سیدمحمدرضا خلیل نژاد؛ پیمان گلچین
چکیده
سابقه و هدف: پردیس خوراکی، نوعی فضای سبز دانشگاهی است که علاوه بر داشتن گیاهان خوراکی و دارویی، موجب تسهیل مشارکت جامعۀ دانشگاهی در فعالیت‌های کشاورزی و تولیدی منظر می شود. مزایای پردیس خوراکی شامل تولید مواد غذایی، کاهش هزینه‌های نگهداشت منظر، ارتقای حس تعلق به مکان و بهبود سلامت روانی دانشجویان است. در بسیاری از دانشگاه‌ها ...
بیشتر
سابقه و هدف: پردیس خوراکی، نوعی فضای سبز دانشگاهی است که علاوه بر داشتن گیاهان خوراکی و دارویی، موجب تسهیل مشارکت جامعۀ دانشگاهی در فعالیت‌های کشاورزی و تولیدی منظر می شود. مزایای پردیس خوراکی شامل تولید مواد غذایی، کاهش هزینه‌های نگهداشت منظر، ارتقای حس تعلق به مکان و بهبود سلامت روانی دانشجویان است. در بسیاری از دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی مختلف در دنیا، منظر خوراکی دانشگاهی در حال رونق گرفتن بوده و لذا این این مطالعه با هدف سنجش میزان مشارکت و حمایت جامعۀ دانشگاهی از منظر خوراکی دانشگاه سیستان و بلوچستان به انجام رسید.مواد و روش‌ها: در این تحقیق پیمایشی، نمونه‌ای به حجم 530 نفر از اعضای هیات علمی، کارکنان و دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان با استفاده از نمونه‌گیری طبقاتی انتخاب شد. با استفاده از مطالعۀ منابع موجود، مخزن اولیۀ گویه‌های پرسشنامه، طراحی و جهت تعیین روایی گویه ها، از تحلیل عاملی اکتشافی به روش تحلیل مولفۀ اصلی با چرخش متعامد واریماکس و برای تعیین پایایی ابزار، از ضریب آلفای کرونباخ (89/0) استفاده شد. گویه‌های پرسشنامه بر روی 2 عامل ساختار فیزیکی منظر و میزان مشارکت جامعۀ دانشگاهی در منظر بار شدند. تحلیل‌های آمار استنباطی این پژوهش توسط نرم‌افزار SPSS v.23 انجام شد. برای سوالات و اهداف تحقیق در بخش آمار توصیفی، از نمودارها و جداول آماری و به منظور بررسی نرمال بودن توزیع داده‌ها، از نمودارهای احتمال نرمال استفاده شد. به علاوه از آزمون های غیرپارامتری برای آزمون فرضیه‌های تحقیق در سطح معناداری 05/0 استفاده شد.نتایج و بحث: نتایج این تحقیق نشان داد، «سلامتی روحی» و «تغذیه از مواد تولیدشده در منظر خوراکی» مهمترین عوامل انگیزه‌بخش برای مشارکت جامعۀ دانشگاهی در پردیس خوراکی است. همچنین مشخص گردید تفاوت معناداری در انگیزه های داوطلبانه در میان بخش‌های جمعیت‌شناختی پاسخ‌دهنده وجود داشت. از بین سه گروه دانشجویان، اعضای هیئت علمی و کارکنان؛ دانشجویان، بانوان و گروه سنی 30-20 سال بیشترین انگیزه مشارکت را دارند. در مورد ساختار فضایی و عناصر منظر، ایجاد فضای کشاورزی و باغ میوه دارای آبنما و جوی آب مطلوب است. لذا پرطرفدارترین ترکیب فضا و عناصر منظر (زمین کشاورزی و باغ میوه، آبنما و جوی آب، فضای غذا خوردن و توتستان) که هم واجد ابعاد عملکردی (تغذیه و فعالیت کشاورزی) و هم واجد ابعاد تفرجی و احساسی (آبنما و فضای غذاخوردن) است، می‌باید در طراحی منظر کشاورزی دانشگاه سیستان و بلوچستان در اولویت قرار گیرد. انتخاب بهترین ترکیب کاشت درختان میوه، از دیدگاه جامعۀ آماری متشکل از توت سفید، شاهتوت، زردآلو، انگور یاقوتی و انجیر است. بهترین ترکیب کاشت سبزیجات و صیفی جات؛ سیب زمینی، ریحان، گوجه فرنگی و خیار و بهترین ترکیب کاشت گیاهان دارویی؛ گل گاوزبان، رزرماری، آلوئه ورا، به لیمو و آویشن است.نتیجه‌گیری: این تحقیق ثابت کرد که با وجودی که بیشتر پاسخ‌دهندگان به مشارکت در پردیس خوراکی ابراز علاقه کردند، ظرفیت داوطلبانۀ جامعۀ دانشگاهی سیستان و بلوچستان برای احداث و نگهداشت پردیس خوراکی کافی نخواهد بود. لذا علاوه بر مشارکت علاقمندان به کشاورزی شهری، به نیروی کار حرفه‌ای نیز برای پروژه نیاز خواهد بود. همچنین استفاده از استراتژی های افزایش مشارکت کاربر و همچنین تشویق گروه های ویژه دانشجویان هدف، برای این دانشگاه بسیار مهم خواهد بود. به این ترتیب، نتایج به طور موثرتری می تواند برنامه‌ریزان را در تجربۀ مشارکت و حمایت اجتماعی از پروژه‌های فضای سبز مبتنی بر کشاورزی شهری آگاه سازد.
