ایمان اسلامی؛ حسین سروی صدرآباد؛ حسن طباطبایی؛ محمد رحمانی
چکیده
سابقه و هدف: مدیریت مشارکتی کارآمد در منابع طبیعی و محیط زیست در گرو ارتقای سطح دانش، مهارت، بینش کنشگران و توسعه رفتار مشارکتی آنها است. برهمین اساس، سازمانهای مرتبط با این امر برای برگزاری دورههای آموزشی- ترویجی، اقدامات ظرفیت سازی و توانمندسازی، با صرف هزینه و انرژی زیاد انجام میدهند که نتیجه اقدامات در عمل باید توسعه ...
بیشتر
سابقه و هدف: مدیریت مشارکتی کارآمد در منابع طبیعی و محیط زیست در گرو ارتقای سطح دانش، مهارت، بینش کنشگران و توسعه رفتار مشارکتی آنها است. برهمین اساس، سازمانهای مرتبط با این امر برای برگزاری دورههای آموزشی- ترویجی، اقدامات ظرفیت سازی و توانمندسازی، با صرف هزینه و انرژی زیاد انجام میدهند که نتیجه اقدامات در عمل باید توسعه شبکه ارتباطات میان فردی، تعاملات دوسویه و پویایی شبکه کنشگران روستایی برای حل مسائل محیط زیستی بر مبنای تفکر جمعی و افزایش اعتماد باشد. با وجود این، میزان تاثیر این اقدامات در ارتباطات مشارکتی جامعه هدف کمتر ارزیابی میشود که این ارزیابی نقش مهمی در شناخت میزان موفقیت این دورهها و اصلاح و تکامل آن خواهد داشت. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تاثیر آموزش و پروژههای توانمندسازی ذینفعان قنات بر ارتباطات مشارکتی آنها در حفاظت از این منبع ارزشمند در محدوده خشک و کویری استان یزد در منطقه خضرآباد به روش تحلیل شبکه اجتماعی است. مواد و روشها: این مطالعه به منظور شناخت تاثیر آموزش به صورت کمی بر ارتباطات مشارکتی کنشگران، در دو مرحله (مقایسه قبل و بعد از مجموعه اقدامات توانمندسازی) شبکه کامل ارتباطی ذینفعان شامل 38 نفر را مورد سرشماری قرار داده است. شبکه اجتماعی تحقیق در قالب دو پیوند اعتماد و مشارکت با اندازهگیری شاخصهای سطح کلان و تحلیل اطلاعات در محیط نرم افزار Ucinet انجام گرفته است. نتایج و بحث: نتایج نشان داد تمامی شاخصهای مربوطه پس از اجرای طرح مذکور بهبود یافته است. تغییر مقدار شاخصها نشان میدهد که افزایش تعداد ارتباط مشارکتی و تعاملی ذینفعان همراه با سرعت بیشتر و زمان کمتر بوقوع پیوسته است. انسجام شبکه از محصور شدن در چند نفر خارج شده و گردش ارتباطات و در نتیجه تعادل شبکه افزایش یافته است که مجموعه این موارد موجب افزایش روابط متقابل اعتماد و در نتیجه افزایش سرمایه اجتماعی در حفاظت از منبع آبی قنات گردیده و نتیجا ساماندهی بهتر مشارکت حفاظتی را در نتیجه توسعه ارتباط مشارکتی در بر داشته است. نتیجهگیری: وضعیت شاخصهای مورد مطالعه (سطح کلان شبکه) پس از اجرای طرح توانمندسازی و ظرفیتسازی جوامع محلی بهبود یافته است و تاثیر این فعالیتها و اقدامات اگر مدون و با هدف باشد میتواند تاثیر چشمگیری بر افزایش سرمایه اجتماعی و ارتباطات مشارکتی داشته باشد و موجب شود تا در کارهای حفاظتی مدیریتی بخش منابع طبیعی و محیط زیست بخصوص منابع آب که اهمیت زیادی در مناطق خشک پیدا میکند، ضریب موفقیت بر پایه مشارکت مردم محلی بالاتر رود.
حمید عزیزمحمدلو؛ محمد نبی شهیکی تاش
چکیده
سابقه و هدف: تحقیق های اخیر، سرمایه اجتماعی را از عامل های مهم و اثرگذار بر بهبود مدیریت م سأله محیط زیستی میدانند چراکه همکاری فعالان مرتبط با مسأله محیط زیست را برای حل مشکلات موجود در حوزه محیط زیست آسان نموده و تقویت می نماید. در این مقاله سعی شده است نقش سرمایه اجتماعی و انسانی در چگونگی اثرگذاری سرمایه گذاری های محیط زیستی بر ...
بیشتر
سابقه و هدف: تحقیق های اخیر، سرمایه اجتماعی را از عامل های مهم و اثرگذار بر بهبود مدیریت م سأله محیط زیستی میدانند چراکه همکاری فعالان مرتبط با مسأله محیط زیست را برای حل مشکلات موجود در حوزه محیط زیست آسان نموده و تقویت می نماید. در این مقاله سعی شده است نقش سرمایه اجتماعی و انسانی در چگونگی اثرگذاری سرمایه گذاری های محیط زیستی بر کیفیت محیط زیست در ایران مورد بررسی قرار گیرد. مواد و روشها: در این تحقیق در مرحله اول با استتتفاده از رهیافت کالمن فیلتر و با استتفاده از داده های مربوط به سالهای 1353 تا 1395 روند تغییرات ضریب اثرگذاری سرمایه گذاری محیط زیستی بر کیفیت محیط زیست در ایران به کمک نرم افزار Eviews برآورد شده است. در مرحله دوم در چارچوب روش همگرایی یوهانسون، ضمن بررسی مانایی متغیرها با استفاده از آزمون ریشه واحد دیکی فولر، تعمیم یافته و تعیین تعداد روابط همگرایی با استفاده از آزمون های اثر و حداکثر مقادیر ویژه، روابط همگرایی بلندمدت بین ستتترمایه اجتماعی، سرمایه ان سانی و ضریب اثرگذاری سرمایه گذاری محیط زیستی با استفاده از روش تخمین حداکثر را ست نمایی و به کمک نرم افزار Microfit برآورد گشته است. همچنین از توابع واکنش برای بررسی چگونگی واکنش ضریب اثرگذاری سرمایه محیط زیستی در قبال تغییرات سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی استفاده شده است. نتایج و بحث: یافته های حاصل از برآورد ضریب اثرگذاری سرمایه گذاری محیط زیستی بر کیفیت محیط زیست در ایران با استفاده از روش کالمن فیلتر نشان میدهد که تأثیرگذاری سرمایه گذاری محیط زیستی بر کیفیت محیط زیست از یک روند یکسان تبعیت نکرده و نوسان هایی را تجربه نموده است. نتایج تخمین روابط همگرایی بلندمدت گویای آن است که در بلندمدت بین نوسان های این ضریب ازیک طرف و نوسان های سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی از طرف دیگر ارتباط معنی دار وجود دارد. بدین معنی که با افزایش سطح سرمایه اجتماعی در جامعه، ضریب اثرگذاری، سرمایه گذاری محیط زیستی بر کیفیت محیط زیست تقویت شده و در صورت تضعیف سطح و ساختار سرمایه اجتماعی، این ضریب نیز تضعیف میشود. یافته های حاصل از توابع واکنش ضرب های نشان میدهد که اعمال یک شوک در سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی در یک دوره معین منجر به تحریک و واکنش ضریب اثرگذاری سرمایه گذاری محیط زیست بر کیفیت آن و در نهایت شکل گیری سطح تعادلی متفاوتی برای این ضریب در دوره های بعد میگردد. نتایج تخمین بردار تصحیح خطا نیز نشان میدهد که به طور متوسط در هر دوره 26 درصد از عدم تعادل یک دوره در شدت اثرگذاری سرمایه گذاری محیط زیستی بر کیفیت آن در دوره بعد تعدیل میشود. نتیجه گیری: مبتنی بر یافته های این تحقیق، اثربخشی و کارآمدی سرمایه گذاری های محیط زیستی در بهبود کیفیت آن، تا اندازه قابل توجهی در گرو دانش افراد جامعه و همچنین اعتماد این افراد نسبت به برنامه ها و فعالیت های تعریف شده در این رابطه و میزان مشارکت مؤثر آنها در تعریف و پیاده سازی این برنامه ها و فعالیت ها دارد. به عبارت دیگر رویکرد یکسویه و از بالا به پایین دولت در حوزه صیانت و حفاظت از محیط زیست، نمیتواند به تنهایی تضمین کننده رسیدن به اهداف تعیین شده در باب مدیریت محیط زیست باشد و الزم است مکانیسم های لازم برای جلب مشارکت و اعتماد افراد و ذینفعان مختلف در همه سطوح درگیر در فرآیند مدیریت محیط زیست، طراحی و مهیا گردد.