بهمن زمانی کبرآبادی؛ سید محمد حجتی؛ فرهاد رجالی؛ مسعود اسماعیلی شریف؛ حمیدرضا رحمانی
چکیده
سابقه و هدف: روش های فیزیکی و شیمیایی بسیاری برای پالایش خاک های آلوده به فلزهای سنگین وجود دارد که بیشتر آنها افزون بر هزینه زیاد منجر به تخریب ساختار فیزیکی و شیمیایی و فعالیتهای حیاتی خاک می شوند. در سال های اخیر گیاه پالابی بعنوان روشی موثر، ارزان قیمت و دوستدار محیط زیست برای حذف، جابجایی و یا غیرفعال کردن ...
بیشتر
سابقه و هدف: روش های فیزیکی و شیمیایی بسیاری برای پالایش خاک های آلوده به فلزهای سنگین وجود دارد که بیشتر آنها افزون بر هزینه زیاد منجر به تخریب ساختار فیزیکی و شیمیایی و فعالیتهای حیاتی خاک می شوند. در سال های اخیر گیاه پالابی بعنوان روشی موثر، ارزان قیمت و دوستدار محیط زیست برای حذف، جابجایی و یا غیرفعال کردن آلاینده ها از خاکهای آلوده توصیه شده است. مواد و روش ها: این پژوهش بمنظور بررسی تأثیر تلقیح قارچ های میکوریز مقاوم به سرب و روی بر برخی ویژگی های مورفولوژیکی (رویش قطری، وزن تر و خشک اندام های هوایی، وزن تر و خشک ریشه، افزایش ارتفاع و سطح برگ) گونه سنجد انجام شد. نهال های یکساله گونه درختی سنجد با متوسط ارتفاع 70-50 سانتی متر، کمترین قطر 1.5-1 سانتی متر و تعداد برگ حداقل تا 30 عدد از نهالستان جبل عاملیان وابسته به اداره کل منابع طبیعی استان اصفهان تهیه شد. نهال های تهیه شده به گلخانه مرکز تحقیقات کشاورزی و منبعهای طبیعی استان اصفهان منتقل و به مدت بیست روز برای سازگاری با شرایط جدید، در آنجا نگهداری شدند. بدین منظور شش تیمار قارچ میکوریز (Glomus versiforme، G. etunicatum، G. intraradices، G. mossea، یک تیمار ترکیبی از گونه های نامبرده شده و شاهد تلقیح نشده) و پنج تیمار خاک (خاک آلوده طبیعی، خاک آلوده شده با سرب، خاک آلوده شده با روی، خاک آلوده شده با سرب و روی، خاک شاهد (بدون آلودگی) در نظر گرفته شد. نتایج و بحث: نتایج این بررسی نشان داد که اختلاف معنی داری بین متغیرهای اندازه گیری شده در تیمارهای مختلف قارچ میکوریز وجود دارد. بیشترین میزان کلنیزاسیون مربوط به تیمار G. mossea به میزان 40.5 % و کمترین میزان در تیمار شاهد 25.6 % بود. همچنین قارچ میکوریزی G. mossea، رویش قطری، ارتفاع و شاخص سطح برگ را به ترتیب 2.8 میلیمتر، 36.1 سانتی متر و 28.8 واحد نسبت به شاهد افزایش داد. همچنین در همه تیمارهای قارچ میکوریز، اختلاف معنی داری بین میانگین وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه ملاحظه شد. بیشترین وزن تر و خشک اندام هوایی در تیمار G. mossea به ترتیب 108.4 و 55 گرم و کمترین میزان آن در شاهد به ترتیب 59.4 و 30.3 گرم بود. بیشترین و کمترین وزن تر به ترتیب 95.3 و 78 گرم در تیمار شاهد و خاک آلوده به سرب و روی ملاحظه شد. بیشترین مقادیر همه متغیرهای بررسی شده در تیمارهای قارچ میکوریز مربوط به تیمار تلقیح شده با قارچ G. mossea و در تیمارهای خاک بررسی شده، مربوط به تیمار شاهد (خاک بدون آلودگی) میباشد. نتایج این بررسی نشان داد که تیمار تلقیح شده با قارچ G. mossea و تیمار خاک غیرآلوده موجب بیشترین رشد در گونه سنجد شد. با این وجود، بین میانگین متغیرهای وزن تر و خشک ریشه و شاخص سطح برگ در تیمارهای مختلف خاک اختلاف معنی داری ملاحظه نشد. رﯾﺸﻪﻫﺎ بعنوان ﺳطحهای ﺟﺬب ﮐﻨﻨﺪه آب و ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدی در ﺟﺬب آب و اﻣﻼح ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دارﻧﺪ و ﻋاﻣﻞهای ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺤﯿﻄﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﺮ رﯾﺸﻪ ﺑﺮ رﺷﺪ ﮔﯿﺎه اﺛﺮ ﻣﯽﮔﺬارﻧﺪ. ﺗﻨﺶ ﻓﻠﺰهای ﺳﻨﮕﯿﻦ از ﺟﻤﻠﻪ ﻋاﻣﻞهای ﻣﺤﺪود ﮐﻨﻨﺪه رﺷﺪ رﯾﺸﻪ اﺳﺖ و ﮐﺎﻫﺶ رﺷﺪ رﯾﺸﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی رﺷﺪی ﮔﯿﺎه را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ. همچنین در گیاهانی که با قارچ میکوریز تلقیح شده بودند، میانگین همه متغیرهای اندازه گیری شده در مقایسه با گیاهان شاهد (بدون قارچ) بطور معنی داری بیشتر شد. نتیجه گیری: بنابر نتایج حاصل، قارچ G. mosseae در جذب آب و مواد غذایی بویژه فسفر و تجمع ماده خشک توسط گیاه بیشترین تأثیر را داشته و نسبت به دیگر قارچ های همزیست، از بیشترین کارایی در تولید زیتوده اندام هوایی سنجد برخوردار می باشد.
رضا تمرتاش؛ فاطمه منتظری؛ محمدرضا طاطیان؛ قربان وهاب زاده
دوره 15، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 1-14
چکیده
سابقه و هدف: آلودگی خاک به فلزات سنگین به دلیل پایداری درازمدت در خاک و تاثیرات مضر اکولوژیکی، به یک معضل زیست محیطیتبدیل شده است. در بررسی پوشش گیاهی در مناطق آلوده به فلزات سنگین، گیاهانی که توانایی رشد، سازگاری و جذب فلزات را دارند، ازجنبه های علمی، کاربردی و اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار هستند.9252 و 2222 متر از مرکز کارخانه سیمان ...
بیشتر
سابقه و هدف: آلودگی خاک به فلزات سنگین به دلیل پایداری درازمدت در خاک و تاثیرات مضر اکولوژیکی، به یک معضل زیست محیطیتبدیل شده است. در بررسی پوشش گیاهی در مناطق آلوده به فلزات سنگین، گیاهانی که توانایی رشد، سازگاری و جذب فلزات را دارند، ازجنبه های علمی، کاربردی و اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار هستند.9252 و 2222 متر از مرکز کارخانه سیمان کیاسر ساری واقع در استان مازندران، از خاک ، مواد و روشها: در این تحقیق در فواصل 522و پوشش گیاهی به روش سیستماتیک نمونهبرداری تصادفی انجام شد. تعداد 3 گونه گیاهی از قبیل گون، درمنه و پیچک با 3 تکرار و 3تیمار )در مجموع 22 نمونه از گیاه و 22 نمونه از خاک ریزوسفری( در غالب طرح آزمایشی بلوکهای کاملا تصادفی آزمایش شد. نمونه های جمع آوری شده برای انجام آزمایشات به آزمایشگاه منتقل و برای تعیین غلظت عناصر سرب، مس و روی از دستگاه ICP-OES استفاده شد. نتایج و بحث: نتایج آنالیز واریانس این تحقیق نشان داد که میزان عناصر سنگین با سطح اختلاف معنی دار ) (p ≤ 0.05 در خاک بیشتر ازگونههای مورد بررسی است. همچنین مقایسه میانگین دادهها نشان میدهد که در خاک و گونههای مورد بررسی منطقه با افزایش فاصله ازکارخانه مقدار مس و سرب دارای اختلاف معنیداری ) (p ≤ 0.05 است. این در حالی است که مس با افزایش فاصله روند افزایشی و سربروند کاهشی را نشان میدهد. عنصر روی با تغییرات فاصله در خاک اختلاف معنیداری را نشان نداد ولی در گونههای گیاهی معنیدار شدو از روند منظمی پیروی نکرد. همبستگی عناصر سنگین گونههای مورد بررسی با عناصر خاک نشان میدهد که گون و درمنه همبستگی معنیداری با عناصر مس ) r= 0.7 ( و سرب ) r=0.5 ( دارند ولی گونه پیچک فقط با عنصر روی همبستگی مثبت و معنیداری را نشان داد. نتیجه گیری: با توجه به پتانسیل بالای گونه های گون و درمنه در جذب فلزات سنگین میتوان از این گونهها در پالایش مناطق آلوده باشرایط اکولوژیکی یکسان استفاده کرد.
زهرا سلیمان نژاد؛ احمد عبدل زاده؛ حمیدرضا صادقی پور
دوره 15، شماره 3 ، مهر 1396، ، صفحه 173-186
چکیده
سابقه و هدف:
فلزات سنگین از جمله مهم‌ترین آلاینده‌های محیط زیست به شمار می‌آیند که در چند دهه اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند. تجمع عناصر در خاک به‌ویژه در زمینهای کشاورزی، امری تدریجی بوده و غلظت عناصر سنگین می‌تواند به سطحی برسد که امنیت غذایی انسان را تهدید کند. در میان عناصر سنگین، کادمیوم به علت تحرک بالا در سیستم‌های ...
بیشتر
سابقه و هدف:
فلزات سنگین از جمله مهم‌ترین آلاینده‌های محیط زیست به شمار می‌آیند که در چند دهه اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند. تجمع عناصر در خاک به‌ویژه در زمینهای کشاورزی، امری تدریجی بوده و غلظت عناصر سنگین می‌تواند به سطحی برسد که امنیت غذایی انسان را تهدید کند. در میان عناصر سنگین، کادمیوم به علت تحرک بالا در سیستم‌های بیولوژیک، سمیت بالا، حلالیت زیاد در آب و جذب سریع توسط سیستم ریشه‌ای بسیاری از گونههای گیاهی، یکی از خطرناک‌ترین عناصر سنگین است. در این تحقیق رشد، انباشتگی و توان گیاه‌پالایی کادمیوم در دو گونه خردل اتیوپی (Brassica carinata) و خردل هندی (Brassica juncea) بررسی شده است.
مواد و روشها:
گیاهان در خاکهای آلوده با غلظت‌های ۰، ۷۵ و ۱۵۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم کادمیوم رشد کردند و پس از ۷ هفته کشت در گلخانه، برای سنجش برخی خصوصیات رشدی برداشت شدند.
نتایج و بحث:
نتایج پژوهش نشان داد که تیمارهای کادمیوم بر صفات رشد و میزان کلروفیل دو گیاه اثر معنیداری نداشت. هر دو گیاه شاخص تحمل تنش بالایی را نسبت به فلز کادمیوم نشان دادند. با افزایش آلودگی فلز در خاک، غلظت کادمیوم در ریشه و بخش هوایی هر دو گیاه خردل اتیوپی و خردل هندی به‌طور معنیداری افزایش یافت. فاکتور انتقال گیاه خردل هندی حدوداً ۷۰٪ بیشتر از خردل اتیوپی بوده است و بیشترین میزان فاکتور انتقال در تیمار ۷۵ میلی‌گرم بر کیلوگرم کادمیوم در گیاه خردل هندی مشاهده شد.
نتیجه‌گیری:
مقایسه دو گیاه خردل اتیوپی و خردل هندی نشان میدهد که هر دو گونه قادر به تحمل و تجمع کادمیوم بوده، ولی فاکتور انتقال و میزان جذب و تجمع کادمیوم در گیاه خردل هندی بیشتر از خردل اتیوپی بوده است، درنتیجه به نظر می‌رسد گیاه خردل هندی عملکرد بهتری برای استفاده در فرایند گیاه‌پالایی کادمیوم داشته باشد.
زهرا علیپور اسداباد؛ منصوره ملکیان؛ محسن سلیمانی؛ حسین میردامادیان
دوره 15، شماره 2 ، تیر 1396، ، صفحه 129-140
چکیده
سابقه و هدف:
طیف گسترده‌ای از مواد آلی شیمیایی عمداً یا سهواً وارد محیط زیست می‌شوند که نگرانی‌های عمومی را پدید می‌آورند. هیدروکربن‌های نفتی از شایع‌ترین آلاینده‌های زیست‌محیطی هستند که نشت‌شان به اکوسیستم‌‌های دریایی و خشکی به‌عنوان یک خطر بزرگ مطرح است. هم اکنون برای بازسازی مکان‌های آلوده، به فناوری‌های باصرفه اقتصادی ...
بیشتر
سابقه و هدف:
طیف گسترده‌ای از مواد آلی شیمیایی عمداً یا سهواً وارد محیط زیست می‌شوند که نگرانی‌های عمومی را پدید می‌آورند. هیدروکربن‌های نفتی از شایع‌ترین آلاینده‌های زیست‌محیطی هستند که نشت‌شان به اکوسیستم‌‌های دریایی و خشکی به‌عنوان یک خطر بزرگ مطرح است. هم اکنون برای بازسازی مکان‌های آلوده، به فناوری‌های باصرفه اقتصادی نیاز است. یکی از روش‌هایی که در دهه‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته زیست‌پالایی است. در این روش از میکروارگانیسم‌ها و گیاهان برای رفع، حذف یا تثبیت مواد آلاینده استفاده می‌شود. روش بیولوژیک نسبت به روش‌های فیزیکی و شیمیایی از نظر اقتصادی مقرون به صرفه‌تر است. این بررسی برای شناسایی و تعیین بهترین باکتری تجزیه‌کننده مواد هیدروکربن نفتی در خاک پالایشگاه تبریز انجام شد.
مواد و روش ها:
در این بررسی خاکهای آلوده به مواد نفتی از پالایشگاه تبریز جمع‌آوری و برای شناسایی و جداسازی باکتری‌های تجزیه‌کننده نفت خام از محیط سنتزی پایه نمکی بوشنل هاس (BHMS) استفاده شد. پس از مرحله غنی‌سازی، از محیط کشت جداسازی و خالص‌سازی شدند. از بین سویه‌هایی که در محیط کشت حاوی نفت خام رشد بیشتری داشتند، دو سویه برای شناسایی انتخاب شد. شناسایی مقدماتی سویه‌های جداشده بر اساس رنگ‌آمیزی گرم، هوازی یا بی‌هوازی بودن، شکل کلونی و ویژگی‌های میکروسکوپی انجام گرفت. سویه‌های انتخاب‌شده به روش مولکولی با استخراج DNA و توالی‌یابی ژن ۱۶S rRNA شناسایی شدند. میزان رشد باکتری‌ها در دیزل سبک، دیزل سنگین با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر در طول موج ۵۶۰ نانومتر قرائت شد. برای بررسی تولید بیورسورفکتانت از آزمون‌های گسترش نفت خام، انهدام قطره، فعالیت آمیزندگی و سنجش آب‌گریزی سطح سلولی استفاده شد.
نتایج وبحث:
مقایسه توالی به‌دست‌آمده با توالی‌های نوکلئوتیدی موجود در بانک‌های اطلاعاتی Ribosomal ,NCBI Database Project و Eztaxon نشان داد که سویه‌های موجود با ۹۸ درصد قرابت به باکتری‌های spanius Achromobacter و Pseudomonace aeruginosa تعلق داشتند.هر دو باکتری به ترتیب بیشترین رشد را در دیزل سنگین، دیزل سبک و نفت خام نشان دادند. اما باکتری A. spanius در هر سه مواد نفتی نسبت به باکتری P. aeruginosa رشد بیشتری داشت. باکتری A. spanius توانست ۶۷ درصد دیزل سبک را در مدت نه روز تجزیه کند. مثبت بودن آزمون‌های گسترش نفت خام و انهدام قطره نشان داد که باکتری‌های شناسایی‌شده مولد بیوسورفکتانت هستند. با توجه به اعداد به‌دست‌آمده، باکتری A. spanius که بهترین رشد در مواد هیدروکربنی را داشت، دارای بالاترین ضریب هیدروفوبیسته سطح سلولی و فعالیت آمیزندگی نسبت به باکتری P. aeruginosa نیز بود.
نتیجه‌گیری:
A. spanius به‌عنوان باکتری کارآمدتر برای تجزیه هر سه مواد نفتی (دیزل سنگین، دیزل سبک و نفت خام) معرفی می‌شود. با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق، بررسی پتانسیل باکتری‌های شناسایی شده در محیط‌های آبی و خاکهای آلوده به هیدروکربن‌های نفتی برای پاک‌سازی این آلاینده‌ها توصیه می‌شود.
جواد بیات؛ سید حسین هاشمی؛ کورس خوشبخت؛ رضا دیهیم فرد
دوره 14، شماره 2 ، تیر 1395، ، صفحه 1-12
چکیده
در این پژوهش در 83 موقعیت، تعداد 166 نمونه خاک به روش سیستماتیک-تصادفی در دو عمق صفر تا 30 و 60-30 سانتی‌متری گرفته و غلظت نیترات، فسفات، هدایت الکتریکی، کربن آلی و pH آن اندازه‌گیری و از روش وزن‌دهی عکس فاصله برای تهیه نقشه پهنه‌بندی پارامترها استفاده شد. نقشه‌های پهنه‌بندی نشان داد که در عمق یک پارامترهای فسفات، هدایت الکتریکی و کربن ...
بیشتر
در این پژوهش در 83 موقعیت، تعداد 166 نمونه خاک به روش سیستماتیک-تصادفی در دو عمق صفر تا 30 و 60-30 سانتی‌متری گرفته و غلظت نیترات، فسفات، هدایت الکتریکی، کربن آلی و pH آن اندازه‌گیری و از روش وزن‌دهی عکس فاصله برای تهیه نقشه پهنه‌بندی پارامترها استفاده شد. نقشه‌های پهنه‌بندی نشان داد که در عمق یک پارامترهای فسفات، هدایت الکتریکی و کربن آلی در شمال و پارامترهای نیترات در جنوب منطقه و در عمق دو پارامتر فسفات در شمال و پارامترهای نیترات و هدایت الکتریکی در جنوب منطقه بیشترین غلظت را دارند و میزان کربن آلی در این عمق در سراسر منطقه یکنواخت به نظر می‌رسد. نتایج حاصل همچنین نشان داد که میزان نیترات و فسفات در زمینهای کشاورزی به دلیل استفاده از فاضلاب تصفیه‌نشده و کودهای شیمیایی توسط کشاورزان بسیار بالا است و با افزایش عمق، غلظت آنها کاهش می‌یابد. همچنین نتایج مربوط به اندازه‌گیری کربن آلی در خاک نشان داد که اراضی منطقه شرایط مناسبی از لحاظ میزان ماده آلی دارند. pH خاک در کل منطقه در هر دو عمق حالت قلیایی داشت و هدایت الکتریکی نیز با افزایش عمق کاهش یافت. نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن بین پارامترها نشان داد که میزان هدایت الکتریکی خاک در هر دو عمق همبستگی مثبت و معناداری با نیترات و همبستگی معکوسی با میزان فسفات دارد. همچنین میزان فسفات همبستگی مثبت و معناداری با محتوای کربن آلی خاک در لایه سطحی دارد.
فاطمه راست منش؛ علیرضا زراسوندی؛ آزرم باقری بیرگانی
دوره 14، شماره 2 ، تیر 1395، ، صفحه 49-60
چکیده
در این پژوهش توزیع فلزات سنگین (As, Cr, Ni ,V, Mn, Fe, Zn, Pb) وگوگرد (S) در نمونه‌های خاک اطراف مجتمع پتروشیمی و پالایشگاه نفت آبادان، بررسی شده است. به این منظور 22 نمونه خاک سطحی با در نظر گرفتن جهت وزش باد غالب منطقه در جهت شمال‌غرب-جنوب‌شرق برداشت شد. نمونه شماره 22 نمونه شاهد است که از منطقه روستایی برداشت شد. پس از آماده‌سازی در آزمایشگاه، نمونه‌ها ...
بیشتر
در این پژوهش توزیع فلزات سنگین (As, Cr, Ni ,V, Mn, Fe, Zn, Pb) وگوگرد (S) در نمونه‌های خاک اطراف مجتمع پتروشیمی و پالایشگاه نفت آبادان، بررسی شده است. به این منظور 22 نمونه خاک سطحی با در نظر گرفتن جهت وزش باد غالب منطقه در جهت شمال‌غرب-جنوب‌شرق برداشت شد. نمونه شماره 22 نمونه شاهد است که از منطقه روستایی برداشت شد. پس از آماده‌سازی در آزمایشگاه، نمونه‌ها به روش ICP-OES برای تعیین غلظت عناصر بررسی شدند، همچنین pHو مقدار ماده آلی نمونه‌ها نیز با روش‌های استاندارد اندازه‌گیری شد. میزان آلودگی خاک با استفاده از شاخص‌های مختلف از جمله ضریب غنی‌شدگی، فاکتور آلودگی، درجه آلودگی، درجه اشباع فلزات و پتانسیل سمناکی حاد بررسی شد. میانگین غلظت عناصر با میانگین پوسته بالایی، میانگین جهانی و استاندارد EPA مقایسه شد. نتایج محاسبه شاخص‌های زمین‌شیمیایی نشان داد که بیشترین آلودگی مربوط به گوگرد، سرب و روی است. تحلیل‌های آماری نشان داد که در خاک اطراف صنایع پتروشیمی و پالایشگاه آبادان، نیکل، وانادیوم، آهن و منگنز عمدتاً منشا زمین‌زاد دارند، سرب و روی ناشی از ترافیک و وسایل نقلیه و فعالیت مجتمع پتروشیمی و پالایشگاه نفت است. آرسنیک و کروم دارای هر دو منشا زمین‌زاد و انسان‌زاد هستند. غلظت‌های بالای گوگرد در نمونه‌های منطقه مورد بررسی ناشی از فعالیت مجتمع پتروشیمی و پالایشگاه نفت است.
نازلی علیپور؛ مهدی همایی؛ صفورا اسدی کپورچال؛ محبوبه مظهری
دوره 13، شماره 1 ، فروردین 1394، ، صفحه 105-112
چکیده
مقاومت و جذب آلاینده‌ها به‌ویژه فلزات سنگین به وسیله گیاهان مختلف متفاوت است. چنانچه بتوان گیاهان مقاومی یافت که قادر باشند مقداری از آلودگی‌های موجود در آب و یا خاک را کاهش دهند میتوان از آنها برای آلودگی‌زدایی منابع آلوده استفاده کرد. هدف از این پژوهش بررسی توانایی گیاه شورپسند سلمهتره در استخراج گیاهی سرب و تعیین زمان ...
بیشتر
مقاومت و جذب آلاینده‌ها به‌ویژه فلزات سنگین به وسیله گیاهان مختلف متفاوت است. چنانچه بتوان گیاهان مقاومی یافت که قادر باشند مقداری از آلودگی‌های موجود در آب و یا خاک را کاهش دهند میتوان از آنها برای آلودگی‌زدایی منابع آلوده استفاده کرد. هدف از این پژوهش بررسی توانایی گیاه شورپسند سلمهتره در استخراج گیاهی سرب و تعیین زمان پالایش سرب از خاکهای سطحی آلوده به وسیله این گیاه بود. بدین منظور آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با شش تیمار شاهد، 150، 300، 600، 900 و 1200 میلی‌گرم سرب در هر کیلوگرم خاک و چهار تکرار اجرا گردید. پس از طی دوره رشد، گیاهان برداشت و میزان سرب در ریشه و اندام هوایی گیاه اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که رابطه‌ای مثبت و غیر خطی بین مقدار سرب تجمع یافته در ریشه و اندام هوایی با غلظت سرب خاک وجود دارد. بیشترین مقدار سرب تجمع یافته در ریشه و اندام هوایی به ترتیب 75/64 و 125/4 میلی‌گرم بر کیلوگرم بود. بیشترین مقدار ماده خشک در یک سال در تیمار 600 میلی‌گرم برکیلوگرم نزدیک به 35 تن در هکتار به‌دست آمد و کمترین زمان پالایش هم در تیمار 600 میلی‌گرم بر کیلوگرم و برابر با 9 سال بود که در سطح 5% از آلودگی سربی به‌دست آمد. بنابراین با توجه به امکان برداشت سلمهتره تا سه بار در سال، توان بالای بیش‌اندوزی و تولید زیست توده فراوان، میتوان از این گیاه برای پالایش خاکهای آلوده به سرب استفاده کرد.
طیبه صفری؛ غلامحسین حق نیا؛ شمس الله ایوبی؛ امیر فتوت؛ علی کریمی
دوره 12، شماره 2 ، تیر 1393
چکیده
بهمنظور بررسی تاثیر ماده مادری و کاربری اراضی بر تغییرات غلظت0- عناصر نیکل، سرب و روی، تعداد 181 نمونه خاک سطحی ( 10سانتی متر) در محدوده ای بهگستردگی حدود 1500 کیلومترمربع درمحدوده دشت مشهد، از 12 واحد ترکیبی ماده مادری -کاربریمتفاوت برداشت شد. غلظت عناصر سنگین به روش عصاره گیری ب اتیزاب سلطانی اندازه گیری شد. در مواد مادری فوق بازی -دگرگونی،205 ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تاثیر ماده مادری و کاربری اراضی بر تغییرات غلظت0- عناصر نیکل، سرب و روی، تعداد 181 نمونه خاک سطحی ( 10سانتی متر) در محدوده ای بهگستردگی حدود 1500 کیلومترمربع درمحدوده دشت مشهد، از 12 واحد ترکیبی ماده مادری -کاربریمتفاوت برداشت شد. غلظت عناصر سنگین به روش عصاره گیری ب اتیزاب سلطانی اندازه گیری شد. در مواد مادری فوق بازی -دگرگونی،205 و / میزان نیکل در دو کاربری مرتع و شهری بهترتیب با میانگین 868/9 میلی گرم در کیلوگرم، اختلاف معنی داری با هم داشتند. در62 میلی‌گرم / 43 تا 9 / حالی که در سایر خاک ها، مقدار این عنصر از 2بر کیلوگرم متغیر بود و تحت تاثیر کاربری قرار نداشت. در همه25 تا / 84 و سرب با میانگین 1 / 48 تا 7 / واحدها، روی با میانگین 836/1 میلی گرم در کیلوگرم، با دامنه تغییرات کم تری نسبتبه نیکل،کم تر تحت تاثیر مواد مادری قرار داشتند. روی در واحدهای با موادمادری دگرگونی، اندکی بیش تر از سایر مواد مادری بود. مقدار سرب وروی در کاربری شهری (فقط در مواد مادری فوق بازی -دگرگونی)نسبت به کاربریهای کشاورزی و مرتع حدود 40 درصد بیشتر بود کهنشاندهنده ورود این عناصر از منابع آلاینده بیرون از سامانه خاک بود.افزایش روی و سرب در کاربری شهری می تواند متأثر از فعالیت هایصنعتی و شهری باشد
ملیحه جمالی؛ کورس خوشبخت؛ رضا دیهیم فرد؛ رضا مومنی وصالیان
دوره 11، شماره 4 ، دی 1392
چکیده
این تحقیق با هدف اندازه‌گیری و پهنه‌بندی آلودگی فلزات سنگین در خاک زمینهای کشاورزی جنوب شهر تهران به مساحت 1500 هکتار انجام شد. در این مطالعه در 64 نقطه تعداد 128 نمونه خاک به روش سیستماتیک-تصادفی از دو عمق صفر تا 30 و 60-30 سانتی‌متری برداشت شد و غلظت پنج عنصر کادمیم، کروم، نیکل، سرب و روی اندازه‌گیری گردید. همچنین پارامترهایی مانند pH، ...
بیشتر
این تحقیق با هدف اندازه‌گیری و پهنه‌بندی آلودگی فلزات سنگین در خاک زمینهای کشاورزی جنوب شهر تهران به مساحت 1500 هکتار انجام شد. در این مطالعه در 64 نقطه تعداد 128 نمونه خاک به روش سیستماتیک-تصادفی از دو عمق صفر تا 30 و 60-30 سانتی‌متری برداشت شد و غلظت پنج عنصر کادمیم، کروم، نیکل، سرب و روی اندازه‌گیری گردید. همچنین پارامترهایی مانند pH، EC و فسفات نیز اندازه‌گیری شد. نقشه‌های پهنه‌بندی با روش وزن دهی عکس فاصله تهیه گردید. نتایج به دست آمده نشان داد که غلظت عناصر سنگین به جز نیکل در عمق اول بیشتر از غلظت آنها در عمق دوم است. نقشه‌های پهنه‌بندی نشان داد که کادمیم، کروم، سرب و روی در نواحی شمالی و نیکل در نواحی جنوبی منطقه غلظت بیشتری دارند. مقایسه نتایج به دست آمده با استانداردهای آلودگی منابع خاک ایران نشان داد که در برخی از نواحی منطقه در دو عمق نمونه برداری شده عناصر کروم، نیکل و روی از میزان استاندارد تخطی داشتند.
منصوره کریمی؛ غلامرضا ثواقبی؛ بابک متشرع زاده
دوره 9، شماره 4 ، تیر 1391
چکیده
کشاورزی متمرکز و فعالیت های صنعتی در بسیاری از مناطق، کیفیت خاک را به گونه ای فزاینده کاهش داده است. این پژوهش به منظور بررسی ت اثیر اصلاح کننده های آلی و معدنی بر اصلاح خاک های آلوده اطراف معدن سرب و روی استان زنجان اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل دو اصلاح کننده آلی : باگاس نیشکر و سبوس برنج در سه سطح 25/1،5/2 و 5 درصد و سه اصلاح کننده معدنی ...
بیشتر
کشاورزی متمرکز و فعالیت های صنعتی در بسیاری از مناطق، کیفیت خاک را به گونه ای فزاینده کاهش داده است. این پژوهش به منظور بررسی ت اثیر اصلاح کننده های آلی و معدنی بر اصلاح خاک های آلوده اطراف معدن سرب و روی استان زنجان اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل دو اصلاح کننده آلی : باگاس نیشکر و سبوس برنج در سه سطح 25/1،5/2 و 5 درصد و سه اصلاح کننده معدنی : زئولیت در سه سطح 5، 10 و 15 درصد وزنی ، خاک فسفات در سه سطح 1، 3و 5 درصد وزنی ، سوپر فسفات تریپل در سه سطح 0075/0 ، 015/0 و 3/0 درصد و به همراه تیمار شاهد بودند. بعد از طی سه ماه دوره انکوباسیون، غلظت فلزات سنگین (سرب ، روی ، آهن و منگنز) در خاک اندازه گیری شد. سپس در گلدان ها گیاه شاهی کشت و پس از طی دوره رویشی و برداشت آن ، غلظت فلزات سنگین در شاخساره گیاه اندازه گیری شد. نتایج تجزیه واریانس داده ها (ANOVA) نشان داد که اثر تیمارها بر کاهش غلظت آهن ، منگنز ، سرب و روی در خاک و اندام هوایی شاهی معنی دار بود. کمترین غلظت سرب (mg/kg 17/28) در تیمار سطح اول سبوس برنج و بیشترین درصد کاهش غلظت روی در اندام هوایی شاهی (34%) در سطح دوم تیمار سبوس برنج مشاهده شد. با توجه به تاثیر تیمارهای آلی بر تثبیت فلزات سنگین در خاک و کاهش جذب آن ها توسط گیاه ، کاربرد مواد آلی در خاک های آلوده می تواند راه کار مفیدی درکنترل انتقال آلاینده ها باشد.
علی اکبر متکان؛ آزاده کاظمی؛ محمدرضا گیلی؛ داود عاشورلو
دوره 6، شماره 2 ، دی 1387
چکیده
در مطالعات به روش سنتی و بررسی های خاکشناسی برای اندازه گیری و تخمین پارامترهای مختلف خاک از قبیل فلزات سنگین موجود در خاک، تبدیل اطلاعات نقطه ای به سطح ، امری اجتناب ناپذیر است. اما امروزه بکارگیری تکنیکهای GIS که از جمله آنها ، روش درون یابی می باشد. درتحقیق حاضر از روش Ordinary Kriging برای برآورد مقدارکادمیوم موجود در خاک های منطقه مرکزی ...
بیشتر
در مطالعات به روش سنتی و بررسی های خاکشناسی برای اندازه گیری و تخمین پارامترهای مختلف خاک از قبیل فلزات سنگین موجود در خاک، تبدیل اطلاعات نقطه ای به سطح ، امری اجتناب ناپذیر است. اما امروزه بکارگیری تکنیکهای GIS که از جمله آنها ، روش درون یابی می باشد. درتحقیق حاضر از روش Ordinary Kriging برای برآورد مقدارکادمیوم موجود در خاک های منطقه مرکزی ایران واقع در استان اصفهان استفاده شد. سپس با استفاده از قابلیتهای GIS نقشه تخمین توزیع مکانی کادمیوم کل در ناحیه مورد مطالعه ترسیم و جهت تعیین مناطق آلوده از نظر میزان کادمیوم ، طبقه بندی شد. نتایج آنالیز واریانس نشان داد که کاربری تاثیرمهمی بر روی کادمیوم کل موجود در خاک دارد .بطوریکه در کاربری شهری و صنعتی ، میانگین این فلز سنگین به طور معنی داری بیشتر از میانگینش در سایر کاربریها بود. این امر موید این مطلب است که فعالیتهای انسانی به عنوان عمده ترین عامل افزایش دهنده فلزات سنگین موجود در خاک می باشد. بررسی نتایج آمار توصیفی کادمیوم کل و مقایسه آن با مقادیر پیشنهادی استانداردهای مجاز دیگرنشان داد که خاک منطقه از لحاظ مقدار کادمیوم موجود در آن دارای آلودگی غیر مجاز است . با استفاده از تصویر سنجنده ETM+ و بهره گیری از تکنیک بسیار برجسته Spectral unmixing پوشش گیاهی منطقه به روز استخراج گردید و با انطباق نقشه آلودگی خاک و پوشش گیاهی میزان گسترش آلودگی در مناطق مختلف پوشش گیاهی مشخص گردید.
محمد یزدی؛ نرگس بهزاد
دوره 4، شماره 2 ، دی 1385
چکیده
شهرستان اسلام شهر در 10 کیلومتری جنوب شهر تهران قرار دارد. بر اساس آخرین بررسی های به عمل آمده مساحت این شهر در حدود 245 کیلومتر مربع است و جمعیتی قریب به 500 هزار نفر در آن زندگی می کنند. شهرستان اسلام شهر در نواحی میانی شمال غرب فلات مرکزی ا یران و در دشت جنوب تهران ساخته شده است. دشت جنوب تهران از سازند آبرفتهای کنونی ریز دانه و رس های قرمز ...
بیشتر
شهرستان اسلام شهر در 10 کیلومتری جنوب شهر تهران قرار دارد. بر اساس آخرین بررسی های به عمل آمده مساحت این شهر در حدود 245 کیلومتر مربع است و جمعیتی قریب به 500 هزار نفر در آن زندگی می کنند. شهرستان اسلام شهر در نواحی میانی شمال غرب فلات مرکزی ا یران و در دشت جنوب تهران ساخته شده است. دشت جنوب تهران از سازند آبرفتهای کنونی ریز دانه و رس های قرمز رنگ پوشیده شده است که منشاء خاک های منطقه اسلام شهر نیز از آن است. با گسترش شهر و صنایع و... میزان آلودگی خاک ، آب و هوای شهرها نیز افزایش می یابد. گزارش حاضر نتیجه یک طرح پژوهشی درمورد بررسی میزان آلودگی خاک فضاهای سبز داخل این شهر است. در این پژوهش مقادیر تجزیه شده از نمونه های خاک فضاهای سبز اسلام شهر با میانگین پوسته فوقانی زمین و استاندارد خاک های دنیا ازجمله خاک کشور چین ( به دلیل مشابهت زیاد) مقایسه گردید. نتایج به دست آمده از مقایسه این داده ها نشان می دهد که خاک فضاهای سبز اسلام شهر از نظر آلودگی نزدیک به درجه اول آلودگی خاک ها می باشد. این بدان معنی است که این خاک ها هنوز آلوده نیستند و ازنظر کاشت گیاهان وکشاورزی مشکل دار محسوب نمی شوند. اگر چه اغلب داده ها نزدیک مرز آلودگی مرحله اول هستند. همچنین این داده ها نشان می دهند که مقدار غلظت عناصراندازه گیری شده درنمونه های خاک فضاهای سبز اسلام شهر نسبت به ترکیب بخش بالائی پوسته زمین غنی شده اند. این مطلب موید آن است که این خاک ها توسط کودهای شیمیایی ، سموم کشاورزی و آلودگی های صنعتی و خودروها تا حدی آلوده شده اند. در نمونه های تجزیه شده از بخش های مختلف فضاهای سبز اسلام شهر مشخص شد که نمونه های خیابان مهدیه و نوری دارای آلودگی بیشتی نسبت به بقیه مناطق هستند و نمونه های ابتدای شهرک واوان از آلودگی کمتری برخوردار می باشند. علت آن است که خیابان مهدیه ونوری جایگاه تمرکز بخش عمده ای از تعمیرگاه ها و محل تردد خودروهای سنگین و سبک است و خاک های آن محل از قدمت بیشتری نیز برخوردارند. در حالی که چنین عوامل آلوده کننده ای در ابتدای شهرک واوان کمتر بوده و خاک های آن محل نیز جوان تر هستند و کمتر تحت تاثیر آلودگی قرار گرفته اند. نتایج این پژوهش نشان داد که خاک فضاهای سبز اسلام شهر در مرز آلودگی مرحله اول قرار دارند. با توجه به قدمت کم گسترش شهرنشینی در طی 15 سال گذشته در این منطقهر، این داده ها نشان از سرعت زیاد آلودگی دراین خاک ها دارد.
