نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سارا عبداللهی ¹
• حمید‌رضا عظیم‌زاده ²
• محمدرضا اختصاصی ³
• اصغر مصلح‌آرانی ²

¹ دانشگاه یزد، یزد، ایران

² گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و کویر‌شناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

³ گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

سابقه و هدف:
گرد­و­غبار یکی از پدیده­های جوی و بلایای طبیعی شناخته شده است که آثار و پیامدهای زیست محیطی نامطلوبی بر جای می­گذارد. به دلیل گسترده بودن مسیر انتقال گردوغبار، این پدیده می­تواند روی خاک و روند زیست­شناسی آن نیز تغییراتی ایجاد کند. معمولا ذرات گرد­و­غبار دارای قطرکمتر از 100 میکرون است که پس از کیلومترها انتقال افقی یا عمودی به سطح زمین می­رسد. هدف از این پژوهش بررسی میزان غبار ریزشی و غلظت فلزات سنگین سرب و کادمیوم در نمونه­های غبار به منظور بررسی آلودگی شهری به این عناصر می­باشد.
 مواد و روش­ها:
در این مطالعه جمع­آوری نمونه­ها با استفاده از تله رسوبگیر تیله­ای به مدت شش ماه انجام شد. در مجموع 180 نمونه جمع­آوری شد. نمونه­ها با استفاده از ترازو با دقت 001/0 گرم وزن شدند. تجزیه نمونه­ها به روش ISO11466 انجام شد. نمونه­ها به روش موسسه تحقیقات آب و خاک استخراج و غلظت فلزات سنگین توسط دستگاه جذب اتمی شعله­ای مدل  Analyti  jena-951 اندازه­گیری گردید. 
نتایج و بحث:
نتایج نشان داد در فصل زمستان اسفند ماه و در فصل بهار خرداد ماه بیشترین میزان غبار را داشت. میانگین غلظت سرب در فصل زمستان 40/5 32/97 میلی­گرم بر کیلوگرم و در فصل بهار 93/5 16/90 میلی­گرم بر کیلوگرم بدست آمد. همچنین میانگین غلظت کادمیوم در فصل زمستان 60/3 19/ 37 میلی­گرم بر کیلوگرم و در فصل بهار 42/2 62/29 میلی­گرم بر کیلوگرم بدست آمد.    بر اساس شاخص آلودگی (PI) میزان آلودگی سرب در طبقه آلودگی زیاد قرار دارد، با اینحال بر اساس این شاخص میزان آلودگی کادمیوم در هر دو فصل نمونه­برداری بیشتر از میزان آلودگی سرب و بالاتر از حد مجاز آن می­باشد که شاخص ریسک اکولوژیک کادمیوم به ترتیب با میانگین  98/1673 و 03/1333نیز مؤید این مطلب است و در طبقه آلودگی خطرناک قرار می­گیرد. همچنین ریسک اکولوژیک فلز سرب در فصل زمستان با میانگین کل 01/1 ±24/18 و در فصل بهار با میانگین کل 11/1 ±90/16 در طبقه آلودگی کم قرار گرفته است. با توجه به مقادیر به دست آمده برای شاخص بار آلودگی (PLI) این میزان بار آلودگی بصورت Cdwinte r˃ Cdspring˃ Pbwinter˃ Pbspring  می­باشد و هر دو عنصر از نظر این شاخص در طبقه با آلودگی زیاد قرار می­گیرند.
نتیجه­ گیری:
نتایج حاصل از محاسبات آماری و طبقات آلودگی نشان می­دهد که میزان آلودگی غبار به سرب و کادمیوم در مورد بیشتر شاخص­های محاسبه شده در طبقات با آلودگی زیاد تا شدید قرار دارد. لذا این عناصر بیشتر در نتیجه فعالیت­های انسان به محیط وارد شده­اند و کمتر منشاء طبیعی دارند.

کلیدواژه‌ها

• ریسک اکولوژیک
• فلزات سنگین
• شاخص زمین انباشت
• آلودگی

عنوان مقاله [English]

Evaluation of quantitative changes, pollution indexes and distribution of heavy metals Pb and Cd in the dust falling (case study: Zahedan city)

نویسندگان [English]

• Sara Abdollahi ¹
• HamidReza Azimzadeh ²
• MohammadReza Ekhtesasi ³
• Asghar Mosleh-Arani ²

¹ Yazd univercity, Yazd, Iran

² Environmental group, Faculty of Natural Resources and Desertification, Yazd University, Yazd, Iran

³ Rangeland and Watershed group, Faculty of Natural Resources and Desertification, Yazd University, Yazd, Iran

چکیده [English]

Introduction:
Dust is one of the phenomena of atmospheric and natural disasters that poses adverse environmental effects and impacts. Due to the wide distribution of dust, this phenomenon can also change the soil and its biology trends. Typically, dust particles have a diameter of less than 100 microns, which can be transmitted horizontally or vertically to the ground after miles. The aim of this study was to determine the amount of dust falling and heavy metals lead and cadmium concentrations in dust samples to evaluate these elements is the urban pollution.
Material and methods:
In this study, samples were collected using mild sediment trap for six months.
A total of 180 samples were collected. Samples were weighed accurately using a scale of 0.001 g. The analysis of samples was performed using ISO11466. The samples were extracted by the Institute of Water and Soil Research, and the concentration of heavy metals was measured by the atomic absorption spectrometry of the Analyti jena-951 model.
Results and discussion:
The results showed that in the winter of March and in the spring of June, the highest rate of dust was observed. The mean lead concentration in winter was 97.32 ± 5.40 mg.kg and 90.16 ± 5.93 mg.kg in spring. Also, the average cadmium concentration in winter was 37.19 ± 3.60 mg.kg and 29.62 ± 2.42 mg.kg in the spring. According to the pollution index (PI), the level of contamination of lead is high in the floor, however, according to this index, cadmium contamination in both seasons is more than the level of contamination of lead and is higher than the limit, which is the risk index The ecology of cadmium, with an average of 1673.98 and 1333.03, also confirms this and is in the hazardous area of contamination. Also, the ecological risk of lead metal in winter was 18.14 ± 1.01 and in the spring with a mean of 16.91 ± 1.11 in the low pollution class. According to the values obtained for the pollution load index (PLI), this contamination rate is Cdwinte r˃Cdspring˃Pbwinter˃Pbsprin, and both of these elements are highly polluted in the classroom.
Conclusion:
The results of statistical calculations and contamination levels indicate that the amount of dust pollution to lead and cadmium is higher than most of the calculated indices in the classes with high to high contamination.Therefore, these elements have been brought into the environment as a result of human activities and have less natural origin.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ecological risk
• Heavy Metals
• Land accumulation index
• Pollution