نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدکریم معتمد ¹
• فاطمه قربانی پیرعلیدهی ²
• خدیجه علیزاده ازبری ³

¹ گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، گیلان

² گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

³ گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران

چکیده

سابقه و هدف: وجود نگرانی در رابطه با امنیت غذایی، سلامت غذایی، سلامت افراد جامعه و همچنین جلوگیری از تخریب منابع طبیعی، موجب شکل ­گیری مفهوم کشاورزی پایدار شد. یکی از راهکارهای مهم اجرایی شدن کشاورزی پایدار، اجرای طرح ­های مدیریت تلفیقی آفت­ ها است. مدیریت تلفیقی آفت­ های برنج به ­عنوان یک رهیافت مدیریتی و اکولوژیکی می ­تواند با کاهش مصرف نهاده­ هایی چون سم ­ها و آفت­ های شیمیایی گامی مؤثر در حفظ محیط ­زیست باشد. اجرای عملیات مدیریت تلفیقی آفت­ ها برخلاف روش­ های کنترل شیمیایی، با پیچیدگی­ های زیادی همراه بوده و نیازمند همکاری و مشارکت همه­ جانبه کشاورزان است. بنابراین تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر مشارکت شالی­ کاران گیلانی در طرح­ های مدیریت تلفیقی آفت­ ها برنج با تأکید بر سنجه ­های حفاظت محیط ­زیست در شهرستان فومن استان گیلان به انجام رسید.
مواد و روش ­ها: روش تحقیق حاضر از نظر رویکرد کلی، یک تحقیق ترکیبی (کمی - کیفی) و از نظر هدف، کاربردی است. تحقیق در دو مرحله به انجام رسید. در مرحله کیفی، گروهی 30 نفره از کارشناسان و کشاورزان (مطلعان کشاورزی پایدار و مدیریت تلفیقی آفت­ ها) به­ صورت گلوله برفی انتخاب شدند و مورد مصاحبه قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل مصاحبه ­ها با تحلیل محتوای کیفی و با استفاده از نرم ­افزار Maxqda انجام شد و اعتبار یافته­ ها با استفاده از روش سه ­گوشه ­سازی تأیید شد. در مرحله کمی، از بین 16 شهرستان استان گیلان به­ صورت تصادفی ساده شهرستان فومن انتخاب شد. سپس پرسشنامه محقق ساخته بین 323 کشاورز شرکت کننده در طرح مدیریت تلفیقی آفات (IPM¹) توزیع شد. بررسی میزان مشارکت در قالب پنج گویه با طیف لیکرت صورت گرفت. داده ­های حاصل با استفاده از نرم ­افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در بخش توصیفی از فراوانی و درصد و در بخش استنباطی از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد.
نتایج و بحث: بررسی میزان مشارکت شالی ­کاران در طرح ­های مدیریت تلفیقی آفت­ های برنج در شهرستان فومن نشان داد که سطح مشارکت شالی­ کاران در طرح بیان شده از دیدگاه آنان در حد متوسط تا خوب بوده است. در نتیجه بیشترین مشارکت­ کنندگان مشارکتی در سطح متوسط داشتند (82/58 درصد). نتایج تحقیق نشان داد که مشارکت شالی­ کاران در طرح­ های مدیریت تلفیقی آفت­ ها به­ جز چند مورد با سایر اثرهای ارائه شده توسط افراد مورد مصاحبه (تیم صاحب ­نظران و مطلعان IPM) همبستگی معناداری در سطح یک درصد دارد. اما از نظر اثرهای اقتصادی، شالی­کاران دیدگاه متفاوتی نسبت به کارشناسان مورد مطالعه داشتند. به اعتقاد شالی­ کاران شهرستان فومن، مشارکت آن­ها با اثرهایی  از جمله کاهش هزینه ­های تولید برنج، افزایش تولید برنج و افزایش درآمد و افزایش امکان کشت توأم برنج با دیگر محصولات رابطه ­ی معناداری را نشان نداد.
نتیجه ­گیری: طرح­ های پیچیده IPM برای اجرایی شدن نیازمند مشارکت همه ­جانبه کشاورزان است. بررسی تأثیر مشارکت شالی ­کاران شهرستان فومن در اجرای چنین طرح ­هایی و ارزیابی اثرهای مثبت آن­ها توسط کشاورزان بر ادامه ­دار بودن و تقویت طرح­ های بیان شده با تأمین اعتبارات کافی و آموزش مناسب توسط کشاورزان و مسئولان شهرستان تأکید دارد.

کلیدواژه‌ها

• مشارکت شالی‌کاران
• طرح‌های مدیریت تلفیقی آفات
• حفاظت محیط‌زیست
• شهرستان فومن

20.1001.1.17351324.1401.20.1.15.4

عنوان مقاله [English]

The effect of paddy farmers' participation in rice integrated pest management projects with an emphasis on environmental protection indicators (Case study: Fooman County, Guilan Province)

نویسندگان [English]

• mohammad Karim motamed ¹
• fatemeh ghorbani piralidehi ²
• Khadijeh Alizadeh Azbarai ³

¹ Department of Agricultural Economic, Faculty of Agricultural Sciences, Guilan, University, Guilan, Iran

² Department of Agricultural Extension and Education, Faculty of Agricultural Sciences, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran

³ Department of Agricultural Economic, Faculty of Agricultural Sciences, Guilan, University, Guilan, Iran

چکیده [English]

Introduction: Concerns about food security, food health, community health, as well as preventing the destruction of natural resources, led to the formation of the concept of sustainable agriculture. One of the important ways to implement sustainable agriculture is to implement integrated pest management projects.  Rice integrated pest management as a management and ecological approach can be an effective step in preserving the environment by reducing the consumption of inputs such as pesticides and chemical pests. Implementing integrated pest management operations, unlike chemical control methods, is associated with many complexities and requires the full cooperation and participation of farmers. So present research was aimed effect of paddy farmers' participation in rice integrated pest management projects with an emphasis on environmental protection indicators in Fooman  Countyf Guilan Province.
 Material and methods: The method of the present research was quantitative-qualitative in terms of the general approach and applied in terms of purpose. The research was conducted in two stages. In the qualitative stage, a group of 30 experts and farmers (experts in sustainable agriculture and integrated pest management) were selected with snowball sampling and were then interviewed. The interviews were analyzed using qualitative content analysis using Maxqda software and the validity of the findings was confirmed using the triangulation method. In a quantitative stage, from 16 cities of Guilan Province, Fooman County was randomly selected. The researcher-made questionnaire was then distributed among 323 farmers participating in the Integrated Pest Management (IPM) project. The participation rate was assessed in the form of five items with a Likert scale. The data were analyzed using SPSS software. Frequency and percentage were used in the descriptive part and Spearman correlation coefficient was used in the inferential part.
Results and discussion: The results showed that the level of rice farmers' participation in the project was moderate to good from their point of view. As a result, most participants had a moderate level of participation (58.82%). The participation of paddy farmers in integrated pest management projects has a significant correlation at the level of one percent except for a few cases with other effects presented by the interviewees (IPM team of experts and informants). But in terms of economic effects, paddy farmers had different views from the experts. According to the rice farmers of Fooman, their participation did not show a significant relationship with economic effects such as reducing rice production costs, increasing rice production and increasing income, as well as increasing the possibility of co-cultivation with the environmental effect.
Conclusion: Complex IPM projects require the full involvement of farmers in order to be implemented. This study showed the role of the participation of paddy farmers in Fooman in the implementation of such projects and the evaluation of their positive effects by farmers on the continuity and strengthening of these projects with adequate funding and appropriate training by farmers and city officials.

کلیدواژه‌ها [English]

• Paddy farmers' participation
• Integrated pest management projects
• Environmental protection
• Fooman County