آلودگی زیست محیطی رهش عناصر سنگین در خاک منطقه زاخور (مشگین شهر): تأکیدی بر نقش فرایندهای زمین شناسی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد زمین شناسی زیست محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز

2 گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز

چکیده

زون های دگرسانی گرمابی آرژیلیک، آرژیلیک فیلیک، آرژیلیک پیشرفتهو سیلیسی توأم با کانی سازی سولفیدی مس، آهن، سرب، روی، کبالت،نیکل، طلا و نقره، مهمترین منابع آلوده کننده زمین زاد غیرمتمرکز درمنطقه زاخور هستند که هاله های پراکندگی وسیعی از فلزات به صورتناحیه ای ایجاد کرده اند. برای ارزیابی میزان آلودگی خاک زراعی رویزون های دگرسان شده به فلزات سنگین/سمی از نتایج آنالیز چندعنصری20 نمونه خاک به روش ICP-MS استفاده شده است. تحلیل سه شاخصانباشت ژئوشیمیایی ) Igeo (، درجه آلودگی اصلاحشده ) mCd ( و شاخصریسک اکولوژیکی بالقوه ) RI ( نشان می دهند که خطر آلودگیزیست محیطی Pb در رده متوسط تا شدید و As در رده جدی )بسیارشدید( قرار دارند. رده آلودگی شدید سولفور حاکی از تیپ کانی سازیسولفید بالا ) HS ( در زون های دگرسانی گرمابی زاخور است. محاستاتتغییرات جرمی فلزات سنگین در دو زون آرژیلیکی و سیلیسی گویای آناست که عناصری چون Cr ، Ni ، As ، Pb و S غنی شدگی و عناصر Hg وCd تهی شدگی دارند. در زون آرژیلیک علاوه بر وجود همبستگی هایمثبت بین فلزات سنگین با یکدیگر، همبستگی معنی داری بتا Mn و Alنیز نشان می دهند که میتواند به واسطه عملکرد فرآیندهای جذبسطحی توسط اکسیدهای منگنز، آهن وکانی های رسی رخ داده باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Environmental pollutions of heavy metals in soil resources of Zakhur area: posed by geological processes

نویسندگان [English]

  • Mahdieh Jalilzadeh 1
  • Kamal Siahcheshm 2
1 Department of Environmental Geologist, Faculty of Natural sciences, University of Tabriz, Iran
2 Department of Earth Sciences, Faculty of Natural sciences, University of Tabriz, Iran
چکیده [English]

In order to assess soil pollution formed on the alteration zones of Zakhur District, we used 20 ICP-MS analyses. Argillic, argillic-phyllic, advanced argillic, silicic along with Cu, Fe, Pb, Zn, Co, Ni, Au and Ag are the most important decentralized natural resource contaminating agents that have formed extensive heavy/toxic metal haloes in this area. Diverse environmental pollution indices (e.g. geo-accumulation-Igeo, modified contamination degree- mCd and potential ecological risk- RI) show that the leve of environmental pollution risk of Pb is considerable and, as in different alteration zones, quaternary sediments are also very high. Soils highly contaminated with sulfur result in the high sulfide mineralization character of the alteration zones in Zakhur District. Calculations of the mass changes in argillic and silisic zones indicate enrichment by Cr, Ni, As, Pb and S and loss of Hg and Cd. Besides the positive correlation of heavy metals with each other, there are significant correlations between them and Mn and Al which may have occurred due to the adsorption processes by manganese, iron oxides and/or clay minerals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Zakhur – heavy metals – alteration – pollution index – enrichment

مراجع

  1. جلیل زاده، م. 1393. مطالعه نقش فرآیندهای زمین شناسی در ایجاد آلودگی های زیست محیطی ناشی از آزادسازی فلزات سنگین در منابع خاکی منطقه دگرسانی زاخور (مشگین شهر)، پایاننامه کارشناسی ارشد گرایش زمین شناسی زیست محیطی، دانشگاه تبریز، 137ص.
  2. عظیم زاده، ب.، خادمی، ح. 1392. تخمین غلظتهای زمینه برای ارزیابی آلودگی برخی فلزات سنگین درخاکهای سطحی بخشی از استان مازندران، نشریه آب و خاک. جلد 27، شماره 3، صص 548-559.
  3. Abrahim, G.M.S. 2005. Holocene sediments of Tamaki Estuary: Characterisation and impact of recent human activity on an urban estuary in Auckland, New Zealand,” Ph.D. thesis, University of Auckland, Auckland, New Zealand, p 361.
  4. Aktaruzzaman, M., Chowdhury M.A.Z., Fardous, Z., Alam, M. K., Hossain, M. S. and Fakhruddin, A.N.M. 2014. Ecological Risk Posed by Heavy Metals Contamination of Ship Breaking Yards in Bangladesh. Int. J. Environ. Res., 8(2):469-478.
  5. April, F.M., Bouvy, Braz. J. Aquat. 2008. Sci. Technol. M, Distribution and enrichment of heavy metals in sediments at the Tapacura river basin, northeastern Brazil, 12(1):1-8p.
  6. Bradl, N. 1990. The nature and properties of soils, 10 the edition Macmillan, NY.
  7. Donald, L.S. 1995. Environmental soil chemistry. Academic Press.267pp.
  8. Grant, J.A. 1986. The isocon diagram; a simple solution to Gresens' equation for metasomatic alteration, Journal: Economic Geology, vol. 81, no. 8, pp. -1982, 1986.
  9. Hakanson, L. 1980. Ecological risk index for aquatic pollution control, a sedimentological approach. WaterResearch, vol. 14, pp. 975-1001p.
  10. Hill, I.G., Worden, R.H., Meighan, I.G., 2000. Yttrium: the immobility-mobility transition during basaltic weathering. Geology 28(10), 923-926.
  11. Hoff, R. 2002. Oil Spills in Mangroves. National Oceanic and Atmospheric Administration, NOAA Ocean Service, Office of Response and Restoration, 70pp.
  12. Kabata-Pendias, A. and Mukherjee, A.B. 2007. Trace element from soil to human Berlin, Springer- Verlag, 550 pp.
  13. Krzysztof, L., Danuta, L. and Irena, K. 2004. Metal contamination of farming soils affected byindustry. Environment International, 30:159-165.
  14. Kirschbaum, A., Martinez, E., Pettinari, G., Herrero, S. 2005. Weathering profiles in granites, Sierra Norte (Cordoba, Argentina). Journal of south American Earth Sciences 19, 479-493p.
  15. Li, L.G., Xue, L.D. and Ming, L.Q. 2008. Heavy metals contamination characteristics in soil of different mining activity zones, Trans. Nonferrous Met. Soc., 18:207-211p.
فصلنامه علوم محیطی
دوره 14، شماره 1
فروردین 1395
صفحه 69-80

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار