نوع مقاله : مقاله کوتاه
نویسندگان
دانشگاه صنعتی اصفهان
چکیده
پدیده گرد و غبار یکی از مخاطرات اقلیمی و زیست‌محیطی مهم در مناطق خشک تا نیمه‌خشک می‌باشد که زیان‌های جانی و مالی فراوانی برای انسان به‌همراه دارد. این مطالعه به‌منظور مقایسه غلظت فلزات‌سنگین در نمونه‌های خاک با گرد و غبار و نیز شناسایی منابع احتمالی فلزات‌سنگین موجود در گرد و غبار شهر کرمان صورت پذیرفت. بدین منظور طی ماه‌های اردیبهشت تا آبان 1391 در 35 نقطه از کرمان، مجموعاً 245 نمونه گرد و غبار با استفاده از تله‌های شیشه‌ای جمع‌آوری گردید. هم‌چنین جهت مقایسه نتایج گرد و غبار اتمسفری با خاک، 60 نمونه خاک سطحی (cm10-0) از مناطق برون شهری و 35 نمونه خاک از مناطق درون شهری کرمان تهیه شد. پس از آماده‌سازی نمونه‌ها، غلظت کل فلزات‌سنگین مس، سرب، روی، نیکل و منگنز بعد از هضم با اسید نیتریک 6 نرمال توسط دستگاه جذب‌اتمی اندازه‌گیری شد. هم‌چنین تحلیل خوشه‌ای و تحلیل اجزای اصلی روی نتایج صورت پذیرفت و منابع احتمالی فلزات‌سنگین در گرد و غبار شناسایی گردید. نتایج نشان داد که میزان غلظت عناصر در نمونه‌های گرد و غبار اتمسفری بیش از مقادیر خاکی است که حاکی از تأثیر عوامل انسانی است. هم‌چنین مشخص گردید که بین فلزات مس، سرب، روی و هم‌چنین مس، منگنز، نیکل همبستگی بالایی وجود دارد که نشان می‌دهد منبع این دو گروه فلزات متفاوت می‌باشد. هم‌چنین انجام تجزیه و تحلیل مؤلفه‌های اصلی (PCA) و تحلیل خوشه‌ای (CA)، این نتیجه را تأیید کرد و مشخص گردید که فلزات نیکل و منگنز منشاء طبیعی و فلزات مس، سرب و روی منشاء انسانی دارند. با توجه به این‌که نقش اقدامات انسانی در افزایش غلظت آلاینده‌ها آشکار است، لازم است تا با اقدامات مدیریتی مناسب میزان تولید آلاینده‌ها در کارخانجات و صنایع مختلف کاهش یابد.
کلیدواژه‌ها
Acosta J. A, Faz A, Martinez-Ramirez S, Beach J. Atmospheric deposition of heavy metals in soil affected by different soil uses of southern Spain. Geophysical Research Abstracts; 2009; 11. EGU2009-11993.
Ferreira-Baptista L, DeMiguel E. Geochemistry and risk assessment of street dust in Luanda, Angola: A tropical urban environment; Atmospheric Environment, 2005, 39: 4501-4512.
Viana M, Kuhlbusch T. A. J, Querol X. Source apportionment of particulate matter in Europe: A review of methods and results; Journal of Aerosol Science; 2008; 39: 827- 849.
Lu X, Wang L, Li L. Y, Lei K, Huang L, Kang D. Multivariate statistical analysis of heavy metals in street dust of Baoji, NW China; Journal of Hazardous Materials; 2010; 173: 744-749.
Hojati S, Khademi H, Cano A. F, Landi A. Characteristics of dust deposited along a transect between Central Iran and the Zagros mountains; Catena; 2012; 88: 27- 36.
Meza-Figueroa D, O-Villanueva M. D, Parra M. L. D. Heavy metal distribution in dust from elementary schools in Hermosillo, Sonora, Mexico; Atmospheric Environment; 2007; 41: 276-288.
Charlesworth S, Everett M, McCarthhy R, Ordonez A, Miguel E. A comparative study of heavy metal concentration and distribution in deposited street dusts in a large and small urban area: Birmingham and Coventry, West Midland, UK; Environment International; 2003; 29: 563-573.
Keramat A, Marivani B, Samsam M. Climatic change, drought and dust crisis in Iran; World Academy of Science Engineering and Technology; 2011; 57:10-13. [In Persian]
Ashokkumar S, Mayavu A, Manivasagam P, Rajaram G. Seasonal distribution of heavy metals in the Mullipallam Creek of Muthupettai Mangroves; American-Eurasian Journal of Science Research; 2009; 4: 308-312.
Sezgin N, Ozcan H. K, Demir G, Nemlioglu S, Bayat C. Determination of heavy metal concentrations in street dusts in Istanbul E-5 highway; Environment International; 2003; 29: 979-985.
Zhang G, Tan M, Li X. Comprehensive study of lead pollution in atmospheric aerosol of Shanghai; Environment Science; 2006; 27: 831-838.
Alloway B. J. Heavy Metals in Soils, Blackie and Son, Ltd. Glasgow and London; 1990; p:323.
Salmanzadeh M, Saeedi M, Nabi Bidhendi Gh. Heavy Metals Pollution in Street Dusts of Tehran and Their Ecological Risk Assessment, Journal of environmental studies; 2012; 38:9-18. [In Persian]
Jiries A. Vehicular contamination of dust in Amman, Jordan; The Environmentalist; 2003; 23: 205-210.
)