نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سمیه اراضی
• محمد حسین ایران نژاد پاریزی
• احد ستوده
• بهمن کیانی

گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

سابقه و هدف: سیمای سرزمین یک منطقه شامل قطعه‌هایی یکنواخت از آن سرزمین است که دارای اجزای لکه، گذرگاه و بستر سیمای سرزمین می‌باشد. از آنجایی تراکم و پراکنش پوشش‌گیاهی در بستر سیمای سرزمین درگذشت زمان تحت تاثیر متغیرهای بسیاری قرار می‌گیرد و تغییر می‌کند این پژوهش با هدف اصلی بررسی رابطه دو متغیر اندازه و شکل لکه‌های زیستگاه حوضه‌آبخیز آدرشک با غنا، تنوع و یکنواختی گیاهان به مطالعه میزان تاثیرپذیری شاخصهای غنا، تنوع و یکنواختی پوشش‌گیاهی از ساختار سیمای سرزمین می‌پردازد.
مواد و روش‌ها: در این پژوهش دو متغیر اندازه و شکل لکه‌های ساختار سیمای سرزمین حوضه‌آبخیز آدرشک انتخاب شدند زیرا این دو متغیر از مولفه‌های مهم در برنامه‌ریزی مناطق به جهت اهداف حفاظتی شناخته شده‌اند. بدین منظور ابتدا اقدام به شناسایی و تهیه نقشه ساختار سیمای سرزمین آدرشک شد و سپس نقشه مورد نظر در نرم‌افزار Arc GIS 10.3 با فرمت Image مناسب و آماده ورود به نرم‌افزار FRAGSTATS 4.2 شد و آنگاه دو متغیر نسبت محیط به مساحت و اندازه لکه‌های موجود در ساختار سیمای سرزمین آدرشک محاسبه شدند. داده‌های به دست آمده از شناسایی و شمارش پوشش‌گیاهی منطقه که حاصل روش ترانسکت خطی و پلات‌اندازی بودند نیز در محیط نرم‌افزار SPSS وارد شدند و از طریق آزمون‌های آماری شانون- وینر، سیمپسون، هیل، بریلویین و مک آرتور تنوع گیاهی و با استفاده از شاخص مارگالف، من- هینیک، غنای گیاهی در هر لکه از زیستگاه اندازه گرفته شد. هم‌چنین برای اندازه‌گیری یکنواختی گونه‌ای از شاخص پیلو، آلاتالو و هیپ بهره گرفته شد. همبستگی میان متغیرها از همبستگی پیرسون تعیین شد.
نتایج و بحث: در این پژوهش تعداد 60 گونه‌ گیاهی در 338 پلات‌ شناسایی و شمارش شد و یافته‌های حاصل از این پژوهش نشان‌دهنده وجود رابطه معنی‌دار میان دو متغیر فیزیکی اندازه و شکل لکه‌های زیستگاه با غنا، تنوع و یکنواختی گونه‌ای گیاهان مرتعی حوضه‌آبخیز آدرشک می‌باشد.
نتیجه‌گیری: ارجحیت توجه به لکه‌های دایره‌ای شکل که از حداقل نسبت محیط به مساحت برخوردار هستند در طراحی و مدیریت حوضه‌آبخیز آدرشک هنگام برنامه‌ریزی و حفاظت از پوشش‌گیاهی اثبات شد.

کلیدواژه‌ها

• تنوع‌زیستی
• سیمای سرزمین
• همبستگی
• یزد

عنوان مقاله [English]

Relationship between size and shape of habitat Patchs with biodiversity indices of Adoroshk watershed plants (Yazd province

نویسندگان [English]

• somaye arazi
• mohammadhosein irannezhadparizi
• Ahad sotoudeh
• bahman kiani

Yazd university

چکیده [English]

Background: Landscape of an area consists of uniform parts of that land that have components of patchs, passages and bed of land landscape. Since the density and distribution of vegetation in the landscape of the land of the passage of time is affected by many variables and changes. Variety and uniformity of plants studies the effectiveness of the indicators of richness, diversity and uniformity of vegetation from the structure of the landscape.
Materials and Methods: In this study, two variables of size and shape of patchs on the structure of the Adoroshk watershed were selected because these two variables are known as important components in the planning of areas for conservation purposes. For this purpose, first the identification and preparation of the map of the structure of the land address of Adoroshk was performed and then the desired map in Arc GIS 10.3 software with suitable image format and ready to enter FRAGSTATS 4.2 software and then two variables of ratio of environment to area and size The patchs in the structure of Adoroshk land were calculated. Data obtained from identification and counting of vegetation in the area, which were the result of linear transect and plot method, were also entered in SPSS software environment and through Shannon-Wiener, Simpson, Hill, Brillouin and MacArthur Plant diversity was measured using the Margalf, Mann-Henick index of plant richness in each spot of the habitat. The Pilo, Alatalo and Hip indices were also used to measure species uniformity. The correlation between the variables was determined from Pearson correlation.
Results and Discussion: In this study, 60 plant species were identified and counted in 338 plots and the findings of this study indicate a significant relationship between the two physical variables of size and shape of habitat spots and richness. The diversity and uniformity of rangeland plant species in the Adoroshk watershed.
Conclusion: The priority of paying attention to circular patchs that have a minimum ratio of environment to area in the design and management of Adoroshk watershed was proven during the planning and protection of vegetation.

کلیدواژه‌ها [English]

• Biodiversity
• Correlation
• Landscape
• Yazd