برای مدیرا ن و برنام ه ریزان است. براین اساس، بسیاری از محققان تأکید می کنند که آب، انرژی و غذا در جهان دچار تنش و کمبود قابل توجهی شده اند و تقاضا برای این منابع طی دهه های آینده به طور قابل توجهی افزایش می ...
بیشتر
سابقه و هدف: امروزه مدیر یت منابع کشاورزی به دلیل ضرورت رسیدگی به موضوع های چالش برانگیز بین بخش های عرضه و تقاضا، یک وظیفه اساسی برای مدیرا ن و برنام ه ریزان است. براین اساس، بسیاری از محققان تأکید می کنند که آب، انرژی و غذا در جهان دچار تنش و کمبود قابل توجهی شده اند و تقاضا برای این منابع طی دهه های آینده به طور قابل توجهی افزایش می یابد. هدف اصلی تحقیق حاضر، ارائه روشی برای تصمیم گیران در تجزیه و تحلیل پیوند آب، غذا و انرژی در سیستم تولید محصول های زراعی در سطح منطقه ای و انجام ارزیابی کمی از آن است، که می توان از آن برای ایجاد الگوی کشت مناسب و بهینه با توجه به منابع موجود منطقه استفاده کرد.مواد و رو ش ها: مقاله حاضر به منظور ارزیابی پیوند آب – انرژی - غذا محصول های کشاورزی در شهرستان دهگلان انجام شد. داده های مورد نیاز از طریق مصاحبه رودرو با کشاورزان و آمار جهاد کشاورزی جمع آوری شد. روش پیشنهادی این مقاله، براساس شش سنجه مصرف آب و انرژی، بهره و ری فیزیکی آب و انرژی و بهره وری اقتصادی آب و انرژی معرفی شد. براساس مجموعه این سنجه ها، یک سنجه پیوند آب– انر ژی - غذ ا( WEFNI ) برای هر محصول محاسبه شد. ا ین روش برای ارزیابی 7 محصول اصلی گندم، سیب زمینی، یونجه، خیار، جو، هویج و کلزا در مزر عه های آبی شهرستان دهگلان در سا ل آبی 99 - 1398 اعمال شد.نتایج و بحث: نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که یونجه و سیب زمینی در بین این محصول ها به ترتیب بیشترین مصرف آب (13131 مترمکعب در هکتار) و انرژی (85404 مگاژول در هکتار) را به خود اختصاص دادند. کمترین مصرف آب ( 4197 مترمکعب در هکتار) و انرژی ( 4 / 31394 مگاژول در هکتار) در محصول جو به دست آمد. مصرف کودهای شیمیایی بیشترین سهم را در بخش انرژی (بجز یونجه) داشتند. در محصول یونجه با توجه به بالا بودن عملیات مکانیزاسیون، ماشین آلات بیشترین سهم مصرف انرژی را داشت. بیشترین بهره وری مصرف آب ( 08 / 7 کیلوگرم بر مترمکعب) و انرژی ( 03 / 1 کیلوگرم بر مگاژول) را محصول هویج به خود اختصاص داد. همچنین کمترین بهره وری مصرف آب و انرژی برای کلزا به ترتیب با 44 / 0 کیلوگرم بر مترمک عب و 06 / 0 کیلوگرم بر مگاژول محاسبه شد. در سنجه بهر ه وری اقتصادی آب و انرژی بیشترین مقدار به ترتیب برای خیار ( 92959 ریال بر مترمکعب) و هویج ( 13202 ریال بر مگاژول) به دست آمد. کمترین بهره وری اقتصادی آب و انرژی با 1549 ریال بر مترمکعب برای هویج و 10688 ریال بر مگاژول برای کلزا محاسبه شد. این مطالعه نشان داد که WEFNI محاسبه شده برای محصول های هویج، خیار، سیب زمینی، گندم، جو، کلزا و یونجه در شهرستان دهگلان، به ترتیب برابر با 86 / 0 ، 73 / 0 ، 51 / 0 ، 41 / 0 ، 4 / 0 ، 3 / 0 و 26 / 0 میباش د. هویج بالاترین امتیا ز WFENI )بهترین امت یاز( و یونجه کمترین امتیاز ) بدترین امتیاز ( را به خود احتصاص دادند. اگر چه سیب زمینی که یکی از محصول های آبی با سطح بالای کشت در منطقه می باشد و مصرف آب و انرژی بالایی دارد، ولی به دلیل بهره وری فیزیکی و بهره وری اقتصادی بالا، سومین نمره سنجه کل را به دست آورد .نتیجه گیری: در این تحقیق محصول های کشاورزی براساس سنجه های مصرف آب و انرژی، بهره وری فیزیکی آب و انرژی و بهره وریاقتصادی آب و انرژی مقایسه شدند. براساس این سنجه ها، سنجه پیوند آب، انرژی و غذا محاسبه شد. همچنین نتایج می تواند به عنوان ابزاری مؤثر برای تعیین استراتژی های مناسب الگوی کشت، مدیریت منابع آب و انرژی در منطقه مورد استفاده قرار گیرد و مبنایی برای برنامه ریزی و سیاست های کشاورزی استان شود .
