سید رضا اسحاقی؛ یوسف حجازی؛ سید محمود حسینی؛ عبدالمطلب رضایی
چکیده
سابقه و هدف: مجموعه عوامل با اثرات تشدیدکنندگی بر روی یکدیگر، منجر به خشکی دریاچه ارومیه گردیده اند. جامعه ای که درگیر و در تعامل با حوضه آبریز دریاچه ارومیه بوده اند به خوبی به وظایف خود عمل نکرده اند که باعث بروز تخریب محیطزیست شده اند. هدف این مطالعه تحلیل شبکه اجتماعی سازمان های فعال در احیای دریاچه ارومیه در مورد مسائل ...
بیشتر
سابقه و هدف: مجموعه عوامل با اثرات تشدیدکنندگی بر روی یکدیگر، منجر به خشکی دریاچه ارومیه گردیده اند. جامعه ای که درگیر و در تعامل با حوضه آبریز دریاچه ارومیه بوده اند به خوبی به وظایف خود عمل نکرده اند که باعث بروز تخریب محیطزیست شده اند. هدف این مطالعه تحلیل شبکه اجتماعی سازمان های فعال در احیای دریاچه ارومیه در مورد مسائل مرتبط با آب، مسائل مرتبط با معیشت و مسائل مرتبط با الگوی کشت در استان های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی می باشد.مواد و روش ها: در این راستا با استفاده از نظرخواهی از افراد متخصص و مطلع کلیدی تعداد 40 سازمان فعال در احیای دریاچه ارومیه در استان های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی، شناسایی و ارتباطات و تعاملات بین این سازمان ها با استفاده از تحلیل شبکه اجتماعی در نرم افزارUCINET 6.0 بررسی شد و گرافهای مورد نظر در نرم افزار Net Draw ترسیم گردید.نتایج و بحث: طبق نتایج پژوهش میزان شاخص تراکم در شبکه های سازمان های دخیل در مسائل مرتبط با آب در حد متوسط، مسائل مرتبط با معیشت نزدیک متوسط و مسائل مرتبط با الگوی کشت ضعیف می باشد. نتایج حاصل از شاخص دوسویگی نیز به طور کامل نتایج شاخص تراکم را تایید می کند به طوری که سازمان ها در مورد مسائل مرتبط با آب (نزدیک متوسط)، معیشت (ضعیف) و الگوی کشت (ضعیف) به ترتیب ارتباط متقابل بیشتر به کمتری دارند. همچنین دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه استان آذربایجان غربی، دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه و سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان غربی سازمان‌های قدرتمند هستند که دارای ارتباطات بیشتر و موقعیت مطلوب تری در شبکه می باشند.نتیجه گیری: می توان این نتیجه را گرفت که سازمان های مختلف دخیل در احیای دریاچه ارومیه در دو استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی در مورد مسائل مرتبط با منابع آب به دلیل اهمیت و ضرورت باالی آن برای سازمان ها جهت احیای دریاچه باهم انسجام به نسبت متوسطی در برنامه ریزی و اجرا دارند، اما نتوانسته اند به این اندازه نسبت به مسئله های مرتبط با معیشت روستاییان و الگوی کشت کشاورزان باهم هماهنگ و انسجام داشته باشند
مهدی امینی؛ حسین کوهستانی؛ فاطمه کاظمیه
چکیده
سابقه و هدف: مهمترین مخاطره طبیعی که در سال‌های اخیر در ایران درحال رخ دادن است، کاهش سطح آب دریاچه ارومیه می‌باشد که هزینه‌ی زیادی را در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی متوجه ساکنان روستایی پیرامون خود کرده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی پیامدهای خشک‌شدن دریاچه ارومیه بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی دهستان دول شهرستان ...
بیشتر
سابقه و هدف: مهمترین مخاطره طبیعی که در سال‌های اخیر در ایران درحال رخ دادن است، کاهش سطح آب دریاچه ارومیه می‌باشد که هزینه‌ی زیادی را در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی متوجه ساکنان روستایی پیرامون خود کرده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی پیامدهای خشک‌شدن دریاچه ارومیه بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی دهستان دول شهرستان ارومیه صورت گرفت. مواد و روشها: این پژوهش از نوع مطالعات کاربردی بوده و روش آن از نوع توصیفی – پیمایشی می‌باشد و به‌منظور دستیابی به این هدف از روش علی - مقایسه‌ای استفاده گردید. جامعه آماری آن را سرپرستان خانوارهای دهستان دول شهرستان ارومیه در استان آذربایجان‌غربی تشکیل می‌دهند (2130نفر) که در قسمت جنوب‌غربی دریاچه ارومیه قرار گرفته است. حجم نمونه از طریق جدول مورگان به تعداد 152 نفر برآورد و از طریق روش انتساب متناسب بین روستاهای دهستان تقسیم گردید و در انتها با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده، پاسخگویان انتخاب گردیدند. ابزار تحقیق پرسشنامه‌ای بود که روایی آن بر اساس تحقیق‌های پیشین و نظرهای اساتید و کارشناسان تائید و برای تعیین میزان پایایی از ضریب آلفای کرونباخ1استفاده گردید که برای هریک از سنجه‌های اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی به‌صورت مجزا محاسبه شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها از طریق نرم‌افزار SPSS صورت گرفت که افزون بر آمار توصیفی، از آمار استنباطی نظیر آزمون‌های مقایسه‌ای استفاده گردید. نتایج و بحث: نتایج پژوهش نشان داد خشک‌شدن دریاچه ارومیه بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی روستاهای مورد مطالعه تاثیر گذاشته است. به‌طوریکه افزایش هزینه تامین آب کشاورزی و کاهش اشتغال در بخش کشاورزی در حوزه اقتصادی، افزایش یاس و ناامیدی نسبت به آینده و کاهش تمایل به فعالیت فرزندان در محیط روستایی و شغل کشاورزی در حوزه اجتماعی و افزایش بیماری‌های گیاهی و کاهش میزان سطح آب چاه‌ها در حوزه محیط زیستی بیشترین تغییرات را نسبت به دوره قبل داشته‌اند. همچنین نتایج آماری نشان داد، مناطق بر حسب دوری و نزدیکی به سواحل دریاچه، پیامدهای متفاوتی را تجربه نموده‌اند، به‌طوریکه با دور شدن از ساحل‌های دریاچه، پیامدهای خشک شدن دریاچه کمتر می‌شود و برعکس. نتیجه گیری: باید توجه داشت که کلیت حفظ محیط در قالب جلوگیری از بروز سانحه‌های طبیعی و غیرطبیعی از جمله اموری است که ارتباط مستقیم با امنیت انسان‌های زنده دارد. بنابراین، شناسایی عامل‌های کلیدی و پیامدهای آن جهت انتخاب راهکارهای مناسب برای مقابله درست با آن مستلزم تلاش همگانی است که با بحث و بررسی فراوان و مدیریت صحیح این امر میسر می‌شود تا میزان آمار تخریبی آن کاهش یابد. همچنین می‌توان با حمایت سازمان‌های دولتی بویژه وزارت جهاد کشاورزی و سازمان‌های متبوعه با آزمایش خاک زمین‌های روستاهای حاشیه دریاچه ارومیه و سپس آشنا کردن روستاییان با کشت محصول‌های با نیاز آبی کم و نهادها و بذرهای مقاوم در برابر شوری خاک و اختصاص بودجه‌های عمرانی، خدماتی، اجرای پروژه‌های مختلف و ایجاد اشتغال برای روستاییان در زمینه صنایع تبدیلی و تکمیلی، صنایع دستی، غذاهای محلی، فعالیت‌های گردشگری و فعالیت‌هایی که نیاز به آب کم دارند و جذب نیروی کار آزاد شده از مشاغل جانبی دریاچه ارومیه در این بخش فراهم گردد تا وضعیت اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی روستاییان حاشیه دریاچه ارومیه بهبود یابد.
