محمدجواد امیری؛ حمید جورکش؛ احمد نوحه گر
چکیده
سابقه و هدف: سیلاب ناشی از افزایش ناگهانی ارتفاع آب رودخانه به‌دلیل وقوع بارندگی شدید می‌باشد که آب اضافه از دبی پایه و بستر رودخانه خارج شده و وارد مناطق مجاور می‌شود که خسارت‌های هنگفتی را بر اکوسیستم‌ها و زیرساخت‌های منطقه در سیلاب-دشت‌های رودخانه وارد می‌سازد. به‌منظور تدوین برنامه‌ی راهبردی در مسیر مدیریت بحران، شناخت ...
بیشتر
سابقه و هدف: سیلاب ناشی از افزایش ناگهانی ارتفاع آب رودخانه به‌دلیل وقوع بارندگی شدید می‌باشد که آب اضافه از دبی پایه و بستر رودخانه خارج شده و وارد مناطق مجاور می‌شود که خسارت‌های هنگفتی را بر اکوسیستم‌ها و زیرساخت‌های منطقه در سیلاب-دشت‌های رودخانه وارد می‌سازد. به‌منظور تدوین برنامه‌ی راهبردی در مسیر مدیریت بحران، شناخت سازوکار و تکوین پدیده‌ی سیلاب و میزان رواناب ایجادشده ناشی از آن در اولویت قرار دارد. مواد و روش ها: در پژوهش حاضر، سه وقوع سیلاب در روزهای 16 فوریه 2017، 26 مارس 2019 و 23 ژانویه 2020 که در هر سه روز، میانگین بارش در محدوده‌ی مطالعاتی شیراز، 100 میلی‌متر بود، انتخاب شده و با رویکرد سینوپتیکی، اندرکنش‌های جوی و الگوهای مولد سیلاب شناسایی گردید. سپس با استفاده از مدل هیدرولوژیکی HEC-HMS میزان تبدیل بارش به رواناب در هر یک از زیرحوضه‌های موجود در محدوده مطالعاتی شیراز شبیه‌سازی شد. نتایج و بحث: نتایج نشان داد که بیشینه‌ی بارش در فوریه و کمینه‌ی آن در جولای رخ می‌دهد. بیشینه‌ی بارش سالانه در مناطق کوهستانی قلات و گلستان با 627 میلی‌متر و کمینه‌ی آن در مهارلو به میزان 245 میلی‌متر است. نتایج سینوپتیکی نشان داد که استقرار ناوه‌ی کم‌ارتفاع و سردچال جوی تراز 500 هکتوپاسکال در شرق مدیترانه به همراه استقرار سیستم کم‌فشار دینامیکی ایران موجب ناپایداری هوای سطحی در استان فارس شده و با تزریق رطوبت از خلیج‌فارس به توده‌ی هوا، موجب وقوع بارش‌های سیلابی در شیراز شده است. نتایج مدل‌سازی بارش- رواناب نشان داد که بیشترین میزان رواناب در زیرحوضه‌های صدرا و قلات به‌ترتیب 5773 و 5076 هزارمترمکعب بود و بیشینه‌ی دبی پیک نیز در صدرا و قلات به‌ترتیب 666 و 389 مترمکعب در ثانیه بود که طی ساعت 17:00 اتفاق افتاد. بیشترین حجم نفوذ بارش در قلات و چنار راهدار به‌ترتیب 5423 و 2546 هزارمترمکعب بود و کمترین میزان نفوذ در دروازه قران با 247 هزارمترمکعب بود که دلیل اصلی آن تراکم بالای کاربری مسکونی- تجاری در این زیرحوضه است. نتیجه گیری: بنابراین پیشنهاد می‌گردد که به‌منظور مدیریت بحران سیلاب در شیراز، مهار رواناب‌های تولیدشده در زیرحوضه‌های شمالی همچون قلات، گلستان و صدرا و افزایش سطح نفوذپذیری می‌تواند در مهار سیلاب کارساز باشد.
افشین هنر بخش؛ سید جواد ساداتی نژاد؛ مسلم حیدری؛ محمد رضا مزدیان فرد
دوره 9، شماره 1 ، مهر 1390
چکیده
زمان تاخیر پارامتری است که اغلب در مدل های تئوری و مفهومی مرتبط با حوضه آبخیز نمایان است . زمان تاخیر حوضه آبخیز یک عامل مهم در مدل سازی خطی ناشی از واکنش حوضه آبخیز است. به طور کلی همه تحلیل های هیدرولوژیکی حداقل به یکی از پارامترهای زمانی حوضه آبخیز نیاز دارند که در اکثر مواقع از زمان تمرکز یا زمان تاخیر استفاده می شود. در این تحقیق، ...
بیشتر
زمان تاخیر پارامتری است که اغلب در مدل های تئوری و مفهومی مرتبط با حوضه آبخیز نمایان است . زمان تاخیر حوضه آبخیز یک عامل مهم در مدل سازی خطی ناشی از واکنش حوضه آبخیز است. به طور کلی همه تحلیل های هیدرولوژیکی حداقل به یکی از پارامترهای زمانی حوضه آبخیز نیاز دارند که در اکثر مواقع از زمان تمرکز یا زمان تاخیر استفاده می شود. در این تحقیق، داده های رگبار شش ایستگاه درحوزکارون شمالی مورد تحلیل قرار گرفتند . از این تحلیل 23 واقعه انتخاب شدند. سپس در یک زیر حوضه آزمایشی واقع در این حوضه، زمان تاخیر با استفاده از روش میدانی محاسبه شد. در این روش که در منطقه مورد مطالعه دره بید سمسامی انجام شد، زمان تاخیر از یک هیدروراف تولید شده بوسیله اندازه گیری دبی ناشی از یک سرریز مثلثی مدرج محاسبه شد. بعد از آن 23 واقعه به دو گروه یکی برای توسعه یک مدل تجریی جدید (70 درصد ) و گروه دیگر برای ارزیابی آن (30 درصد ) تقسیم شدند. نتایج بدست آمده از این تحقیق بر مبنای معیارهای آماری R2، RMSE و %RE نشان داد که مطابقت داده های محاسبه شده (از مدل تجربی جدید ) با داده های اندازه گیری شده خوب است.
