نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حمید حاجی زاده ¹
• اصغر فلاح ¹
• ساره حسینی ²

¹ گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

² گروه جنگلداری، دانشکده منابع‌طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع‌طبیعی ساری، ساری، ایران

چکیده

سابقه و هدف: اکوسیستم جنگل بعنوان یک منبع طبیعی ارزشمند، کارکردها و خدمات مختلفی را برای بشر فراهم می‌کند که حفظ و نگهداری آن باید هدف اساسی فعالیت‌های انسان قرار گیرد. اما امروزه به دلیل مشکلات و چالش‌های محیط‌زیستی برای آن، بررسی نگرش و رفتار جوامع بومی جهت حفاظت از آن اهمیت زیادی پیدا کرده است. از اینرو هدف پژوهش حاضر بررسی و تحلیل نگرش محیط‌گرایانه جوامع بومی حاشیه جنگل‌های شیاده و دیوا از توابع شهرستان بابل واقع در استان مازندران است.
مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از پژوهش‌های کاربردی و از نظر ماهیت و روش جزء پژوهش‌های توصیفی تحلیلی مبتنی بر پیمایش است. در این مطالعه به منظور گردآوری اطلاعات از دو روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل 150 خانوار بومی روستاهای حاشیه جنگل‌های شیاده و دیوا می‌باشد که از خدمات اکوسیستم جنگلی منطقه بهره‌مند می‌شدند. ابزار پژوهش حاضر پرسشنامه‌ای است که روایی آن توسط تعدادی از متخصصان جنگلداری مورد تأیید قرار گرفت و پایایی گویه‌های ابعاد نگرش محیط-زیستی آن هم با استفاده آزمون آلفای کرونباخ محاسبه گردید. در این مطالعه از آزمون t تک‌نمونه‌ای جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات ابعاد نگرش نوین محیط‌زیستی شامل نگرش‌های ارزشی زیست‌کره، نوع دوستانه، خودخواهانه و حفاظتی استفاده شد. متغیرهای اقتصادی-اجتماعی در این تحقیق شامل هشت متغیر سن، تأهل، جنسیت، شغل، بعُد خانوار، سطح تحصیلات، هزینه و درآمد بوده است.
نتایج و بحث: در این پژوهش پایایی گویه‌های پرسشنا‌مه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ (87/0 صدم) محاسبه شده است که قابل اعتماد بودن آن را نشان می‌دهد. همچنین نتایج حاصل از بررسی علاقمندی به نگرش ارزشی زیست‌کره پاسخگویان نسبت به خدمات اکوسیستمی جنگل نشان داد که 67/80 درصد افراد مورد مطالعه به مسائل محیط‌زیستی نگاه مثبت داشتند و 20/79 درصد افراد مورد مطالعه به مسائل محیط‌زیستی نگاه نوع دوستانه داشتند و 84/24 درصد افراد مورد مطالعه به مسائل محیط‌زیستی نگاه خودخواهانه دارند. همچنین 62/82 درصد جوامع بومی تمایل به حفاظت از خدمات اکوسیستم جنگلی منطقه را داشتند. نتایج حاصل از آنالیز داده‌ها نشان داد که در میان گویه‌های نگرش ارزشی زیست‌کره،
نوع‌دوستانه، خودخواهانه و حفاظتی به ترتیب گویه‌های "سطح جنگل‌ها و مراتع کشور در حال کاهش است"، "خانواده من به محیط‌زیست بخصوص جنگل‌ها اهمیت می‌دهند"، "من توانایی مالی کافی برای پرداخت به منظور حفاظت از جنگل‌های شیاده و دیوا را ندارم" و "برای حفاظت از محیطزیست به دیگران تذکر می‌دهم و به قوانین حفاظت از جنگل پایبندم" رتبه اول را به خود اختصاص دادند. همچنین نتایج آزمون t تک‌نمونه‌ای برای نگرش محیط‌گرایانه جوامع بومی نشان داد افراد با نگر‌ش‌های حفاظتی و خودخواهانه به ترتیب دارای بیشترین و کمترین میانگین رفتاری بوده‌اند.
نتیجه‌گیری: طبق نتایج بعُد نگرش ارزشی حفاظتی در منطقه پژوهش میانگین بیشتری نسبت به سایر نگرش‌های ارزشی به خود اختصاص داده است. این نشان از آن است که جوامع بومی محیط‌زیست و منابع پیرامونی را متعلق به خود می‌دانند و برای حفاظت از آن تلاش می‌نمایند.

کلیدواژه‌ها

• جوامع روستایی
• رفتار محیط‌گرایانه
• نگرش نوین محیط‌زیستی
• شیاده
• دیوا

عنوان مقاله [English]

Investigating the new environmental attitude of native communities towards forest ecosystem services (Case study: Shiadeh and Diva forests)

نویسندگان [English]

• Hamid Hajizadeh ¹
• Asghar Fallah ¹
• sare hoseini ²

¹ Department of Forestry, Natural Resources Faculty, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran

² Department of Forestry, Faculty of Natural Resources, Agricultural Sciences and Natural Resources University Sari, Sari, Iran

چکیده [English]

Background and purpose: The forest ecosystem, as a valuable natural resource, provides various functions and services for human beings, which the maintenance of it should be the main goal of human activities. Therefore, nowadays, the study and analysis of the attitudes and behaviors of native communities to conserve forest ecosystem become very important due to their environmental problems and challenges. Therefore, the purpose of the study is investigating and analyses the attitude and environmental behavior of native communities in edges of Shiadeh and Diva forests of Babol city in Mazandaran Provence.
Materials and methods: This research is an applied research that in terms of nature and method is part of descriptive analytical research based on survey. In this study for collecting information used documentary and field methods. The statistical population of the study included 150 native households in the villages along the Shiadeh and Diva forests who benefited from the services of the forest ecosystem of the region. The instrument of the study was a questionnaire whose validity was confirmed by a number of forestry experts and its items reliability achieved using Cronbach's alpha test. In the study, a single sample t-test used to analyze data. Socio-economic variables in this study included eight variables: age, marriage, gender, occupation, household size, education, cost and income.
Results and discussion: In this study, the reliability of the questionnaire items was calculated using Cronbach's alpha test (0.87%), which shows its reliability. Also, the results of a survey of respondents' interest to the biosphere value attitude of respondents towards forest ecosystem services showed that 80.67% of the respondents had a positive view of environmental issues and 79.20% of the subjects had an altruistic view of environmental issues and 24.84% of the respondents had a selfish view of environmental issues. Also, 82.62% of native communities were willing to conserve the services of the forest ecosystem in the region. The results of data analysis showed that among the items of biosphere value attitude, altruistic, selfish and conservative, " Forests and rangeland level of the country is decreasing", " My family cares to the environment, especially the forests", " I do not have enough financial potential to pay for the conservation of the Shiadeh and Diva forests" and " to conserve the environment, I warn others and abide by forest conservation laws" items took the first rank respectively. Also, the results of one-sample t-test for the environmentalist attitude of native communities showed that respondents with conservative and selfish attitudes had the highest and lowest average behaviors, respectively.
Conclusion: According to the results, the conservation value attitude in the research area has a higher average than other value attitudes. This indicates that native communities the environment and surrounding resources belong to themselves and strive to conserve.
Keywords: Rural Communities, Environmental Behavior, Shiadeh, Diva, New Environmental Attitude

کلیدواژه‌ها [English]

• Rural Communities
• Environmental behavior
• Shiadeh
• Diva
• New Environmental Attitude