نوع مقاله : مقاله کوتاه
نویسندگان
دانشگاه شهیدبهشتی،
چکیده
دستیابی به رقابتپذیری، از دیدگاه بسیاری از صاحبنظران مانند مایکلپورتر، مستلزم بهکارگیری نوع خاصی از الگوهایتوسعهفضایی ازجمله"خوشهایشدن"، بهعنوان یک ابزارسیاستگذاری است؛ با این خردمایه که براساس مدلهای مارشال-رومر، پورتر و جیکوبز، همجواری شرط اصلی برای انتقالدانش(شکلگیریسرریزهایدانشی)، تسهیل تولید نوآوری و در نتیجه رقابتپذیری است. لیکن پذیرفتن بیقیدوشرط ابزار سیاستگذاری"خوشه"، بهمنظور دستیابی به رقابتپذیری و تعمیم آن به کلیه بسترها بیتوجه به مسیرهای تاریخی، اقتصادی، نهادی و جغرافیایی پیموده شده ناممکن و غیرموجه خواهد بود؛ براین اساس فرض پژوهش پیشرو، بر آن قرار داده شده که جغرافیای رقابتپذیری تنها در شرایطی، بسته به دو عامل(1) نوع منبعدانشی مورداستفاده برای دستیابی به نوآوری و (2) نوعمیانکنش واحدهایفعالیتی برای دستیابی به رقابتپذیری، تابعی از همجواریکالبدی است. اینکه تا چهاندازه و در چه شرایطی واحدهای رقابتپذیر وابستهبه تجمعمکانیاند و آیا این تجمعها از الگوی توسعه خوشهای پیروی میکند، پرسشی است که این پژوهش به محوریت آن شکلگرفتهاست. دراینرابطه پس از انجام مصاحبههای عمیق با مدیران واحدهای فعالیتی رقابتپذیر، در خصوص ترجیحاتمکانگزینی، نوع منبعدانشی مورد استفاده و ویژگی و هدف از میانکنشهای برقرار با سایر واحدهای فعالیتی، با استفادهاز مدلسازی معادلات ساختاری و براساس دادههایتجربی و آماری گردآوری شده، به استخراج برازندهترین بیانیه و چارچوبنظری توسعهیفضایی رقابتپذیری با توجه به شرایط خاص بستر منطقهکلانشهری تهران پرداخته خواهدشد؛ بهعلاوه تحلیلهای فضایی نقشهای نیز در تشخیص تمایل واحدها به نوع خاصی از الگوهایمکانگزینی مورداستفاده قرارخواهد گرفت. برونداد این مطالعات ارائه چارچوبسیاستگذاریتوسعهیفضاییرقابتپذیری کلانشهر تهران خواهد بود که بهعنوان راهنمای عمل موثری در زمینه تشخیص کارآمدی و سودمندی سیاستهای توسعه فضایی برای تسهیل رقابتپذیری کلانشهر تهران به تفکیک رژیمهای فعالیتی مختلف بهشمارمیآید. این چارچوب نشاندهنده آن است که کارکرد رقابتی کلیهی فعالیتها همواره از خوشهایشدن حاصل نمیشود و برخی از فعالیتهایرقابتپذیر با خوشهها (پیوندهای میانبخشی) مرتبط نیستند. برخی دیگر نیز تنها وابسته به مکانیخاص بوده و برخی فارغ از قید مکان هستند.
کلیدواژهها
Polenske K. Competition, Collaboration and Cooperation: An Uneasy Triangle in Networks of Firms and Regions. Regional Studies Journal; 2004; 38)9): 1029-1043.
Asheim B, Cooke P, Martin R. The rise of the cluster concept in regional analysis and policy A critical assessment. In B. Asheim, P. Cooke, & R. Martin, Clusters and Regional Development, Critical reflections and explorations. Oxon, Routledge; 2006. pp. 1-30.
Audretsch D, Feldman M. Knowledge Spillovers and the Geography of Innovation. in J.V. Henderson J.F. Thisse(eds) Handbook of Urban and Regional Economics. Netherland, Amsterdam, Elsevier; 2003. pp 2713-39
Begg I. âInvestabilityâ: The Key to Competitive Regions and Cities?. Regional Studies Journal; 2002; 36(2): 187â200.
Boschma R. Competitiveness of Regions from an Evolutionary Perspective. Regional Studies Journal; 2004; 38(9): 1001-1014.
Currid E, Williams S. The Geography of Buzz:Art, Culture and the Social Milieu in NewYork and Los Angeles. Journal of Economic Geography; 2010; 10(3): 423-451
Feldman M, Francis J. Entrepreneurs as agents in the formation of industrial clusters. In B. Asheim P. Cooke R. Clusters and Regional Development: Critical reflections and explorations. Oxon, Routledge: 2008. pp. 115-137
Kaiser U. Measuring Knowledge Spillovers in Manufacturing and Services:an Empirical Assessment of Alternative Approaches, Research Policy Journal; 2002; 31:125-144
Lever W. F. Correlating the Knowledge-base of Cities with Economic Growth. Urban Studies Journal; 2002; 39(5-6): 859â870.
Malecki E. Everywhere? The geography of knowledge. Journal of Regional Science; 2010; 50(1): 493-513
Morgan K. The Learning Region: Institutions, Innovation and Regional Renewal. Regional Studies; 1997; 31(5): 491-503.
Porter M. Cluster and the new economics of competition. Harvard: Harvard Business Review; 1998
Potter M. Evaluating Regional Competitiveness Policies: Insights from the New Economic Geography. Regional Studie Juornals; 2009; 43(9):1225-1236
Scott A. Social Economy of the Metropolis: Cognitive-Cultural Capitalism and the Global Resurgence of Cities. Oxford, Oxford University Press; 2008. Pp 548-554
Simmie J. Knowledge Spillovers and Reasons for the Concentration of Innovative SMEs. Urban Studies; 2002; 39(5-6): 885â902.
Simmie J. Do clusters or innovation systems drive competitiveness? In B. Asheim, P. Cooke, & R. Martin, Clusters and Regional Development: Critical reflections and explorations. Oxon, Routledge; 2009. Pp. 164-189.