ایمان اسلامی؛ حسین سروی صدرآباد؛ حسن طباطبایی؛ محمد رحمانی
چکیده
سابقه و هدف: مدیریت مشارکتی کارآمد در منابع طبیعی و محیط زیست در گرو ارتقای سطح دانش، مهارت، بینش کنشگران و توسعه رفتار مشارکتی آنها است. برهمین اساس، سازمان های مرتبط با این امر برای برگزاری دوره های آموزشی - ترویجی، اقدامات ظرفیت سازی و توانمندسازی را با صرف هزینه و انرژی زیاد انجام می دهند که نتیجه این اقدام ها در عمل باید توسعه شبکه ...
بیشتر
سابقه و هدف: مدیریت مشارکتی کارآمد در منابع طبیعی و محیط زیست در گرو ارتقای سطح دانش، مهارت، بینش کنشگران و توسعه رفتار مشارکتی آنها است. برهمین اساس، سازمان های مرتبط با این امر برای برگزاری دوره های آموزشی - ترویجی، اقدامات ظرفیت سازی و توانمندسازی را با صرف هزینه و انرژی زیاد انجام می دهند که نتیجه این اقدام ها در عمل باید توسعه شبکه ارتباطات میان فردی، تعاملات دوسویه و پویایی شبکه کنشگران روستایی برای حل مسئله های محیط زیستی بر مبنای تفکر جمعی و افزایش اعتماد باشد. با وجود این، میزان تأثیر این اقدام ها در ارتباطات مشارکتی جامعه هدف کمتر ارزیابی می شود که این ارزیابی نقش مهمی در شناخت میزان موفقیت این دوره ها و اصلاح و تکامل آن خواهد داشت. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر آموزش و پروژه های توانمندسازی صاحبان منافع قنات بر ارتباطات مشارکتی آنها در حفاظت از این منبع ارزشمند در محدوده خشک و کویری استان یزد در منطقه خضرآباد به روش تحلیل شبکه اجتماعی است.مواد و روش ها: این مطالعه به منظور شناخت تأثیر آموزش به صورت کمی بر ارتباطات مشارکتی کنشگران در دو مرحله ) مقایسه قبل و بعد از مجموعه اقدام های توانمندسازی( شامل شبکه کامل بهره برداران قنات را مورد سرشماری قرار داده است. شبکه اجتماعی تحقیق در قالب دو پیوند اعتماد و مشارکت با اندازه گیری سنجه های سطح کلان و تحلیل اطلاعات در محیط نرم افزار Ucinet انجام گرفته است.نتایج و بحث: نتایج نشان داد تمامی سنجه های شبکه پس از اجرای طرح بیان شده بهبود یافته است. تغییر مقدار سنجه ها نشان می دهد که افزایش تعداد ارتباط مشارکتی و تعاملی صاحبان منافع همراه با سرعت بیشتر و زمان کمتر رخداده است. نتیجه این تحقیق بیانگر خروج انحصار و تمرکز شبکه از چند کنشگر و گردش سریعتر اطلاعات و ارتباطات و در نتیجه افزایش تعادل شبکه کنشگران است که مجموعه این موارد موجب افزایش روابط متقابل اعتماد و در نتیجه افزایش سرمایه اجتماعی در حفاظت از منبع آب قنات گردیده و در نتیجه ساماندهی بهتر حفاظت مشارکتی را در بر خواهد داشت.نتیجه گیری: وضعیت سنجه های مورد مطالعه )سطح کلان شبکه( پس از اجرای طرح توانمندسازی و ظرفیت سازی جوامع محلی بهبود یافته است و تأثیر این فعالیت ها و اقدام ها اگر مدون و هدفمند باشد می تواند تأثیر چشمگیری بر رشد سرمایه اجتماعی و توسعه ارتباطات حفاظت مشارکتی در بخش منابع طبیعی و محیط زیست بویژه منابع آب داشته باشد و ضریب موفقیت فعالیت همکاری به میزان قابل توجهی افزایش دهد .
حمید عزیزمحمدلو؛ محمد نبی شهیکی تاش
چکیده
سابقه و هدف: تحقیق های اخیر، سرمایه اجتماعی را از عامل های مهم و اثرگذار بر بهبود مدیریت م سأله محیط زیستی میدانند چراکه همکاری فعالان مرتبط با مسأله محیط زیست را برای حل مشکلات موجود در حوزه محیط زیست آسان نموده و تقویت می نماید. در این مقاله سعی شده است نقش سرمایه اجتماعی و انسانی در چگونگی اثرگذاری سرمایه گذاری های محیط زیستی بر ...
بیشتر
سابقه و هدف: تحقیق های اخیر، سرمایه اجتماعی را از عامل های مهم و اثرگذار بر بهبود مدیریت م سأله محیط زیستی میدانند چراکه همکاری فعالان مرتبط با مسأله محیط زیست را برای حل مشکلات موجود در حوزه محیط زیست آسان نموده و تقویت می نماید. در این مقاله سعی شده است نقش سرمایه اجتماعی و انسانی در چگونگی اثرگذاری سرمایه گذاری های محیط زیستی بر کیفیت محیط زیست در ایران مورد بررسی قرار گیرد. مواد و روشها: در این تحقیق در مرحله اول با استتتفاده از رهیافت کالمن فیلتر و با استتفاده از داده های مربوط به سالهای 1353 تا 1395 روند تغییرات ضریب اثرگذاری سرمایه گذاری محیط زیستی بر کیفیت محیط زیست در ایران به کمک نرم افزار Eviews برآورد شده است. در مرحله دوم در چارچوب روش همگرایی یوهانسون، ضمن بررسی مانایی متغیرها با استفاده از آزمون ریشه واحد دیکی فولر، تعمیم یافته و تعیین تعداد روابط همگرایی با استفاده از آزمون های اثر و حداکثر مقادیر ویژه، روابط همگرایی بلندمدت بین ستتترمایه اجتماعی، سرمایه ان سانی و ضریب اثرگذاری سرمایه گذاری محیط زیستی با استفاده از روش تخمین حداکثر را ست نمایی و به کمک نرم افزار Microfit برآورد گشته است. همچنین از توابع واکنش برای بررسی چگونگی واکنش ضریب اثرگذاری سرمایه محیط زیستی در قبال تغییرات سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی استفاده شده است. نتایج و بحث: یافته های حاصل از برآورد ضریب اثرگذاری سرمایه گذاری محیط زیستی بر کیفیت محیط زیست در ایران با استفاده از روش کالمن فیلتر نشان میدهد که تأثیرگذاری سرمایه گذاری محیط زیستی بر کیفیت محیط زیست از یک روند یکسان تبعیت نکرده و نوسان هایی را تجربه نموده است. نتایج تخمین روابط همگرایی بلندمدت گویای آن است که در بلندمدت بین نوسان های این ضریب ازیک طرف و نوسان های سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی از طرف دیگر ارتباط معنی دار وجود دارد. بدین معنی که با افزایش سطح سرمایه اجتماعی در جامعه، ضریب اثرگذاری، سرمایه گذاری محیط زیستی بر کیفیت محیط زیست تقویت شده و در صورت تضعیف سطح و ساختار سرمایه اجتماعی، این ضریب نیز تضعیف میشود. یافته های حاصل از توابع واکنش ضرب های نشان میدهد که اعمال یک شوک در سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی در یک دوره معین منجر به تحریک و واکنش ضریب اثرگذاری سرمایه گذاری محیط زیست بر کیفیت آن و در نهایت شکل گیری سطح تعادلی متفاوتی برای این ضریب در دوره های بعد میگردد. نتایج تخمین بردار تصحیح خطا نیز نشان میدهد که به طور متوسط در هر دوره 26 درصد از عدم تعادل یک دوره در شدت اثرگذاری سرمایه گذاری محیط زیستی بر کیفیت آن در دوره بعد تعدیل میشود. نتیجه گیری: مبتنی بر یافته های این تحقیق، اثربخشی و کارآمدی سرمایه گذاری های محیط زیستی در بهبود کیفیت آن، تا اندازه قابل توجهی در گرو دانش افراد جامعه و همچنین اعتماد این افراد نسبت به برنامه ها و فعالیت های تعریف شده در این رابطه و میزان مشارکت مؤثر آنها در تعریف و پیاده سازی این برنامه ها و فعالیت ها دارد. به عبارت دیگر رویکرد یکسویه و از بالا به پایین دولت در حوزه صیانت و حفاظت از محیط زیست، نمیتواند به تنهایی تضمین کننده رسیدن به اهداف تعیین شده در باب مدیریت محیط زیست باشد و الزم است مکانیسم های لازم برای جلب مشارکت و اعتماد افراد و ذینفعان مختلف در همه سطوح درگیر در فرآیند مدیریت محیط زیست، طراحی و مهیا گردد.
