مریم شریفی سده؛ مژگان احمدی ندوشن
دوره 16، شماره 2 ، تیر 1397، ، صفحه 203-216
چکیده
سابقه و هدف: یکی از معضلات مهم کلانشهرها، ازجمله شهر اصفهان، آلودگی هوا است و مهمترین آلایندهها PM، O3، SO2، CO و NOx هستند. بررسیهای متعددی نشان دادهاند که مدل رگرسیون کاربری اراضی را میتوان برای برآورد غلظتهای آلاینده بهطور دقیق بدون پایش مستمر آلودگی مورد استفاده قرار داد. هدف مدلهای رگرسیون کاربری اراضی نشان دادن توزیع ...
بیشتر
سابقه و هدف: یکی از معضلات مهم کلانشهرها، ازجمله شهر اصفهان، آلودگی هوا است و مهمترین آلایندهها PM، O3، SO2، CO و NOx هستند. بررسیهای متعددی نشان دادهاند که مدل رگرسیون کاربری اراضی را میتوان برای برآورد غلظتهای آلاینده بهطور دقیق بدون پایش مستمر آلودگی مورد استفاده قرار داد. هدف مدلهای رگرسیون کاربری اراضی نشان دادن توزیع مکانی غلظتهای آلایندهها است. هدف کلی این پژوهش، استفاده از مدل رگرسیون کاربری اراضی بهمنظور درک بهتر توزیع و پراکنش مکانی آلایندههای NOX، PM10، CO، O3 و SO2 و بررسی تاثیر کاربری اراضی و سایر عوامل تاثیرگذار از جمله ترافیک بر کیفیت هوای شهر اصفهان است. مواد و روشها: مدلسازی رگرسیون کاربری اراضی بهعنوان روش مفیدی برای برآورد تغییرات غلظت آلایندهها در شهرها استفاده میشود. این روش از الگوهای ترافیک، حملونقل و کاربری اراضی بهعنوان پیشبینیکننده تغییرات آلودگی استفاده میکند. از آنجاکه آلودگی هوا با عوامل متعددی از قبیل جمعیت، ترافیک، کاربری اراضی، ارتفاع، طول جادهها، حجم سواری شخصی و حجم حملونقل عمومی در ارتباط است، نقشهها و دادههای مربوط به این عوامل با استفاده از نرمافزار ArcGIS 10.2 تهیه و با استفاده از روش رگرسیون کاربری اراضی، مهمترین عوامل موثر در تولید هر یک از آلایندهها تعیین شد. برای تهیه نقشه کاربری اراضی منطقه اصفهان از تصویر سنجندهTM ماهواره لندست و روش طبقهبندی نظارتشده حداکثر احتمال استفاده شد و بعد از آن صحت طبقهبندی ارزیابی شد. بهمنظور مدلسازی در ابتدا دو بافر دایرهای شکل در اطراف ایستگاههای سنجش آلایندهها (500-1000 متر) تعریف شد. سپس مساحت کاربریهای اراضی، طول معابر، ترافیک، جمعیت و ارتفاع بهصورت جداگانه توسط نرمافزار ArcGIS10.2 استخراج شد. پس از استخراج متغیرهای مورد نظر این دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS 19 تجزیهوتحلیل آماری شد. برای آشکارسازی تاثیرات کاربری اراضی بر آلایندهها، از رابطه رگرسیون خطی استفاده شد. نتایج و بحث: نتایج ارزیابی صحت طبقهبندی نشاندهنده قابلیت بالای روش طبقهبندی نظارتشده حداکثر احتمال در تهیه نقشه کاربری اراضی با صحت بالا است زیرا نقشه کاربری اراضی تهیهشده دارای صحت 95 درصد بود. نتایج مدل رگرسیون کاربری اراضی نشان داد از بین انواع گوناگون کاربری اراضی، مناطق مسکونی و صنعتی بیشترین تاثیر را در آلودگی هوا دارد و نتایج همچنین نشان داد که مهمترین عوامل موثر بر آلایندهها حجم ترافیک، جمعیت و کاربری اراضی است. نتیجهگیری: براساس بررسیها و تحلیلهای صورتگرفته و با توجه به آنالیز همبستگی بین دادههای واقعی و دادههای پیشبینیشده آلایندهها و برآورد ضریب همبستگی بالاتر از 90 درصد، مدل رگرسیون کاربری اراضی قابلیت بالایی برای پیشبینی آلایندهها دارد و جمعیت، ترافیک و کاربری اراضی جز متغیرهای اصلی هستند که بر پراکنش آلایندهها تاثیرگذارند.
حسین وارسته مرادی؛ میثم مددی
دوره 15، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 141-154
چکیده
سابقه و هدف:
آهو که در طبقهبندی فهرست سرخ IUCN جزء گونههای درخطر تهدید قرار دارد، توزیع جغرافیایی وسیعی در خاورمیانه، پاکستان، آسیای مرکزی، چین و مغولستان دارد. درباره پویاییشناسی جمعیت، انتخاب زیستگاه، فعالیتهای روزانه و سازمان اجتماعی این گونه بررسی بومشناختی چندانی انجام نشده است. درباره پویاییشناسی جمعیت آهو در کشور ...
بیشتر
سابقه و هدف:
آهو که در طبقهبندی فهرست سرخ IUCN جزء گونههای درخطر تهدید قرار دارد، توزیع جغرافیایی وسیعی در خاورمیانه، پاکستان، آسیای مرکزی، چین و مغولستان دارد. درباره پویاییشناسی جمعیت، انتخاب زیستگاه، فعالیتهای روزانه و سازمان اجتماعی این گونه بررسی بومشناختی چندانی انجام نشده است. درباره پویاییشناسی جمعیت آهو در کشور ایران نیز اطلاعات اندکی وجود دارد. از میان زوجسمان پارکملی گلستان، آهو بیشترین آسیبپذیری را نسبت به شکار غیرمجاز و تخریب زیستگاه از خود نشان داده است. هدف از این تحقیق، تعیین پویایی جمعیت آهو در مناطق مختلف پارکملی گلستان بود.
مواد و روشها:
کار میدانی در منطقه پارکملی گلستان انجام شد. نمونهبرداری با استفاده از روش ترانسکت خطی در طول 24 ترانسکت و در 3 بار بازید از هر یک از ترانسکتها از بهمن سال 1394 تا تیر سال 1395 انجام شد. دادهها (شامل تعداد، جنس و سن) در هر یک از 24 ترانسکت نمونهبرداریشده، جمعآوری شد. برای محاسبه تراکم از نرمافزار DISTANCE 6.0 استفاده شد. تفاوت در نرخ برهآوری آهوان با استفاده از آزمونهای ناپارامتری کروسکالوالیس و منوایتنی سنجیده شد. تمام آزمونهای آماری با استفاده از نرمافزارهایMinitab 15 و Ecological Methodology انجام شد.
نتایج و بحث:
نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل تراکم آهوان نشان داد که بیشترین و کمترین تراکم آهوان بهترتیب در مناطق کهنهسولگرد و رباط است. نسبت جنسی از 33/1 تا 86/1 در نوسان بود. بهعلاوه، نتایج نسبت جنسی نشان داد که جمعیتهای آلمه و سولگرد بهترین نسبت جنسی را دارند. تعداد نرهای میانسال به بالا در جمعیت آهوان در جمعیتهای مختلف پایین بود. این به معنای آن است که بخش بزرگی از مادههای مستعد تولیدمثل نمیتوانند جفتگیری کنند. بسیاری از راهبردهای مدیریتی پیشنهاد افزایش تعداد نرهای بالغ در جمعیت را دادهاند تا منجر به افزایش نرخ زادآوری مادهها شود (Bender, 2002). علاوه بر پایین بودن نرهای میانسال به بالا در جمعیت آهوان در جمعیتهای مختلف، بهدلیل تعداد محدود مادههای مناسب (6 ساله و بیشتر) در کل جمعیت، تعداد قابلملاحظهای از مادهها نیز تولیدمثل نکردند. نرها باید زمان بیشتری را صرف جمعآوری مادهها و دور کردن نرهای رقیب کنند که متعاقب آن نرخ زادآوری کاهش مییابد. بهعلاوه، برههای زیر یک سال (اعم از نر و ماده) و آهوان خیلی پیر (بیش از 11 سال) به ترتیب بیشترین و کمترین درصد جمعیت آهوان را داشتند. بیشترین درصد برهها در جمعیتهای سولگرد و کهنهمیرزابایلو مشاهده شد. این الگوی گروه سنی در برهها بهعلت امنیت بالا در مجاورت پاسگاههای محیطبانی بود. تفاوت معنیداری در نرخ برهآوری در مناطق مختلف مشاهده نشد. این الگو با نتایج Varasteh (2004) مطابقت داشت.
نتیجهگیری:
با توجه به بررسی حاضر درباره ساختار سنی و جنسی و نیز میزان برهزایی و تراکم آهو و مقایسه آن با گذشته، روشن است که روند کنونی پویاییشناسی جمعیت آهوان در پارکملی گلستان سیر نزولی داشته و این هشدار جدی است. برای کاهش سرعت سیر نزولی جمعیت و سپس برنامهریزی دقیق و بلندمدت برای مدیریت جمعیت آهو در پارکملی گلستان اقدام فوری لازم است.
مریم پژمان مهر؛ محمد اسماعیل حسنی؛ سید محمد فخر طباطبایی؛ جواد هادیان
دوره 7، شماره 2 ، دی 1388
چکیده
زیره پارسی یا زیره سیاه کرمانی یکی از گیاهان دارویی ارزشمند بومی ایران است که به صورت خودرو در مناطق زیادی از کشور یافت می شود . در این پژوهش تنوع ژنتیکی درون و بین برخی جمعیت های این گیاه در مناطقی ه مهم ترین مراکز رویش زیره پارسی در ایران می باشند با کمک نشانگرهای RAPD بررسی شده است.15 آغازگر RAPD بر روی گیاهان مورد بررسی ، تولید 229 باند DNA ...
بیشتر
زیره پارسی یا زیره سیاه کرمانی یکی از گیاهان دارویی ارزشمند بومی ایران است که به صورت خودرو در مناطق زیادی از کشور یافت می شود . در این پژوهش تنوع ژنتیکی درون و بین برخی جمعیت های این گیاه در مناطقی ه مهم ترین مراکز رویش زیره پارسی در ایران می باشند با کمک نشانگرهای RAPD بررسی شده است.15 آغازگر RAPD بر روی گیاهان مورد بررسی ، تولید 229 باند DNA نمودند که از این تعداد 216 باند(94 درصد ) چند شکلی نشان دادند. تنوع درون جمعیت ها با استفاده از میانگین شاخص تنوع ژنتیکی نی و شاخص اطلاعاتی شانون با نرم افزار Popgene آنالیز و مورد بررسی قرار گرفت. بیشترین و کم ترین تنوع ژنتیکی درون جمعیتی به ترتیب در الموت قزوین و سقفی اصفهان مشاهده شد. محاسبه نسبت آلل های موثر به آلل های مشاهده شده درهر جمعیت نشان داد که جمعیت ها دارای توزیع متعادل بوده و از قانون هاردی وینبرگ پیروی می کنند. هم چنین بالا بودن شاخص Fst به دست آمده در این پژوهش حاکی از آن است که جمعیت های مورد بررسی به طور کامل از هم جدا بوده و تکامل جداگانه دارند. در دندروگرام حاصل از آنالیزکلاستر بر اساس ماتریس تشابه ژنتیکی جاکارد، در اکثر موارد افراد مختلف هر جمعیت در گروه های متفوت همراه با افرادی از جمعیت های دیگر قرا ر گرفته اند که این امر تنوع بالای ژنتیکی درون جمعیت ها نسبت به بین جمعیت ها را نشان می دهد. تنوع ژنتیکی موجود باید در برنامه های بهره برداری ، اهلی کردن و اصلاح و حفاظت ژرم پلاسم مورد توجه و استفاده قرار گیرد.
بهروز بهروزی راد؛ بهرام حسن زاده کیابی
دوره 5، شماره 3 ، فروردین 1387
چکیده
شناسایی و مقایسه فصلی تنوع و تراکم پرندگان آبزی تالاب های بین الملی کلاهی و تیاپ در چهار فصل سال از پاییز 1380 تا تابستان 1381 انجام گرفت. در مجموع 96 گونه پرندهاز 27 خانواده در این تالاب ها شناسایی شد، که 57 گونه از آن ها آبزی و کنار آبزی بودند. 20 گونه از پرندگان آب زی از 5 خانواده پلیکان، باکلان، فلامینگو، کاکایی و پرستو دریایی مورد شمارش قرار ...
بیشتر
شناسایی و مقایسه فصلی تنوع و تراکم پرندگان آبزی تالاب های بین الملی کلاهی و تیاپ در چهار فصل سال از پاییز 1380 تا تابستان 1381 انجام گرفت. در مجموع 96 گونه پرندهاز 27 خانواده در این تالاب ها شناسایی شد، که 57 گونه از آن ها آبزی و کنار آبزی بودند. 20 گونه از پرندگان آب زی از 5 خانواده پلیکان، باکلان، فلامینگو، کاکایی و پرستو دریایی مورد شمارش قرار گرفتند. کلیه گونه های پرندگان آب زی از مهاجران 4 فصل ویا عبوری دو تالاب بودندو پرنده بومی آب زی در تالاب ها شناسایی نشد. تنوع و تراکم پرندگان در فصل زمستان حداکثر و در فصل تابستان حداقل بود از گونه های آب زی در معرض تهدید به انقراض جهانی ( آسیب پذیر Vu ) ثبت شده در کتاب سرخIUCN گونه Pelecanus crispus در منطقه به صورت مهاجر فصلی در زمستان دیده شد وابستگی پرندگان آب زی به محیط زیست تالاب های کلاهی و تیاپ از نظر تغذیه، استراحت و پناهگاه بود. پرندگان آب زی شناسایی شده متعلق به ماهی خواران ، همه چیز خواران و فیلتر کنندگان بودند. در بین خانواده های پرندگان آب زی پرستوهای دریایی (Sternidae) با 9 گونه بیشترین تنوع و فلامینگو و دارقاز (باکلان) با یک گونه حداقل تنوع را در منطقه داشتند.
عباس عاشوری؛ کامران زلفی نژاد
دوره 3، شماره 11 ، فروردین 1385
چکیده
سرشماری پرندگان مهاجر آبزی و نیمه آبزی در تالاب های استان گیلان همه ساله هم زمان با سرشماری نیمه زمستانه پرندگان مهاجر آبزی سازمان بین المللی تالاب ها از تاریخ 15 دی لغایت 4 بهمن انجام می گیرد. نتایج سرشماری پرندگان در سال های 1382 تا 1384 کاهش جمعیت پرندگان مهاجر به استان گیلان را نشان می دهد. در این میان جمعیت پرندگان پارک ملی بوجاق در سال ...
بیشتر
سرشماری پرندگان مهاجر آبزی و نیمه آبزی در تالاب های استان گیلان همه ساله هم زمان با سرشماری نیمه زمستانه پرندگان مهاجر آبزی سازمان بین المللی تالاب ها از تاریخ 15 دی لغایت 4 بهمن انجام می گیرد. نتایج سرشماری پرندگان در سال های 1382 تا 1384 کاهش جمعیت پرندگان مهاجر به استان گیلان را نشان می دهد. در این میان جمعیت پرندگان پارک ملی بوجاق در سال 1384 نسبت به کل جمعیت پرندگان مهاجر به استان ،9/23 درصد افزایش داشته است و مرغابیان با جمعیت معادل 15596 قطعه بیشترین تعداد پرندگان پارک را شامل شده که نسبت به سال های 82 و 83 به ترتیب 3/7 و 3/8 برابر شده است. این افزایش جمعیت بیشتر در اردک های روی آبچر با 14984 قطعه شمارش شده دیده شد
الهام شیخ جباری؛ حسین شیخ جباری
دوره 3، شماره 10 ، دی 1384
چکیده
بررسی وضعیت زیستی و تنوع گونه ای مهره داران استان اردبیل راهی برای شناسایی قابلیت ها و تنگاهای محیط زیست طبیعی استان در جهت مدیریت حفاظت از گونه و زیستگاه است. در این مطالعه در گام نخست، بوم سازگان استان اردبیل به عنوان بسترهای زیستی، شناسایی و طبقه بندی و پس از تعیین حدود، عوامل زیستی(اقلیم، منابع آب، پوشش گیاهی و پناهگاه و امنیت) ...
بیشتر
بررسی وضعیت زیستی و تنوع گونه ای مهره داران استان اردبیل راهی برای شناسایی قابلیت ها و تنگاهای محیط زیست طبیعی استان در جهت مدیریت حفاظت از گونه و زیستگاه است. در این مطالعه در گام نخست، بوم سازگان استان اردبیل به عنوان بسترهای زیستی، شناسایی و طبقه بندی و پس از تعیین حدود، عوامل زیستی(اقلیم، منابع آب، پوشش گیاهی و پناهگاه و امنیت) در آن ها بررسی شد. در گام بعدی مهره داران استان اردبیل به تفکیک رده ثبت شده و بر اساس موقعیت گونه، نوع زیستگاه و نوع تغذیه، طبقه بندی و طبق مقررات ملی، ضمائم CITES و فهرست IUCN مورد ارزیابی قرار گرفته و بر این مبنا گونه های شاخص استان تعیین گردیدند. تعداد جمعیت گونه های شاخص بر حسب مورد با استفاده از روش های شمارش دسته جمعی، تعیین حداقل جمعیت و تخمین تراکم در واحد سطح ، برآورد و مناطق پراکنش آن ها در سطح استان مشخص و وضعیت زیستی آنها و گونه های همراه در این زیستگاه ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مطالعات نشان داد که استان اردبیل به علت تنوع زیستگاهی کم نظیر از تنوع گونه ای قابل ملاحظه ای برخوردار است. در اغلب زیستگاه ها چهار عامل عمده زیستی در اثر فعالیت های انسانی و شکار بی رویه در معرض تخریب قرار دارد. به همین جهت گونه های شاخص با کاهش شدید جمعیتی و بحران زیستی مواجه بوده و از مجموع 287 گونه مهره دار شناسایی شده ، از نظر مقررات ملی هشت گونه در خطر انقراض62 گونه حمایت شده می باشند . همچنین از نظر مقررات بین المللی 39 گونه در ضمائم CITES و 21 گونه در فهرست سرخ IUCN قرار دارند. همچنین نسل دو گونه آهو و میش مرغ در زیستگاه های استان منقرض شده است.تخریب زیستگاه،عدم امنیت کافی و کاهش منابع غذایی عوامل اصلی نابودی گونه ها می باشند که تاثیر هر یک از این عوامل در این فرآیند به ترتیب 39،53 و 4 درصد برآورد شده است. حفاظت زیستگاه با ایجاد منطقه حفاظت شده در منطقه آق داغ و حفاظت گونه با ایجاد منطقه شکار ممنوع در کوهستان سبلان و کناره های ارس راهکارهای اساسی مدیریتی برای حمایت و حفاظت از اجتماعات جانوری در استان اردبیل می باشند.