شهلا لجم اورک رمه چری؛ دکتر عبدالمجید مهدوی دامغانی؛ هومان لیاقتی
چکیده
سابقه و هدف: گندم یکی از مهم ترین محصولات مورد استفاده در کشور است و اساس امنیت غذایی ایرانیان را تشکیل می دهد. کشت گندم در ایران قدمتی طولانی و بیش از 8000 سال دارد. از سوی دیگر، با رشد جمعیت کشورها، موضوع امنیت غذایی هر روز اهمیت بیشتری پیدا کرده تا جایی که به یکی از مهم ترین مسائل کشور تبدیل شده و تلاش می شود تا در تولید این محصول استراتژیک ...
بیشتر
سابقه و هدف: گندم یکی از مهم ترین محصولات مورد استفاده در کشور است و اساس امنیت غذایی ایرانیان را تشکیل می دهد. کشت گندم در ایران قدمتی طولانی و بیش از 8000 سال دارد. از سوی دیگر، با رشد جمعیت کشورها، موضوع امنیت غذایی هر روز اهمیت بیشتری پیدا کرده تا جایی که به یکی از مهم ترین مسائل کشور تبدیل شده و تلاش می شود تا در تولید این محصول استراتژیک به خودکفایی دست یافت. همچنین سطح زیر کشت همواره یکی از عوامل اصلی محدودکننده تولید در دنیا بوده است و امروزه در تمامی کشورها مسئولان و محققین در تلاش هستند تا بدون تکیه بر افزایش سطح زیر کشت به تولید بیشتر دست بیابند. تاریخ کشاورزی صنعتی و پیامدهای کشاورزی سبز در قالب کشاورزی رایج نشان می دهد که راه تامین محصولات زراعی از این طریق نیست، به ناچار اهمیت مطالعه تاریخ کشاورزی کشور هر روز اهمیت بیشتری می یابد تا با تحلیل رویدادها دلیل موفقیت یا شکست برنامه ها را در طول زمان مورد بررسی قرار گرفته، از اشتباهات آن اجتناب کرده و نقاط قوت آن را مکرر شود.مواد و روش ها: از این رو مطالعه ای در قالب سری های زمانی و بررسی روندهای کمی جهت تحلیل و بررسی تغییرات سطح زیر کشت، تولید گندم و تغییرات جمعیتی در یک دوره 60 ساله صورت گرفته است. به منظور انجام این کار، از نرم افزار Minitab® 17.1.0 استفاده شده است.نتایج و بحث: نتایج تحقیق نشان دهنده رشد خطی جمعیت از سال 1340 تا 1399 (1961 تا 2020) است. در همین مدت، کل تولید گندم کشور از 5/3 میلیون تن در هکتار به 7/11 میلیون تن در هکتار افزایش یافته است که رشد 234 درصدی را در این بخش نشان می دهد. سطح زیر کشت گندم در این سال ها نسبت به میزان تولید و رشد جمعیت تغییرات کمتری داشته و از 5/4 میلیون هکتار در سال 1340 (1961) به 4/6 میلیون هکتار در سال 1399 (2020) رسیده است.نتیجه گیری: به نظر می‌رسد وقایع سال‌های 1340 تا 1350 در ساختار اجتماعی و صنعتی شدن کشور، تحولات بین دو انقلاب سال‌های 1350 تا 1360، وقوع جنگ تحمیلی در سال‌های 1360 تا 1370 همگی از اهمیت ویژه‌ای در تغییر کشاورزی ایران برخوردار باشند. این پدیده متابولیسم اجتماعی نامیده می شود که منعکس کننده تأثیراتی است که محیط طبیعی (اکوسیستم زراعی) از محیط اجتماعی خود دریافت کرده و در مقابل تأثیراتی که تغییر در ساختار و عملکرد اکوسیستم های کشاورزی بر دسترسی به غذا در جامعه بر جای می گذارد، را در معرض نمایش قرار می دهد.
