بهناز نادری؛ افشین قشلاقی
چکیده
سابقه و هدف: آلودگی خاک‌های به فلزات بالقوه سمی امروزه یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در حوضه سلامت مواد غذایی و سلامتی انسان است. بیشتر ارزیابی‌هایی که در ایران بر روی آلودگی‌های خاک‌های کشاورزی صورت گرفته با در نظر گرفتن غلظت کل فلزات در خاک انجام شده است در صورتی که فلزات در خاک‌ها به شکل‌ها یا گونه‌های مختلف شیمیایی حضور دارند که ...
بیشتر
سابقه و هدف: آلودگی خاک‌های به فلزات بالقوه سمی امروزه یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در حوضه سلامت مواد غذایی و سلامتی انسان است. بیشتر ارزیابی‌هایی که در ایران بر روی آلودگی‌های خاک‌های کشاورزی صورت گرفته با در نظر گرفتن غلظت کل فلزات در خاک انجام شده است در صورتی که فلزات در خاک‌ها به شکل‌ها یا گونه‌های مختلف شیمیایی حضور دارند که می‌باید در ارزیابی‌های دقیق زیست‌محیطی مدنظر قرار گیرند. هدف از این پژوهش ارزیابی غلظت کل، آلودگی، منشاء و گونه‌سازی فلزات بالقوه سمی در خاک‌ها کشاورزی دشت جوین در استان خراسان رضوی است.مواد و روش‌ها: 27 نمونه خاک از کل دشت به صورت تصادفی و از عمق حدود 50 سانتی‌متری برداشت گردید. پارامترهای فیزیکوشیمیایی خاک (ماده آلی، pH، درصد کربنات، بافت خاک) به همراه غلظت کل فلزات بالقوه سمی (روی، کادمیم، آرسنیک، کروم و نیکل) به روش‌های استاندارد اندازه‌گیری شد. شدت آلودگی فلزات از طریق شاخص‌های آلودگی (ضریب غنی‌شدگی و شاخص زمین انباشت،) و منشاء آنها با روش‌های آماری چند متغیره (همبستگی و تحلیل مؤلفه اصلی) تعیین گردید. از روش BCR چهار مرحله‌ای برای تعیین گونه‌ها یا فازهای شیمیایی در نمونه‌های خاک استفاده شد.نتایج و بحث: نمونه‌ها از نظر pH و میزان کربنات دارای ماهیت قلیایی، از نظر بافتی در رده لومی رسی و از نظر میزان ماده آلی در حد متوسط هستند. در بیشتر نمونه‌های خاک غلظت همه فلزات مورد مطالعه از میانگین پوسته‌ای و میانگین خاک‌های جهانی بالاتر است. شاخص‌های ارزیابی شدت آلودگی فلزی نیز نشان داد که کروم، نیکل و مس در رده آلودگی متوسط تا شدید و کادمیم، آرسنیک و روی در رده آلودگی شدید قرار می‌گیرد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل‌های آماری مشخص ساخت که در خاک‌های منطقه کروم و نیکل منشاء عمدتاً زمین زاد داشته و از سنگ بستر افیولیتی منطقه ناشی شده‌اند در حالیکه روی، کادمیم و آرسنیک عمدتاً انسانزاد بوده و از (فعالیت‌های کشاورزی) منشاء گرفته‌اند. بر اساس مطالعات گونه‌سازی، کروم و نیکل عمدتاً در فاز بازماندی (F4)، روی و مس در فاز اکسیدپذیر (F3)، آرسنیک در فاز کاهش‌پذیر (F2) و کادمیم عمدتاً در فاز انحلال‌پذیر/تبادل پذیر حضور دارند. قرارگیری دو فلز کروم و نیکل در فاز بازماندی (پایدار) نشان‌دهنده منشاء عمدتاً زمین زاد این فلزات در نمونه‌های خاک داشته و ضریب تحرک پذیری اندک آنها است . در مقابل درصد بالای فلزاتی چون روی، مس، کادمیم و آرسنیک در سه فاز اول (F1+F2+F3) بیانگر منشاء عمدتاً انسانزاد (فعالیت‌های کشاورزی در منطقه) و تحرک پذیری با زیست دسترس‌پذیری بالای آنها در نمونه‌های خاک است.نتیجه‌گیری: بر اساس ارزیابی انجام شده در این پژوهش فلزات در خاک‌های کشاورزی منطقه جوین از حدود استاندارد و مجاز خاک فراتر رفته و به غیر از کروم و نیکل که منشاء عمدتاً طبیعی دارند سایر فلزات مورد مطالعه در اثر فعالیت‌های انسانزاد (فعالیت‌های کشاورزی) وارد خاک‌های منطقه شده‌اند. مطالعه گونه‌سازی نشان داد که فلزات در خاک‌های منطقه مورد در شکل یا فازهای شیمیایی مختلفی حضور دارند که ناشی از شدت آلودگی و منشاء متفاوت این فلزات در خاک‌های منطقه است که ماحصل آن تحرک پذیری یا زیست دسترس‌پذیری متفاوت این فلزات در نمونه‌های خاک است.
ابراهیم هوشیاری؛ علیرضا پور خباز
دوره 9، شماره 2 ، دی 1390
چکیده
فلزات سنگین ازمهم ترین آلاینده های سمی در اکوسیستم های آبی بوده که پرندگان آبزی موجود در این زیستگاه ها در معرض بسیاری از این آلاینده ها قرار می گیرند. سمیت این فلزات روی کاکایی سیبری در ذخیره گاه زیست کره حرا تا کنون در ایران گزارش نشده است. هدف از تاحقیق حاضر اندازه گیری میزان فلزات سنگین سرب، کادمیوم و روی در اندام های کلیه ، کبد و ...
بیشتر
فلزات سنگین ازمهم ترین آلاینده های سمی در اکوسیستم های آبی بوده که پرندگان آبزی موجود در این زیستگاه ها در معرض بسیاری از این آلاینده ها قرار می گیرند. سمیت این فلزات روی کاکایی سیبری در ذخیره گاه زیست کره حرا تا کنون در ایران گزارش نشده است. هدف از تاحقیق حاضر اندازه گیری میزان فلزات سنگین سرب، کادمیوم و روی در اندام های کلیه ، کبد و عضله گونه کاکایی سیبری (Larus heuglini) درذخیره گاه زیست کره حرا می باشد . تعداد 15 پرنده کاکایی سیبری از این ذخیره گاه در آبان ماه 1389 جمع آوری شدند. نتایج نشان می دهد که میزان عناصر در کلیه بیشترین و در ماهیچه کم ترین غلظت را دارا بود. غلظت فلزات سنگین در بین بافت های مختلف به لحاظ آماری دارای اختلاف معنی داری می باشند (p <0/ 05 در صورتیکه در میانگین غلظت عناصر بین پرندگان بالغ با نابالغ اختلاف آماری مشاهده نگردید. نتایج این تحقیقات قرار گیری شدید پرنده به فلزات کادمیوم و روی را نشان نمی دهد، در حالی که در برخی داده ها در مورد فلز سرب این حقیقت وجودداشت. به نظر می رسد غلظت عنصر سرب در کلیه و کبد کاکایی سیبری ، احتمالا در معرض تماس به آلودگی در زمان نزدیک بوده است.
