ارزیابی توسعه فضای سبز خصوصی با رویکرد برنامه‌ریزی مشارکتی (مورد مطالعه: محله مهرآباد شهر اصفهان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

سابقه و هدف: کاهش فضای سبز شهری و اهمیت آن اتخاذ راهبردهای همه‌جانبه را ضروری می‌نماید. موضوع اساسی در این بحث علاوه بر توسعه فیزیکی، مقوله توسعه انسانی یعنی مشارکت توسط مردم محلی و کنترل آن­ها بر فرآیند توسعه است. بر اساس بررسی انجام شده و طبق سرانه ­ی فضای سبز بدست آمده در پژوهش، سرانه فضای سبز محله مهرآباد اصفهان 4.4 مترمربع می باشد که براین اساس با چالش کمبود فضای سبز مواجه است. پژوهش حاضر با هدف سنجش تمایل به توسعه­ ی کمی و کیفی فضای سبز خصوصی در محله مهرآباد با استفاده از برنامه ­ریزی مشارکتی و سنجش اثرات این توسعه بر زندگی ساکنین انجام شد.
مواد و روش­ ها: برای دستیابی به این هدف ابتدا ابعاد، معیارها، زیرمعیارها و شاخص ­های برنامه ­ریزی مشارکتی و توسعه ­ی فضای سبز خصوصی شناسایی شد. سپس این شاخص ­ها در غالب پرسشنامه ­ای با طیف پنج­ تایی لیکرت تنظیم شد و این پرسشنامه با استفاده از فرمول کوکران بین 30 نفر از ساکنین محله ­ی مهرآباد توزیع شد. پس از سنجش روایی و پایایی، پرسشنامه بین 375 نفر از ساکنین توزیع شد. سپس با استفاده از نرم ­افزار SPSS و مدل رگرسیون گام ­به ­گام به تجزیه و تحلیل استنباطی معیارها و شاخص­ ها پرداخته شد.
نتایج و بحث: در تجزیه و تحلیل استنباطی معیارها و شاخص ­ها دو تحلیل رگرسیون گام ­به­ گام انجام شد. به­ منظور تحلیل در رگرسیون گام ­به ­گام جدولی تحت عنوان میانگین نمرات ابعاد برنامه ­ریزی مشارکتی، تمایل به توسعه ­ی فضای سبز خصوصی و ابعاد اثرات توسعه­ ی فضای سبز خصوصی بر زندگی ساکنین محله تنظیم شد. در مجموع 61 شاخص در نظر گرفته شد. بدلیل اینکه داده­ های استفاده شده در رگرسیون باید به­ صورت فاصله ­ای یا نسبی باشند، بنابراین میانگین هریک از ابعاد درنظر گرفته شده است. در تحلیل رگرسیون گام­ به­ گام اول اثرات ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برنامه ­ریزی مشارکتی بر تمایل شهروندان به توسعه ­ی کمی و کیفی فضای سبز خصوصی مورد بررسی قرار گرفت. می­توان گفت از بین ابعاد برنامه­ ریزی مشارکتی تنها بعد اقتصادی اثرگذار و ابعاد فرهنگی و اجتماعی بر تمایل ساکنین محله به توسعه ­ی فضای سبز خصوصی مؤثر نیستند. در تحلیل دوم هم از رگرسیون گام به گام استفاده شد. در این تحلیل تمایل به توسعه­ ی کمی و کیفی فضای سبز خصوصی به‌عنوان متغیر مستقل و هرکدام از بعدهای اثرات توسعه­ ی فضای سبز خصوصی بعنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شدند. از تحلیل دوم می ­توان نتیجه گرفت، توسعه­ ی کمی و کیفی فضای سبز خصوصی بر ابعاد کالبدی، فرهنگی و زیست­ محیطی ساکنین محله تأثیرگذار است و بر ابعاد اجتماعی و اقتصادی تأثیری ندارد.
نتیجه ­گیری: تجزیه و تحلیل اطلاعات به ­دست ­آمده نشانگر آن است که بین ابعاد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی برنامه ­ریزی مشارکتی، ساکنین از نظر اجتماعی و فرهنگی تمایل به توسعه­ ی فضای سبز خصوصی دارند. از بین این ابعاد مشکل ساکنین در بعد اقتصادی و کمبود زمین و هزینه برای فضای سبز می­ باشد. همچنین توسعه­ ی فضای سبز خصوصی بر ابعاد کالبدی، زیست­ محیطی و فرهنگی ساکنان محله تأثیر مطلوب و بر ابعاد اجتماعی و اقتصادی تأثیر مطلوبی ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Private Green Space Development with Participatory Planning approach (Case study: Mehrabad neighborhood in Isfahan City)

نویسندگان [English]

  • Narges Hosseinpour Mohammadabadi
  • Ahmad Shahivandi
  • Mahmoud Mohammadi
Department of Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Art University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Introduction: The reduction of urban green space and its importance makes it necessary to adopt comprehensive strategies. In addition to physical development, the main issue in this discussion is the category of human development, which means the participation of local people and their control over the development process. According to the survey conducted and according to the per capita green space obtained in the research, the per capita green space in Mehrabad district of Isfahan is 4.4 square meters, which is why it faces the challenge of lack of green space. The present study was conducted with the aim of measuring the desire for the quantitative and qualitative development of private green space in the Mehrabad neighborhood by using participatory planning and measuring the effects of this development on the lives of residents.
Material and methods: To achieve this goal, first, dimensions, criteria, sub-criteria and indicators of participatory planning and private green space development were identified. Then, these indicators were set in a questionnaire with a five-point Likert scale, and this questionnaire was distributed among 30 residents of  the Mehrabad neighborhood using Cochran's formula. After measuring validity and reliability, the questionnaire was distributed among 375 residents. Then, using SPSS software and a step-by-step regression model, an inferential analysis of criteria and indicators was done.
Results and discussion: In the inferential analysis of criteria and indicators, two stepwise regression analyzes were performed. In order to analyze in step-by-step regression, a table was prepared under the title of average scores of dimensions of participatory planning, desire to develop private green space and dimensions of the effects of private green space development on the lives of neighborhood residents. A total of 61 indicators were considered. Because the data used in regression must be distance or relative, so the average of each dimension is considered. In the first step-by-step regression analysis, the effects of economic, social and cultural aspects of participatory planning on citizens' willingness to quantitatively and qualitatively develop private green spaces were examined. It can be said that among the dimensions of participatory planning, only the economic dimension is effective and the cultural and social dimensions are not effective on the neighborhood residents' desire to develop private green spaces. In the second analysis, stepwise regression was used. In this analysis, the desire for quantitative and qualitative development of private green space was considered as an independent variable, and each of the dimensions of the effects of private green space development were considered as a dependent variable. From the second analysis, it can be concluded that the quantitative and qualitative development of private green space has an impact on the physical, cultural and environmental dimensions of the residents of the neighborhood and does not affect the social and economic dimensions.
Conclusion: The analysis of the obtained information shows that among the social, economic and cultural dimensions of participatory planning, residents have a social and cultural desire to develop private green spaces. Among these dimensions, the problem of the residents is in the economic dimension and lack of land and cost for green space. Also, the development of private green space does not have a favorable effect on the physical, environmental and cultural dimensions of the residents of the neighborhood, and does not have a favorable effect on the social and economic dimensions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quantitative and Qualitative Development
  • Per capita
  • Human Development
Abdi Daneshpour, Z., 2009. An introduction to planning theories with special emphasis on urban planning. Publications of Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
Afshani, A., 2009. Applied SPSS training in social and behavioral sciences. Yazd University Press, Yazd, Iran.
Ahmadi Masoud, N., Samadi Khadem, Sh. and Dargahi, A., 2012. Investigating the importance of green space in controlling and reducing urban air pollution. In Proceedings 3rd International Conference on Environmental Planning and Management. March, Tehran, Iran. pp. 1-10. (In Persian with English abstract).‎
Faysse, N., Sellika, I.E., Rinaodo, J.D. and Errahj, M., 2018. Participatory scenario planning for sustainable irrigated agriculture when actors seldom communicate: an experiment in Morocco. International Journal of Water Resources Development. 34(6), 982-1000.
Iran Statistics Center, 2015. Available Online at: https://www.amar.org.ir/.
Jahanbin, R. and Khezr Nejad, P., 2019. Knowing the planning standards of green spaces and locating them in order to achieve the ecological efficiency of cities (Case study: Tabriz city). Environmental Science and Technology Quarterly. 21(5), 163-177. (In Persian with English abstract).‎
Kabisch, N., 2015. Ecosystem service implementation and governance challenges in urban green space planning, The case of Berlin, Land Use Policy. Germany. 42, 557-567.
Kardan, O., Gozdyra, P., Misic, B., Moola, F., Palmer, L., Pous, T. and Berman, M., 2015. Neighborhood greenspace and health in a large urban center. Scientific Reports. 5, 11610.
Khairuddin, R., Kakavand, A. and Omidi, M., 2013. Evaluating the effect of green space development by using the pocket parks approach in improving the quality of the historical landscape of the city (Case study: Qazvin city). City Landscape Research Quarterly. 1(2), 7-20. (In Persian with English abstract).
Lock, O., Bednarz, T., Leao, S.Z. and Pettit, C., 2019. A review and refarming of participatory urban dashboards. City, Culture and Society. 20, 100294.
Mohammadi, A. and Eskandari, A., 2006. The need to pay attention to per capita green space and its relationship with the increase in urban population. Abadi Quarterly. 16(51), 64-67. (In Persian with English abstract).
Molin, J., Fors, H. And Faehnle, M,. 2013. Citizen participation for better urban green spaces. Nodric Forest Research. pp. 1-7.
Nowak, D.J., 2002 . The effects of urban trees on air quality. USDA Forest Service Syracuse NY. pp. 96-102
United Nations, 2012) World urbanization prospects, The 2011 Revision. New York.
Rahnama, A., Beheshtian, S.M. and Afshari, M., 2021. The position of legal and criminal guarantees in the protection of private urban green spaces. Environmental Science and Technology Quarterly. 23(5), 29-39. (In Persian with English abstract).
Rajabi, A., 2012. Ways of participation in urban development processes, Geographical Quarterly Journal of Environmental Studies, Tehran. 12. 101-116. (In Persian with English abstract).
Rezaei, A., 2012. The role of participation, citizenship responsibility and education in green space development, In Proceedings 1st National Conference on Green Space Development Strategies in Tabriz Metropolis, 31th, Tabriz. Iran. pp. 1-13. (In Persian with English abstract).
Saeednia, A., 2000. Urban green space. Municipality green book. The ninth volume. Publications of the Urban Planning Studies Center of the Ministry of Interior, Tehran, Iran.
Shia, A. and Musharraf Dehkordi, H., 2011. The role of the continuity of green spaces in the natural identity of the city (case study: Shahrekord). Utopia Architecture and Urban Planning. 5 (9), 315-321. (In Persian with English abstract).
Suzanchi, K. and Tariveh, S., 2012. Redesigning neighborhood gardens with an emphasis on developing social relationships among neighborhood residents. Naqsh Jahan Magazine. 1(1), 107-129. (In Persian with English abstract).
Taleshi, M. and Effati, M., 2017. Collaborative planning. Publications of Payam Noor University, Iran.
Wheeler, N., 2011. Greener neighbourhoods: A good practice guide to managing green space. National Housing Federation. pp. 1-31.
Yaripour, M. and Hadizadeh Zargar, S., 2014. Investigating quantitative and qualitative indicators effective in urban green space planning (Case study: Mianeh city). Quarterly Journal of Economics and Urban Management. 10, 37-57. (In Persian with English abstract).
Yichun, X., Chuanglin, F., Lin, GCS., Gong, H. and Qiao, B., 2007. Tempo-spatial patterns of land use changes and urban development in globalizing china: A study of eijing. Sensors. 7(11), 2881-2906.
Zhang, Q., Ban, Y., Liu, J. and Hu, Y., 2011. Simulation and analysis of urban growth scenarios for the Greater Shanghai Area, China. Computers, Environment and Urban Systems. 35(2), 126-139.
Ziyari, K., Vahedian Beiki, L. and Parnon, Z., 2012. An analysis on environmental crisis and spatial distribution of green space in Tehran. Urban and Regional Studies and Research. 4(14), 101-114. (In Persian with English abstract).