نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حمید حاجی زاده ¹
• اصغر فلاح ¹
• ساره حسینی ²

¹ گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

² گروه جنگلداری، دانشکده منابع‌طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع‌طبیعی ساری، ساری، ایران

چکیده

سابقه و هدف: اکوسیستم جنگل به­ عنوان یک منبع طبیعی ارزشمند، کارکردها و خدمات مختلفی را برای بشر فراهم می­ کند که حفظ و نگهداری آن باید هدف اساسی فعالیت­ های انسان قرار گیرد. اما امروزه به دلیل مشکلات و چالش­ های محیط­زیستی برای آن، بررسی نگرش و رفتار جوامع بومی جهت حفاظت از آن اهمیت زیادی پیدا کرده است. از اینرو هدف پژوهش حاضر بررسی و تحلیل نگرش محیط­ گرایانه جوامع بومی حاشیه جنگل ­های شیاده و دیوا از توابع شهرستان بابل واقع در استان مازندران است.
 مواد و روش ­ها: پژوهش حاضر از پژوهش­ های کاربردی و از نظر ماهیت و روش جزء پژوهش ­های توصیفی تحلیلی مبتنی بر پیمایش است. در این مطالعه به منظور گردآوری اطلاعات از دو روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل 150 خانوار بومی روستاهای حاشیه جنگل­ های شیاده و دیوا می ­باشد که از خدمات اکوسیستم جنگلی منطقه بهره­ مند می­ شدند. ابزار پژوهش حاضر پرسشنامه ­ای است که روایی آن توسط تعدادی از متخصصان جنگلداری مورد تأیید قرار گرفت و پایایی گویه­ های ابعاد نگرش محیط­ زیستی آن هم با استفاده آزمون آلفای کرونباخ محاسبه گردید. در این مطالعه از آزمون t تک­نمونه­ ای جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات ابعاد نگرش نوین محیط­ زیستی شامل نگرش های ارزشی زیست ­کره، نوع دوستانه، خودخواهانه و حفاظتی استفاده شد. متغیرهای اقتصادی-اجتماعی در این تحقیق شامل هشت متغیر سن، تأهل، جنسیت، شغل، بعُد خانوار، سطح تحصیلات، هزینه و درآمد بوده است.
نتایج و بحث: در این پژوهش پایایی گویه ­های پرسشنامه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ (87/0 صدم) محاسبه شده است که قابل اعتماد بودن آن را نشان می­ دهد. همچنین نتایج حاصل از بررسی علاقمندی به نگرش ارزشی زیست کره پاسخگویان نسبت به خدمات اکوسیستمی جنگل نشان داد که 67/80 درصد افراد مورد مطالعه به مسائل محیط­زیستی نگاه مثبت داشتند و 20/79 درصد افراد مورد مطالعه به مسائل محیط­ زیستی نگاه نوع دوستانه داشتند و 84/24 درصد افراد مورد مطالعه به مسائل محیط­ زیستی نگاه خودخواهانه دارند. همچنین 62/82 درصد جوامع بومی تمایل به حفاظت از خدمات اکوسیستم جنگلی منطقه را داشتند. نتایج حاصل از آنالیز داده ­ها نشان داد که در میان گویه ­های نگرش ارزشی زیست­ کره، نوع ­دوستانه، خودخواهانه و حفاظتی به ترتیب گویه­ های "سطح جنگل ­ها و مراتع کشور در حال کاهش است"، "خانواده من به محیط زیست بخصوص جنگل­ ها اهمیت می­ دهند"، "من توانایی مالی کافی برای پرداخت به منظور حفاظت از جنگل­ های شیاده و دیوا را ندارم" و "برای حفاظت از محیط زیست به دیگران تذکر می­ دهم و به قوانین حفاظت از جنگل پایبندم" رتبه اول را به خود اختصاص دادند. همچنین نتایج آزمون t تک­ نمونه ­ای برای نگرش محیط­ گرایانه جوامع بومی نشان داد افراد با نگرش ­های حفاظتی و خودخواهانه به ترتیب دارای بیشترین و کمترین میانگین رفتاری بوده ­اند.
نتیجه ­گیری: طبق نتایج بعُد نگرش ارزشی حفاظتی در منطقه پژوهش میانگین بیشتری نسبت به سایر نگرش ­های ارزشی به خود اختصاص داده است. این نشان از آن است که جوامع بومی محیط زیست و منابع پیرامونی را متعلق به خود می­ دانند و برای حفاظت از آن تلاش می نمایند.

کلیدواژه‌ها

• جوامع روستایی
• رفتار محیط‌گرایانه
• نگرش نوین محیط‌زیستی
• شیاده
• دیوا

20.1001.1.17351324.1402.21.1.3.9

عنوان مقاله [English]

Investigating the new environmental attitude of native communities towards forest ecosystem services (Case study: Shiadeh and Diva forests)

نویسندگان [English]

• Hamid Hajizadeh ¹
• Asghar Fallah ¹
• sare hoseini ²

¹ Department of Forestry, Faculty of Natural Resources, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran

² Department of Forestry, Faculty of Natural Resources, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran

چکیده [English]

Introduction: The forest ecosystem, as a valuable natural resource, provides various functions and services for human beings, the maintenance of which should be the main goal of human activities. Therefore, nowadays, the study and analysis of the attitudes and behaviors of native communities to conserve forest ecosystems have become very important due to their environmental problems and challenges. Therefore, the purpose of the study is to investigate and analyze the attitude and environmental behavior of native communities on the margins of Shiadeh and Diva forests of Babol city in Mazandaran Province.
Material and methods: This research is an applied research in terms of nature and the method is part of descriptive analytical research based on a survey. In this study, documentary and field methods were used to collect information. The statistical population of the study included 150 native households in the villages along the Shiadeh and Diva forests who benefited from the services of the forest ecosystem of the region. The instrument of the study was a questionnaire whose validity was confirmed by several forestry experts and its items' reliability was achieved using Cronbach's alpha test (0.87%). In the study, a single sample t-test was used to analyze data. Socio-economic variables in this study included eight variables: age, marriage, gender, occupation, household size, education, cost and income.
Results and discussion:  The results of a survey of respondents' interest in the biosphere value attitude towards forest ecosystem services showed that 80.67% of the respondents had a positive view of environmental issues and 79.20% of the subjects had an altruistic view of environmental issues and 24.84% of the respondents had a selfish view of environmental issues. Also, 82.62% of native communities were willing to conserve the services of the forest ecosystem in the region. The results of data analysis showed that among the items of biosphere value attitude, altruistic, selfish and conservative, "Forests and rangeland level of the country is decreasing", "My family cares about the environment, especially the forests", "I do not have enough financial potential to pay for the conservation of the Shiadeh and Diva forests" and "To conserve the environment, I warn others and abide by forest conservation laws" items took the first rank, respectively. Also, the results of the one-sample t-test for the environmentalist attitude of native communities showed that respondents with conservative and selfish attitudes had the highest and lowest average behaviors, respectively.
Conclusion: According to the results, the conservation value attitude in the research area has a higher average than other value attitudes. This indicates that native communities the environment and surrounding resources belong to themselves and strive to conserve.

کلیدواژه‌ها [English]

• Rural Communities
• Environmental Behavior
• Shiadeh
• Diva
• New Environmental Attitude