ارزیابی سرزندگی بر اساس روش‌های کیفی و تحلیل مکانی (محله‌های صفاییه و کوی سیلو شهر یزد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

چکیده مبسوط
سابقه و هدف: شهرها، به عنوان مکان‌های تحت سلطه انسان، اثرات منفی بر ابعاد مختلف زندگی شهروندان دارند. از این‌رو، برنامه-ریزان شهری به‌دنبال مدیریت و طراحی شهرها هستند تا آن‌ها را به سمت آینده‌ی پایدار و قابل زیست هدایت کنند. شهر سرزنده مفهومی متشکل از ملاحظات محیط‌زیستی، اقتصادی و اجتماعی جهت بهبود زندگی شهروندان است. طی دو دهه اخیر، شهر یزد تحت تاثیر رشد بالای جمعیت و ساخت‌وساز قرار گرفته‌ است. از این‌رو هدف اصلی در این مطالعه ارزیابی سرزندگی دو محله با توسعه شهری پر شتاب شامل صفاییه و سیلو است. با توجه به مرور منابع انجام شده؛ ارزیابی سرزندگی در پژوهش‌های مختلف با یک روش مکانی و یا کیفی انجام شده‌اند، در این مطالعه از دو روش تحلیل روی داده‌های ماهواره‌ای و پرسش‌نامه‌ای با هم جهت ارزیابی جامع مؤلفه‌های موثر بر سرزندگی شهری استفاده شد.
مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر بر حسب هدف، کاربردی و روش گرداوری داده‌ها از طریق تصاویر ماهواره‌ای و توزیع پرسش‌نامه بود که به ترتیب با دو رویکرد تحلیل مکانی (داده‌های مکانی) و کیفی (نظر شهروندان به عنوان مشتریان اصلی برنامه‌ریزی) مورد ارزیابی قرار گرفت. در این پژوهش، برای ارزیابی سرزندگی، بر اساس رویکرد تحلیل مکانی از تصاویر ماهواره‌ای لندست 8 مربوط به سال 2022 استفاده و شاخص‌های NDVI، NDBI همچنین سنجه‌های مساحت و تنوع شانون برای هر دو محله محاسبه شدند. در بخش دوم برای ارزیابی سرزندگی با رویکرد کیفی، از روش تجزیه و تحلیل کمی با استفاده از ابزار پرسش‌نامه انجام گرفت و برای تحلیل پرسش‌نامه‌ها، از آزمون‌های آماری مختلف استفاده شد.
نتایج و بحث: نتایج ارزیابی سرزندگی محله‌های مورد مطالعه با روش تحلیل مکانی بر اساس داده‌های پوشش زمین نشان داد که در هر دو محله‌، بیشترین درصد پوشش زمین را مناطق ساخته‌شده تشکیل می‌دهد. این در حالی است که فضای سبز و باز در محله‌ی سیلو مساحت بیشتری دارد. برآورد سنجه تنوع شانون نشان داد که تنوع و فراوانی لکه‌ها در محله‌ی سیلو بیشتر است. هر چند مساحت تحت پوشش انواع کاربری‌های فرهنگی-ورزشی در محله صفاییه بیشتر است. محاسبه شاخص NDVI نشان داد در محله صفاییه بالاترین مقدار این شاخص 36/0 است و پوشش گیاهی تراکم بهتری نسبت به محله‌ی سیلو دارد. محاسبه و نقشه‌سازی شاخص NDBI نشان داد بالاترین مقدار NDBI در محله صفاییه 23/0 و در سیلو 21/0 است. همچنین در محله صفاییه، 16 درصد از وسعت منطقه، ساخت‌وساز صورت نگرفته و تنها 3 درصد دارای ساخت‌وساز با تراکم زیاد می‌باشد. در محله‌ی سیلو 15 درصد از مساحت محله بدون ساخت‌وساز و حدود 1 درصد از وسعت آن دارای ساخت‌وساز با تراکم زیاد است. نتایج ارزیابی سرزندگی محله-های مورد مطالعه بر اساس داده‌های حاصل از پرسش‌نامه که با آزمون تی مستقل انجام شد نشان داد صفاییه و سیلو اختلاف معناداری با یکدیگر داشته و صفاییه با مقدار 073/51 نسبت به سیلو با مقدار 722/43 سرزنده‌تر بود. نتایج آزمون تی تک نمونه نیز نشان داد که محله‌ی صفاییه از نظر مؤلفه‌های اجتماعی، اقتصادی و بوم‌شناختی سرزنده است. اما از نظر مؤلفه کالبدی سرزنده نیست. همچنین مشخص شد محله‌ی سیلو از نظر مؤلفه اجتماعی سرزنده است ولی از نظر اقتصادی، کالبدی و بوم‌شناختی سرزنده نیست.
نتیجه‌گیری: پژوهش حاضر چارچوب جامعی برای ارزیابی سرزندگی مناطق شهری را با بکارگیری دو روش کیفی و تحلیل مکانی بسط داد. چنین ارزیابی جامعی به برنامه‌ریزان و مدیران شهری برای بهبود کیفیت زیست شهروندان کمک می‌کند. تحلیل مکانی با سنجش تنوع پوشش زمین، کیفیت و کمیت پوشش سبز و کمیت مناطق ساخته‌شده امکان درک شرایط فضایی-مکانی سیمای سرزمین شهری را فراهم می‌آورد. این در حالی است که رویکرد کیفی بر اساس نظر شهروندان تنظیم می-شود. در نهایت، نتایج حاصل از تحلیل پرسش‌نامه و شاخص‌های مکانی نشان داد که محله صفاییه سرزندگی بیشتری دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Urban Vitality Analysis Based on Spatial and Qualitative Methods (Safaieh and Koye-Silo neighborhoods, Yazd)

نویسندگان [English]

  • Negin Anooshe
  • Najmeh Bagheri
  • Seyedeh Mina Kamalodini Ezzabady
  • Afagh Tabandeh Saravi
  • Parastoo Parivar
Department of Natural Resources and Desert Studies, Yazd University, Yazd, Iran
چکیده [English]

Extended Abstract
Introduction: Being predominantly human-centred, cities negatively impact various aspects of citizens’ lives. As a result, urban planners are striving to manage and design cities in a way that leads them toward a sustainable and liveable future. A vibrant city incorporates environmental, economic, and social considerations to enhance the well-being of its residents. Over the past two decades, the city of Yazd has experienced rapid population growth and development, which has not always been sustainable. Therefore, the primary objective of this study is to assess the vitality of two neighbourhoods undergoing rapid urban development, namely Safaieh and Silo. Additionally, it was observed during the literature review that previous studies evaluated urban vitality using either spatial or qualitative methods, but not both. Therefore, this study aims to combine these two approaches to comprehensively evaluate the factors influencing urban vitality.
Material and Methods: In this study, the vitality of the neighbourhoods was evaluated using the spatial analysis method, utilizing the Sentinel 2 satellite image from 2022. NDVI, NDBI, and Shannon diversity indices were calculated for both Safaieh and Silo. Qualitative analysis was conducted through the use of questionnaires. Multiple tests were used to analyse the questionnaires, including the Stepwise Multiple Regression Method for Vitality percentage. T-tests were employed to compare the average vitality, and variance analysis was used to examine the neighbourhood's effect.
Results and Discussion: The results of the vitality evaluation of the neighborhoods studied using spatial analysis based on land cover data revealed that both neighborhoods have a high percentage of built-up areas. However, the Silo neighborhood has a larger area of green and open spaces. The analysis of Shannon’s diversity metric indicated that there is more diversity and frequency of patches in the Silo neighborhood. On the other hand, the area covered by cultural and land uses is greater in the Safaieh neighborhood. The calculation of the NDVI index showed that the Safaieh neighborhood has the highest index value of 0.36, indicating better vegetation density compared to the Silo. The NDBI index calculation and mapping revealed the highest NDBI value of 0.23 in the Safaieh and 0.21 in the Silo. In Safaieh neighborhood, 16% of the area has no construction, while only 3% has high-density construction. In the Silo, 15% of the area is without construction, with around 1% having high-density construction.
The results of evaluating the neighborhoods’ vitality based on qualitative analysis using the t-test showed that the Safaieh neighborhood is vital in terms of social, economic, and ecological components. However, there is no significant difference in terms of physical criteria compared to the average. On the other hand, the Silo neighborhood was found to be vital in terms of social components, but there was no statistically significant difference in terms of economic, physical, and ecological aspects compared to the average.
Conclusion: The current study established a holistic framework for assessing the vitality of urban areas through the integration of two qualitative methods and spatial analysis. This comprehensive evaluation aids urban planners and administrators in enhancing the quality of life for residents. Spatial analysis, through the assessment of land cover diversity, the extent of green spaces, and the number of built-up areas, enables a better understanding of the spatial characteristics of the urban landscape. Simultaneously, the qualitative analysis method captures the perspectives and viewpoints of the community members. The findings from the questionnaire and location indicators analysis indicated that the Safaieh neighbourhood exhibits higher vitality levels.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Diversity of Land Cover
  • Urban Landscape
  • NDBI
  • NDVI

مراجع

Abolhasani, M., Sotoudeh, A., Parivar, P., & Ruhani, A. (2023). A Framework for Quantifying Biophilic Condition of Cities in Arid Regions: A Case Study of Yazd, Iran. Desert Ecosystem Engineering Journal, 5(2), 59-74. doi:10.22052/jdee.2024. 253595.1090
Alberti, M., & Marzluff, J.M. (2004). Ecological resilience in urban ecosystems: Linking urban patterns to human and ecological functions. Urban ecosystems, 7(3), 241-265. doi:10.1023/B:UECO. 0000044038.90173.c6
Alberti, M., Marzluff, J.M., Shulenberger, E., Bradley, G., Ryan, C., & ZumBrunnen, C. (2009). Integrating Humans Into Ecology: Opportunities and Challenges for Studying Urban Ecosystems. BioScience, 53(12), 1169-1179. doi:10.1641/0006-3568
Chen, Y., Li, B., Liu, S., & Cai, Z. (2024). Exploring the Impact of Public Health Emergencies on Urban Vitality Using a Difference-In-Difference Model. Remote Sensing, 16(10), 1697. doi.org/10.3390/ rs16101697
Chen, Y., Yu, B., Shu, B., Yang, L., & Wang, R. (2023). Exploring the spatiotemporal patterns and correlates of urban vitality: Temporal and spatial heterogeneity. Sustainable Cities and Society, 91, 104440. doi.org/10.1016/j.scs.2023.104440
Fallahzadeh, H., & Momayyezi, M. (2016). Prevalence of depression, anxiety and stress in Yazd (2013). Tolooe Behdasht, 15(3), 155-164. (In Persian).
Gaur, S., & Singh, R. (2023). A Comprehensive Review on Land Use/Land Cover (LULC) Change Modeling for Urban Development: Current Status and Future Prospects. Sustainability, 15(2), 903. doi:10.3390/su15020903
Ghosh, S., Kumar, D., & Kumari, R. (2022). Assessing spatiotemporal dynamics of land surface temperature and satellite-derived indices for new town development and suburbanization planning. Urban Governance, 2(1), 144-156. doi:10.1016/ j.ugj.2022.05.001
Gholami, M., Amini nejad, Gh.R., & Alavi, H. (2023). Investigating and measuring indicators of urban vitality among the citizens of Jam city. Sustainable Urban & Regional Development Studies Quarterly, 1(2), 44-59. (In Persian). doi:10.22034/ mpsh.2023.362059.1015
Hoseinzadeh, R., & Safaralizadeh, E. (2020). Measuring and evaluating the status of urban vitality components from the perspective of citizens (Case Study: Urmia City). Research and urban planning, 11(42), 153-164. (In Persian).
Hosseini, A., Fanni, Z., & Momeni, A. (2022). Comparative analysis of urban vitality in old and new neighborhoods with the approach of the right to the city: The case study of neighborhoods in Yazd city. Journal of Geographical Urban Planning Research, 10(2), 29-51. (In Persian). doi:10.22059/ JURBANGEO.2022.344362.1707
Huang, S., Tang, L., Hupy, J.P., Wang, Y., & Shao, G. (2021). A commentary review on the use of normalized difference vegetation index (NDVI) in the era of popular remote sensing. Journal of Forestry Research, 32(1), 1-6. doi:10.1007/s11676-020-01155-1
Huang, X., Jiang, P., Li, M., & Zhao, X. (2022). Applicable Framework for Evaluating Urban Vitality with Multiple-Source Data: Empirical Research of the Pearl River Delta Urban Agglomeration Using BPNN. Land, 11(11), 1901. doi:10.3390/land11111901
Just, J. (2024). Lively Cities – an intricate understanding of urban life. Urban Geography, 45(3), 511-513. doi:10.1080/02723638.2024.2308426
Kim, S. (2020). Urban Vitality, Urban Form, and Land Use: Their Relations within a Geographical Boundary for Walkers. Sustainability, 12(24), 10633. doi:10.3390/su122410633
Liu, L., Dong, Y., Lang, W., Yang, H., & Wang, B. (2024). The Impact of Commercial-Industry Development of Urban Vitality: A Study on the Central Urban Area of Guangzhou Using Multisource Data. Land, 13(2), 250.doi:10.3390/ land13020250
Marzban, A., Nadjarzadeh, A., Abbasi-Shavazi, M., Rezaei, M.R., Jambarsang, S., & Ehrampoush, M.H. (2020). Prevalence of Overweight, Obesity, and Its Related Factors in Adult Population of Yazd. Journal of Nutrition and Food Security, 5(3), 192-200. doi:10.18502/jnfs.v5i3.3791
Md Babor, A., Saleha, J., Manal, A., & Mohd, S. (2024). Unriddle the complex associations among urban green cover, built-up index, and surface temperature using geospatial approach: a micro-level study of Kolkata Municipal Corporation for sustainable city. Theoretical and Applied Climatology, 155(5), 4139-4160. doi:10.1007/ s00704-024-04873-2
Muhaimin, M., Fitriani, D., Adyatma, S., & Arisanty, D. (2022). mapping build-up area density using normalized difference built-up index (ndbi) and urban index (ui) wetland in the city banjarmasin. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 1089(1), 012036. doi:10.1088/1755-1315/1089/1/012036
Muthusamy, N., & Ramalingam, M. (2003).
Environmental impact assessment for urban planning and development using GIS. In Proceedings of the Third International Conference on Environment and Health,. December 15th-17th, Chennai, India. p. 290-299.
Niknam, A., Zare, H., Hosseininasab, H., & Mostafaeipour, A. (2023). Developing an LSTM model to forecast the monthly water consumption according to the effects of the climatic factors in Yazd, Iran. Journal of Engineering Research, 11(3B), 100028. doi:10.1016/j.jer.2023.100028
Parivar, P., Saadatmand, M., Dehghan Manshadi, Z., Morovati Sharifabadi, A., & Malekinezhad, H. (2023). Evaluation of the effect of unsustainable urban development on water bankruptcy in arid regions using the system dynamics method: case of Yazd, Iran. Sustainable Water Resources Management, 9(5), 166. doi:10.1007/s40899-023-00937-9
Qin, L., Zong, W., Peng, K., & Zhang, R. (2024). Assessing Spatial Heterogeneity in Urban Park Vitality for a Sustainable Built Environment: A Case Study of Changsha. Land, 13(4), 480. doi:10.3390/ land13040480
Rees, W.E. (2003). Understanding Urban Ecosystems: An Ecological Economics Perspective. In: Berkowitz, A.R., Nilon, C.H., & Hollweg, K.S. (Eds.), Understanding Urban Ecosystems: A New Frontier for Science and Education. Springer New York, New York, NY, pp. 115-136. doi:10.1007/0-387-22615-X8
Romanini, E., Fushita, A., & dos santos, J. (2016). An Approach to Environmental Planning and Sustainable Management of Watersheds and Municipalities in Southeastern Brazil. Open Journal of Ecology, 06(11), 667-685. doi:10.4236/ oje.2016.611062
Roopa, S., & Rani, M. S. (2012). Questionnaire Designing for a Survey. The Journal of Indian Orthodontic Society, 46(4), 37-41. doi:10.5005/jp-journals-10021-1104
Ruszczyk, H.A., Halligey, A., Mohammad Feisal, R., & Istiakh, A. (2023). Liveability and vitality: an exploration of small cities in Bangladesh. Cities, 133(1), 104150. doi:10.1016/j.cities.2022.104150
Seyam, M. M. H., Haque, M.R., & Rahman, M. M. (2023). Identifying the land use land cover (LULC) changes using remote sensing and GIS approach: A case study at Bhaluka in Mymensingh, Bangladesh. Case Studies in Chemical and Environmental Engineering, 7(10), 100293. doi:10.1016/ j.cscee.2022.100293
Sternberg, E. (2000). An integrative theory of urban design. Journal of the American Planning Association, 66(3), 265-278. .doi:10.1080/01944360008976106
Tang, S., & Ta, N. (2022). How the built environment affects the spatiotemporal pattern of urban vitality: A comparison among different urban functional areas. Computational Urban Science, 2(1), 39. doi:10.1007/s43762-022-00069-4
Tayfun Turan, M., & Beşirli, A. (2008). Impacts of urbanization process on mental health. Anadolu Psikiyatri Dergisi Journal, 9(4), 238-243.
Yang, H., He, Q., Cui, L., & Abdallah, M. M. T. (2023). Exploring the Spatial Relationship between Urban Vitality and Urban Carbon Emissions. Remote Sensing, 15(8), 2173. doi:10.3390/rs15082173
Yang, J., Cao, J., & Zhou, Y. (2021). Elaborating non-linear associations and synergies of subway access and land uses with urban vitality in Shenzhen. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 144, 74-88. doi.org/10.1016/j.tra.2020.11.014
Yesuph, A. Y., & Dagnew, A. B. (2019). Land use/cover spatiotemporal dynamics, driving forces and implications at the Beshillo catchment of the Blue Nile Basin, North Eastern Highlands of Ethiopia. Environmental Systems Research, 8(1), 21. doi:10.1186/s40068-019-0148-y
Zhang, Q., Huang, T., & Xu, S. (2023). Assessment of Urban Ecological Resilience Based on PSR Framework in the Pearl River Delta Urban Agglomeration, China. Land, 12(5), 1089. doi:10.3390/land12051089
فصلنامه علوم محیطی
دوره 23، شماره 3
مهر 1404
صفحه 671-686

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار