نوع مقاله : مقاله کوتاه

نویسندگان

• محسن محفوظی ¹
• حمید گشتاسب ²

¹ دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران

² دانشگاه محیط زیست کرج

چکیده

امروزه تغییرات اقلیمی، خشکسالی، جزیره‌ای شدن زیستگاه‎ها از جمله عوامل بحرانی در تهدید و کاهش تنوع‎زیستی به شمار می‌آیند. علاوه بر بلایا و پدیده‌های طبیعی، فعالیت‌های با منشا انسانی از جمله مهم‌ترین عوامل جزیره‌ای شدن زیستگاه‌ها و قطع ارتباط جریان ژنی از طریق گذرگاه‌ها هستند. وجود گذرگاه‌های مطلوب و ایمن برای وحوش دارای  مهاجرت بالفطره (ذاتی) و یا حیوانات بزرگ جثه و دارای  قلمرو  وسیع همانند قوچ ‌و میش بسیار حیاتی است. این گونه‌ها باید بتوانند در قلمروهای شناخته‌شده خود جابجا شوند اما با حضور موانع متعدد فیزیکی یا ساخت‌ و سازهای انسانی بیشتر آسیب می‌بینند. در صورت عدم تامین زیستگاه‌های مطلوب و پراکندگی اجباری گروه‌های جمعیتی قوچ‌ و میش، به طور مسلم انزوای گروه‌های جمعیتی (در اثر فعالیت‌های انسانی) و در نتیجه قطع جریان ژنتیکی و کاهش تنوع‎زیستی در بلندمدت و در درجات بعدی تهدید و انقراض نسل گونه‌های شاخص به‌ویژه در راس هرم غذایی را شاهد خواهیم بود. در این پژوهش تعیین مطلوبیت و انتخاب لکه‌های زیستگاهی با روش وزن‌دهی و تلفیق چهار نقشه کاربری و پوشش اراضی، مدل رقومی فاصله از راه‌های دسترسی، مدل رقومی ارتفاع از سطح دریا و موقعیت‌های توپوگرافی درمحیط GIS انجام شد. سپس با اجرای مدل کمترین فاصله- هزینه، گذرگاه‌های بالقوه قوچ ‌و میش با کمترین هزینه اکولوژیکی محاسبه شد. این گذرگاه‌ها در ادامه مورد بازدید میدانی قرار‌گرفته و از نظر تعارضات،کاربری‌های بهنگام، مسائل و واقعیات زمینی بازبینی و درنهایت تدقیق شدند. درپایان مسیر گذرگاه‌های تدقیق‌شده با ملاحظه ضرورت و اولویت اجرا در سه فاز بخش‌بندی و چک لیست اولویت‌بندی مراحل اجرا و شرح تمهیدات و تجهیزات لازم برای استقرار گذرگاه‌ها درمنطقه مطالعاتی ارائه شد.  

کلیدواژه‌ها

• گذرگاه‌های زیستگاهی
• هزینه اکولوژیکی
• جریان ژنتیکی
• نفوذپذیری زیستگاه
• مطلوبیت زیستگاه

عنوان مقاله [English]

Designing Wild Sheep Migration Corridors in Varjin Protected Area

نویسندگان [English]

• Mohsen Mahfouzi ¹
• Hamid Goshtasb ²

¹ Faculty of Environment, University of Tehran

² Department of Environmental Sciences and Natural Resources, Environment University,Karaj

چکیده [English]

Nowadays, climate change, drought and habitat fragmentation threaten biodiversity throughout the world. Beside of natural incidents, anthropogenic factors are the most important reasons for disconnecting genetic flow between habitat patches. Hence establishing suitable habitat corridors is very vital for migratory species or wide-ranging animals. Such animals need to migrate repeatedly to their recognized home ranges, but are often faced with many natural physical barriers or man-made obstacles in their habitats which resulted stress and forced dispersion of animal groups. If a suitable habitat is not provided, wildlife groups will inevitably become scattered and we will be faced with isolated meta-populations and biodiversity degradation over the long-term and this event may lead to species extinction in the future. In this research, at first four factors including topographic position, digital elevation model (DEM), distance to road and land cover layers were selected to assign habitat suitability. At the next step, habitat patches were extracted through weighting these factors and their characteristics into the GIS environment. Then, the suitability and ecological resistance maps were used to calculate the cost-distance factor to extract potential habitat corridors with considering the least distant-cost path criterion. These alternative corridors were then corrected for accuracy by field visits and consideration of probable land-use conflicts and desired corridors were finally selected. In the end, the selected corridors were ranked Considering annual allocated budget for installing and priority of corridors.

کلیدواژه‌ها [English]

• Habitat Corridors
• Ecological Cost
• Gene Flow
• Habitat Permeability
• Habitat Suitability