شناسایی منابع شوری آب زیرزمینی دشت لنجانات اصفهان

کی همایون, زهرا; ناصری, حمید رضا; نخعی, محمد

شناسایی منابع شوری آب زیرزمینی دشت لنجانات اصفهان

نوع مقاله : Original Articles

نویسندگان

¹ دانش آموخته دکترای آب شناسی، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

² دانشیار گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

³ دانشیار گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه تربیت معلم ، تهران، ایران

چکیده

به منظور شناخت منابع شوری آب زیرزمینی دشت لنجانات ، از منابع آب زیرزمینی (چاه)، آب سطحی (رودخانه زاینده رود) و پساب صنایع فعال در دشت در چهار فصل نمونه برداری شده است.نتایج حاصل از سنجش های صحرایی و آزمایشگاهی حاکی از افزایش تدریجی غلظت عناصر اصلی Cl ،Ca ،Na و SO 4 و و عناصر فرعی و نادر ،F ،Ba ،I ،Sr ،Br ،Li ،B و Si در مسیر جریان آب زیرزمینی از حاشیه دشت به سمت رودخانه زاینده رود و بخش میانی آبخوان است . بر این اساس بازه تغییرات هدایتی الکتریکی آب زیرزمینی دشت μS/cm 11390- 561 می باشد . یون کلر به عنوان شاخص شوری در آب های زیرزمینی ، با پارامتر هدایت الکتریکی و عناصر ،Mg Br ،Ca و Sr همبستگی بالا دارد که نشان دهنده نقش موثر آن در تغییرات کیفی آب زیرزمینی دشت است. نسبت های معرف و اندیس های اشباع محاسبه شده برای نمونه های آب زیرزمینی همراه با نمودارهای ژئوشیمیایی نشان می دهد که انحلال رسوبات تبخیری (هالیت و ژیپس) و فرایندهای تبادل یونی بیشترین تاثیر را بر ترکیب شیمیایی آب زیرزمینی دشت دارند. نسبت جرمی Cl/Br برای نمونه های آب زیرزمینی دشت لنجانات از 329 در حاشیه ارتفاعات تا 4492 درمیانه دشت بدست آمده است. داده های حاصل ، محدوده نسبت Cl/Br گزارش شده برای آب های زیرزمینی متاثر از انحلال نهشته های تبخیری را تایید می کند اما با بازه نسبت مذکور برای آب های زیرزمینی آلوده به پساب های خانگی همپوشانی دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifying Sources of Groundwater Salinization in Lenjanat Plain, Esfahan, Iran

نویسندگان [English]

Zahra Kayhomayoun ¹
Hamid Reza Nassery ²
Mohammad Nakhaei ³

¹ HydrogeologyPh.D. Graduate, Department of Geology, Faculty of Earth Sciences, University of Shahid Beheshti, Tehran, Iran

² Associate Professor, Department of Geology, Faculty of Earth Sciences, University of Shahid Beheshti, Tehran, Iran

³ Associate Professor, Department of Geology, Faculty of Science, University of Tarbiat Moallem, Tehran, Iran

چکیده [English]

For identifying sources of groundwater salinization in Lenjanat Plain, samples were seasonally collected from groundwater, surface water and industrial wastewater. The results of field and laboratory measurements show a gradual increase in major (Na, Ca, Cl, SO4) and minor (Li,Br,Sr،I,Ba،F,Si) elements through groundwater flow direction. Electrical conductivity varies between 561 and 11390 μS/cm. The chloride ion, as an indicator of groundwater salinization, is highly correlated with EC and the elements Mg, Ca,Brand Sr. Certain ratios, the saturation index and geochemical graphs indicate that both the dissolution of evaporation deposits (halite and gypsum) and cation exchange are the most important processes affecting the chemical composition of groundwater. Mass ratios of conservative elements Cl/Br for groundwater samples in Lenjanat plain range from 329 (at the borders) to 4492 (center of the plain). These data confirm the reported Cl/Br ratios for groundwater affected by the dissolution of evaporation deposits but overlap with range of Cl/Br ratios for domestic sewage effluent groundwater.