نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• صالح محمودی ¹
• اصغر عبدلی ²

¹ گروه تنوع زیستی و مدیریت اکوسیستم ها، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران ایران

² گروه تنوع زیستی و مدیریت اکوسیستم ها، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

سابقه و هدف: یافتن نیازهای زیستگاهی برای ماهیان در اکوسیستم‌های آب‌های جاری عامل کلیدی در حفاظت و تصمیم-گیری برای مدیریت آ‌ن‌هاست که متأسفانه اطلاعات علمی کافی در این زمینه وجود ندارد. هدف از انجام این مطالعه، شناخت طیف‌های بهینه از متغیرهای تاثیرگذار زیستگاهی برای گونه کولی ارومیه و مقایسه رویکردهای مختلف ترکیبی در مدل‌سازی این گونه است.
مواد و روش ها: در این مطالعه، زیستگاه گونه کولی ارومیه در رودخانه جاجرود در قالب 71 نقطه در تابستان 1398 نمونه‌برداری شد. متغیرهای فیزیکی زیستگاه از جمله عمق، سرعت آب و بستر اندازه گیری شدند. پس از نمونه‌برداری ماهیان با روش الکتروفیشینگ، طول کل ماهیان اندازه‌گیری شدند. منحنی‌های مطلوبیت زیستگاهی با روش تک متغیره توسعه داده شدند و سپس مطلوبیت زیستگاهی ترکیبی با روش های ضرب، حداقل، میانگین حسابی و میانگین هندسی محاسبه گردید. برای اعتبار سنجی نتایج از دو سنجه‌ی آماری میانگین قدرمطلق خطا (MAE) و ریشه میانگین مربع خطا (RMSE) استفاده شد.
نتایج و بحث: در مجموع تعداد 235 قطعه ماهی گونه کولی ارومیه شامل 221 فرد بالغ و 14 فرد صید شد که اندازه طول کل بدن آن‌ها از 23 میلیمتر تا 148 میلیمتر متغیر بود. متغیرهای فیزیک زیستگاه شامل عمق 56-6 سانتیمتر، سرعت جریان 29-4 سانتیمتر بر ثانیه، و بستری با اندازه ذرات «شن خیلی ریز» تا «قلوه سنگ» بود. زیستگاه ترجیجی و بهینه برای این گونه شامل عمق 25-16 سانتیمتر، سرعت جریان 10-5 سانتیمتر بر ثانیه و بستری با ساختار قلوه سنگی بود و در این میان مدل تک متغیره مبتنی بر بستر دارای کمترین خطا بود. از میان مدل های مطلوبیت زیستگاه ترکیبی روش های ضرب و حداقل با داشتن کمترین مقادیر سنجه های MAE و RMSE مدل‌های کم خطا، و روش های میانگین حسابی و میانگین هندسی با داشتن مقادیر بالاتر این سنجه‌ها، مدل‌های پر خطا تشخیص داده شد.
نتیجه گیری: این نخستین مطالعه در رابطه با اکولوژی گونه کولی ارومیه در ایران است که به شناسایی زیستگاه بهینه این گونه پرداخته است. متغیر ساختار بستر بیش از دو متغیر عمق و سرعت جریان در انتخاب زیستگاه توسط این گونه تعیین کننده‌ست. همچنین در مدل‌سازی مطلوبیت زیستگاهی ترکیبی روش‌های ضرب و حداقل از اولویت و اهمیت برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

• مدیریت رودخانه
• شاخص مطلوبیت ترکیبی
• طیف‌های بهینه
• کولی ارومیه
• رودخانه جاجرود

عنوان مقاله [English]

Modelling habitat requirements of Alburnus atropatena in the Jajroud protected River

نویسندگان [English]

• Saleh Mahmoudi ¹
• Asghar Abdoli ²

¹ Department of Biodiversity and Ecosystem Management, Institute of Environmental Sciences Research, Shahid BeheshtiUniversity, Tehran, Iran

² Department of Biodiversity and Ecosystem Management, Institute of Environmental Sciences Research, Shahid Beheshti University

چکیده [English]

Introduction: Finding habitat requirements for fish in fluvial water ecosystems is a key factor in conservation and decision making for their management, which unfortunately does not have enough scientific information in this field. The purpose of this study is to identify the optimal range of habitat variables for Alburnus atropatenae in the Jajroud protected river and compare different composite approaches in the modeling of this species.
Material and methods: In this study, the habitat of A. atropatenae sampled in the form of 71 points in the Jajroud river. Physical variables of habitat measured including depth, water velocity and substrate type. After sampling the fish by electrofishing, the total length of the fish measured. Habitat suitability curves developed by univariate method then combined habitat suitability calculated by multiplication, minimum, arithmetic mean and geometric mean methods. To validate the results, two statistical metrics of mean absolute error (MAE) and root mean square error (RMSE) used.
Results and discussion: Overall, 235 individual of A. atropatenae caught including 221 adults and 14 juveniles whose total body length varied from 23 mm to 148 mm. Physical habitat variables included a depth of 6-56 cm, a flow velocity of 4-29 cm / s, and a riverbed with a particle size of "very fine gravel" to "small cobble". The preferred and optimal range habitat for this species included a depth of 16-25 cm, a flow velocity of 5-10 cm / s and a bed with small cobble structure. Among univariate models, the riverbed-based model had the lowest error. Among the models of combined habitat suitability, multiplication method had the lowest values of MAE and RMSE measures, and was low-error model. The arithmetic mean method had the highest values of these measures and had detected as the high-error model.
Conclusion: This is the first study related to the ecology of A. atropatenae in Iran, which has identified the optimal habitat of this species. The variable of bed structure is determinative more than two variables of depth and flow velocity in habitat selection by this species. Also in combined habitat suitability modeling, the multiplication method has priority and importance.

کلیدواژه‌ها [English]

• River Management
• Composite Suitability Indices
• Optimal Ranges
• A. atropatenae
• Jajroud River