بررسی حکمرانی مناطق حفاظت شده: استفاده از رویکرد علم سنجی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم و مهندسی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه جیرفت. جیرفت. ایران

2 گروه مهندسی طبیعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی

10.48308/envs.2024.1416

چکیده

سابقه و هدف: ایجاد مناطق حفاظت شده، سنگ بنای راهبردهای حفاظت جهانی است. علیرغم افزایش تعداد مناطق حفاظت شده ، تنوع زیستی و اکوسیستم‌ها همچنان رو به نابودی هستند. یکی از دلایل این امر، فقدان اثربخشی مناطق حفاظت شده است. حکمرانی برای تعیین اولویت‌ها و جلب حمایت عمومی و سیاسی برای حفاظت، توسعه و بقای مناطق حفاظت شده، ضروری است و در حقیقت حکمرانی محرک اصلی حفاظت موثر است. با توجه به اهمیت حکمرانی در مناطق حفاظت شده، هدف از پژوهش حاضر تحلیل علم سنجی حکمرانی مناطق حفاظت شده در جهان است. این مطالعه با ارزیابی الگوها و تغییرات در یک زمینه، شناسایی زمینه‌های اصلی و نوظهور پژوهش، تجزیه و تحلیل دقیق وضعیت پژوهش، شناسایی محققان پیشرو و ایجاد شبکه‌ای فرامرزی از همکاری‌ها بین محققان برجسته کشورها، ارزیابی علمی را تسهیل می‌کند و جهت مطالعات را در آینده مشخص می‌کند.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه مقالات منتشر شده در زمینه حکمرانی مناطق حفاظت شده در پایگاه داده اسکوپوس (Scopus) که بین سال‌های 1987 تا اول ماه می 2024 منتشر شده‌اند مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه روند توسعه مطالعات صورت گرفته در زمینه حکمرانی، کشورهایی که در این زمینه بیشترین اسناد علمی را منشتر کرده‌اند و همچنین جهت گیری این موضوع در آینده بررسی و تحلیل شد.
نتایج و بحث: نتایج این مطالعه نشان داد که در مجموع، 1355 سند علمی بین سال‌های 1987 تا 2024 در خصوص این موضوع منتشر شده است. پژوهشگران آمریکا، کانادا، انگلیس و استرالیا در زمینه حکمرانی مناطق حفاظت شده، بیشترین مطالعات را داشته‌اند. کلید واژه حکمرانی، مناطق حفاظت شده و مناطق حفاظت شده دریایی توسط این کشورها بیشتر مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج تحلیل موضوعی نشان می‌دهد که مناطق حفاظت شده دریایی جز موضوعات اصلی و مرکزی در زمینه حکمرانی هستند و موضوعاتی از قبیل مشارکت ذینفعان، تغییر اقلیم، حفاظت مبتنی بر جوامع محلی و مدیریت سازشی در این زمینه جز موضوعات نوظهور و توسعه نیافته هستند که نیاز است محققین در مطالعات آینده به این گذاره‌های موضوعی بیشتر توجه کنند. همچنین، مدیریت جامعه محور و مشارکت جوامع محلی و ذینفعان در حفاظت به عنوان گذاره‌های موضوعی داغ و کانونی، شناسایی شدند. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که نوع حکمرانی مناطق حفاظت شده برای حفاظت موثر و کارامد مناطق حفاظت شده در جهان به ویژه کشورهای در حال توسعه بسیار مهم است. حکمرانی موثر مناطق حفاظت شده در کشورهای در حال توسعه باید فراگیر باشد و نقش‌ها و حقوق جوامع محلی را به عنوان ذینفعان مهم به رسمیت بشناسد. یک ساختار حکمرانی مطلوب با سیاست‌های جذاب می‌تواند به اقدامات مدیریتی خوب منجر شود که می‌تواند برای جوامع محلی قابل قبول باشد.
نتیجه‌گیری: یافته‌های ما، روند مطالعات صورت گرفته و مطالعاتی که باید در آینده در زمینه حکمرانی مناطق حفاظت شده صورت بگیرد را مشخص می‌کند. توصیه می‌شود با افزایش آگاهی زیست محیطی جوامع محلی نسبت به ارزش‌های مناطق حفاظت شده و همچنین مشارکت دادن آنها در تصمیم گیری‌ها، بتوان نگرش آنها را نسبت به مناطق حفاظت شده تغییر داد و همچنین همکاری آنها را با مدیران مناطق حفاظت شده افزایش داد. این مطالعه می‌تواند خط مشی را هدایت کند، به حفاظت موثرتر منجر شود، آگاهی در مورد اهمیت حکمرانی مناطق حفاظت شده را افزایش دهد و تحقیق و سرمایه گذاری را تشویق کند. به طور کلی، تحلیل‌های علم سنجی می‌توانند نقش مهمی در حمایت از تلاش‌های حفاظتی با ارائه یک درک جامع و عینی از وضعیت دانش در مورد حکمرانی مناطق حفاظت شده و پیامدهای آن برای حفاظت داشته باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the governance of protected areas: Using a bibliometric approach

نویسندگان [English]

  • Alireza Mohammadi 1
  • Kamran Almasieh 2
1 Department of Environmental Science and Engineering, Faculty of Natural Resources, University of Jiroft, Jiroft, Iran.
2 Department of Nature Engineering, Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan, Mollasani, Iran.
چکیده [English]

Introduction: The establishment of protected areas (PAs) is a cornerstone of global conservation strategies. Despite a growing number of PAs, biodiversity and ecosystems continue to decline. One of the reasons for this is the lack of effectiveness of Pas. Governance is essential for setting priorities and attracting public and political support for conservation, development and survival of PAs, and governance is the main driver of effective conservation. Considering the importance of governance in PAs, the aim of this research is to conduct a bibliometric analysis of the governance of PAs in the world. This study facilitates scientific evaluation by analyzing patterns and changes in a field, identifying main and emerging fields of research, analyzing the research situation in detail, identifying leading researchers, creating a cross-border network of collaborations between leading researchers of countries and determining the direction of studies in the future.
Materials and Methods: In this study, articles published in the field of governance of PAs in the Scopus database between 1987 and May 1, 2024 were analyzed. In this research, the development process of studies conducted in the field of governance, the countries that have published the most scientific documents in this field, and also the direction of this issue in the future were examined and analyzed.
Results and Discussion: The results showed that a total of 1355 academic documents were published between 1987 and May 1, 2024. Most publications on the topic were authored by researchers from USA, Canada, UK, and Australia. The keywords governance, PAs, and marine PAs are used more by these countries. The thematic map showed that marine PAs are among the motor theme and stakeholder engagement, climate change, community-based conservation, and adaptive management are emerging fields of research in this field that warrants further investigation in the future. In addition, community-based management and the participation of local communities and stakeholders in conservation were identified as hot topics and focal themes. The results of this study showed that the type of governance of protected areas is very important for the effective and efficient protection of PAs in the world, especially in developing countries. Effective governance of PAs in developing countries must be inclusive and recognize the roles and rights of local communities as important stakeholders. A favorable governance structure with attractive policies can lead to good management practices that can be acceptable to local communities.
Conclusion: Our findings define the process of studies that have been done and the studies that should be done in the future in the field of governance of protected areas. It is recommended that by increasing the environmental awareness of local communities regarding the values of PAs and also involving them in decision-making, it is possible to change their attitude towards PAs and also increase their collaboration with the managers of PAs. This study can guide policy, lead to more effective conservation, raise awareness of the importance of PAs governance, and encourage research and investment. Overall, bibliometric analyzes can play an important role in supporting conservation efforts by providing a comprehensive and objective understanding of the state of knowledge about PAs governance and its implications for conservation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Community based management
  • Adaptive management
  • Private protected areas
  • Governance