نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• زینب کریمی ¹
• واحدبردی شیخ ¹
• امیر سعدالدین ¹
• نغمه مبرقعی دینان ²

¹ دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

² پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

سابقه و هدف:
در پژوهش حاضر، اثر اقدامات مدیریتی بر میزان ترسیب‌کربن در مکان‌های تحت اقدامات مدیریتی و انواع مختلف پوشش‌ اراضی در حوزه آبخیز چهلچای بررسی شده است.
مواد و روش ها:
اراضی زراعی و باغی به‌عنوان شاهد و فعالیت‌های تراس‌بندی با کشت محصولات زراعی و باغی از نظر ترسیب‌ کربن مقایسه شدند. همچنین اثر اقدامات مدیریتی بر بهبود پوشش‌گیاهی و کاهش فرسایش خاک از دیدگاه آبخیزنشینان و با استفاده از روش پرسشنامه ارزیابی گردید.
نتایج و بحث:
نتایج نشان داد میانگین ترسیب‌کربن زیتوده (تن در هکتار) در دو زیرحوضه تیمار و شاهد به‌ترتیب در جنگل‌های متراکم (10/5 و 91/4)، کم‌تراکم (98/4 و 80/4) و تخریب‌یافته (27/4 و 95/3) بیشتر از باغات گردو (08/3 و 85/2) و سیب (21/2 و 00/2) و اراضی زراعی کشت‌شده با یونجه (55/1 و 50/1)، گندم (40/1 و 32/1)، عدس (38/1 و 30/1) و جو (26/1 و 19/1) می‌باشد. در خصوص اقدامات آبخیزداری اجرا شده در زیرحوضه تیمار، میانگین ترسیب‌کربن (تن در هکتار) در باغات احداثی گردو (72/2) بیشتر از باغات گلابی (88/1) و گیلاس (66/1) و اراضی تراس‌بندی شده با کشت یونجه (65/1)، گندم (50/1) و عدس (40/1) می‌باشد. از طرف دیگر، ارزیابی دیدگاه آبخیزنشینان در خصوص اثر اقدامات مدیریتی اجرا شده بیانگر نقش بسزای آنها در بهبود شرایط منطقه از نظر پوشش‌گیاهی، تثبیت خاک و کاهش فرسایش است.
نتیجه گیری:
از بین اقدامات آبخیزداری انجام‌شده، توسعه باغات بویژه باغات گردو در اراضی زراعی شیبدار به دلیل قابلیت بالاتر در جذب و نگهداشت کربن و جلوگیری از فرسایش خاک بعنوان یکی از گزینه‌های مدیریتی با اولویت بالا برای اجرا در منطقه پیشنهاد می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

• اقدامات آبخیزداری
• ترسیب‌کربن
• فرسایش خاک
• دیدگاه آبخیزنشینان
• حوضه آبخیز چهل چای

عنوان مقاله [English]

Evaluation of watershed management interventions on biomass carbon sequestration and stakeholders’ perception about watershed condition improvement (case study: Dehchenashk sub-watershed- Chehl Chai watershed)

نویسندگان [English]

• Zeinab Karimi ¹
• Vahedberdi Sheikh ¹
• Amir Sadoddin ¹
• Naghmeh Mobarghaee Dinan ²

¹ Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran

² Environmental Science Research Institute, University of Shahid Beheshti, Tehran, Iran

چکیده [English]

Introduction:
In the present study, the effect of management measures on carbon sequestration in areas under management measures and types of land use has been studied.
Material and methods:
The crop lands and orchards as controls and terracing and tree saplings activities as the treatment measures were compared in terms of carbon sequestration. Also the effect of management measures on improving land cover and reducing soil erosion from viewpoints of the local stakeholders was carried out using the questionnaire survey.
Results and discussion:
The results showed that the average of biomass carbon sequestration (ton/ha) in both treatment and control sub- watersheds in dense forest (5.10 and 4.91), low-density (4.98 and 4.80) and degraded forests (4.27, 95 and 95) is more than walnut (3.08 and 2.85) and apple (2.21 and 2.00) orchards, and croplands cultivated with alfalfa (1.55 and 1.50), wheat (1.40 and 1.32), lentil (1.38 and 1.30) and barley (1.26 and 1.19), respectively. Regarding biological practices carried out in the treatment sub- watershed, the average carbon sequestration in walnut orchards (2.72) was higher than pear (1.88) and cherry (1.66) orchards and terraced lands cultivated with alfalfa (1.65), wheat (1.50) and lentil (1.40). Also statistical comparison using t-test between high density, low- density and degraded forests and apple orchards and barley croplands showed no statistically significant difference at 5% level.
Conclusion:
Moreover, the local stakeholders believe that the implemented watershed management practices has played a significant role in improving the sub-watershed condition in terms of land cover, soil stabilization and soil erosion reduction.

کلیدواژه‌ها [English]

• Watershed management
• Carbon sequestration
• Soil erosion
• Stakeholders’ viewpoint
• Chehel-Chai watershed