نقش فضای سبز محیط‌های آموزشی کودکان در تقویت حس تعلق به مکان(بررسی موردی: مدارس ابتدایی ناحیه دو، شهر شیراز)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

2 گروه علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه حکیم سبزواری، ایران

چکیده

سابقه و هدف: حس تعلق به مکان یکی از واکنش‌های احساسی و عاطفی انسان نسبت به محیط است که فرد را به مکان پیوند داده و هویت شخص و مکان  را شکل می‌دهد. محیط‌های آموزشی کودکان، بعد از محیط خانه و خانواده، بیشترین سطح ارتباط را با کودکان به تعامل می‌گذارد و حس تعلق به مکان، ممیزی‌هایی برای شوق بازگشت به مدرسه و ماندن در آن فراهم آورده، که از جمله عامل‌های اساسی در پیوند دانش‌آموز با محیط آموزشی است. از طرفی دیگر کمبود سطح کمی و کیفی فضای سبز محیط‌های آموزشی مدارس امروز در کشور ما، این محیط‌ها را به مکانی بی‌روح با مصالح و ساختمان‌های غیرجذاب برای کودکان بدل ساخته است. هدف از انجام این تحقیق پاسخ به این پرسش است که اساسا چه ارتباط معناداری میان محیط سبز مدارس (و ابعاد مختلف ارتباط با فضای سبز) و حس تعلق به مکان وجود دارد؟مواد و روش‌ها: در این تحقیق سعی  شده با بهره‌گیری از بررسی‌های کتابخانه‌ای مبانی حس تعلق و نقش آن در محیط‌های آموزشی کودکان تبیین شود، و سپس با استفاده بررسی‌های میدانی و به روش پرسش‌نامه‌ای، فرضیات مطرح‌شده در ابتدای پژوهش را با تحلیل اطلاعات به‌دست‌آمده از پرسش‌نامه در نرم‌افزار SPSS ارزیابی کنیم. در این پرسش‌نامه دو عامل حس تعلق به مدرسه و ارتباط با فضای سبز مدرسه (به همراه عوامل مختلف آن شامل ”ارتباط حسی با فضای سبز“، ”مشارکت در خلق فضای سبز“ و ”ارتباط آموزش‌محور با فضای سبز“) مورد سنجش قرار گرفتند.نتایج و بحث: این قسمت از دو بخش آمار توصیفی و آزمون فرضیات تشکیل شده است. و بخش آمار توصیفی رابطه مستقیم بین سطح کمی و کیفی ارتباط با فضای سبز مدرسه و حس تعلق به مدرسه مشهود است. شاهد این امر متناسب بودن سطح فضای سبز مدارس با حس تعلق دانش‌آموزان است که از پرسش‌نامه‌های توزیع‌شده بین دانش‌آموزان این مدارس به‌دست‌آمده است. در بخش آزمون فرضیات با استفاده از روش‌ آزمون فرضیات هر یک از فرضیات تحقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد که با به‌کارگیری  شیوه‌ای کمی از دو روش آزمون همبستگی (Correlation Test) و رگرسیون چندمتغیره (Multiple Linear Regression) در ارزیابی فرضیات استفاده شده است. فرضیه اصلی تحقیق با همبستگی پیرسون (649/0) که بیانگر رابطه مثبت و بسیار قوی بین متغیر ارتباط با فضای سبز مدرسه و حس تعلق به مدرسه است تقویت می‌شود. همچنین فرضیات فرعی تحقیق با ضریب همبستگی و ضریب معناداری قابل‌قبول تایید می‌شوند.نتیجه‌گیری: در انتها این نتیجه حاصل شده که رابطه‌ای معنادار بین ارتباط با فضای سبز مدرسه در سطوح مختلف آن از جمله: ”ارتباط حسی با فضای سبز“، ”مشارکت در خلق فضای سبز“ و ”ارتباط آموزش محور با فضای سبز“، با حس تعلق به مدرسه در کودکان برقرار است. ارتباط حسی با فضای سبز با ایجاد درگیری مستقیم (با تمام حواس ادراکی) و تجربه‌مدار با محیط، باعث تسلط شناختی بر مکان می‌شود که خود از عوامل ایجاد حس خودی بودن و تعلق به مکان است. مشارکت در خلق فضای سبز حس تملک فضایی و عزت نفس را در کودکان بر می‌انگیزد که پیوند با مکان را تسهیل می‌کند. ارتباط آموزش‌محور با فضای سبز نیز از دیگر مواردی است که در آن فضای بیرون و طبیعت به عنوان محیط آموزشی و یا حتی منبع آموزش و یادگیری مطرح است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The role of green space children's educational environment to strengthen the sense of place attachment (Case study: elementary schools in region 2 of Shiraz)

نویسندگان [English]

  • Bahram Siavashpour 1
  • Mojtaba ShadlooJahromi 2
  • Hasan Nodehi 2
1 Department of Architectur, Faculty of Architectur&planing, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran
2 Department of Architectur, Faculty of Architectur&planing, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran
چکیده [English]

Introduction: Sense of place is one of man's emotional reactions to the environment that link person to the place and forms the person's identity and place. Children's educational environment after the home and family puts the highest level of communication to interact with the children and sense of place attachment provides differences to the delight go back to school and stay in it that such fundamental factors are linked student to learning environment. On the other hand the lack of quality and quantity of green space environment of our school country have made this environment to soulless places with non-attractive materials and building for children. The aim of this study was to answer the question that basically what significant association between green environment schools and sense of place is established?Materials and methods: In this study it was tried first with using library studies act to explain the sense of attachment and its role in the children's learning environments; and then using field studies in a questionnaire manner; prove Assumptions at the beginning of the study by analyzing data from questionnaires in SPSS. In this questionnaires both a sense of attachment to school and relation with green space school (with various factors that including: "sensual relation with green space", "participation in the creation of green space" and "educational relation with green space") were measured.Results and discussion: It is composed of two parts: descriptive statistics and hypothesis testing. In descriptive statistics it is obvious direct connection between relation with green space school and sense of attachment to school. Witness of this is the ratio level of green space schools with children's sense of attachment; that has been achieved from the questionnaire distributed among students. In hypothesis testing each of the hypotheses will be examined that with using quantitative manner from both correlation test and multivariate regression method in prove hypothesis. The main hypothesis of research is proved with correlation (/649) that this indicates a positive and strong relationship between "relation with green space school" (in different levels) and "sense of attachment to school". As well as sub assumptions of research are proved with acceptable significant and correlation coefficient.Conclusion: At last, the result has been concluded that there are significant connection between relating with green space school in different levels including: "sensual relation with green space", "participation in the creation of green space" and "educational relation with green space", with sense of attachment to school in children. Sensual relationship with green space cause cognitive fluency on place by creating direct involvement (with all senses of perception and) and experience-driven; that this cause sense of intimacy and attachment to place. Participating in the creation of green space excites a self-esteem and sense of ownership towards the environment in children that Facilitates the belonging to a place. Also educational relation with green space is other cases where the outdoors and nature as a learning environment or teaching and learning resource is raised.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sense of place attachment
  • Green space
  • sensory communication
  • creating green spaces
  • education based relationship
  1. منابع
  2. Altman,I. and Low S.,1996. Place attachment. Plenum Press. New York.
  3. Brook ,T. and Sorin, R.,2011. All the places I’ve been to [in the tropics] are not really a special place: Investigating children’s place attachments through collage and stories. University of James cook. ,10, 130-199.
  4. Christidou, V.,Tsevreni,I.,Epitropou, M. andKittas,C .2013 , Exploring primary -children’s views and experiences of the school ground: The case of a Greek school. Environmental & Science EducationJournal. 8, 59-83.
  5. Derr, V. 2002. Children'ssense of place in northern new mexico. Environmental PsychologyJournal. 22,11-22.
  6. Falahat, M.S. 2006. The concept of sense of place and the factors shaping it. Iranian Journal of HonarhayeZiba. 26, 57-66. (In Persian with English abstract).
  7. Feyzi, M.,razzaghiasl, S.,taheri,S.,berenji, S. and hemmatjuo, A, 2010.Landscape design criteria of open area elementary schools. Tehran, OSRDEC-TRO Research report. Iran.
  8. Freuder,T.G.,2006. Designing for the future: Promoting ecoliteracy in children’s outdoor play environments. Master. Thesis. University of Polytechnic, Virginia.
  9. Hamid, N. and babamiri, M.2012.,Investigate the relationship between green space and mental health. Iranian Journal of Armaghan. 17, 309-316. (In Persian with English abstract).
  10. Hussein,H. 2012. The influence of sensory gardens on the behavior of children with special educational needs. Social and Behavioral SciencesJournal. 38, 343-354.
  11. Inglis,J., Deery, M. and Whitelaw, P., 2008. The development of place attachment in parks. Sustainable tourism. Available online at: www.researchgate.net/publication
  12. Kamalipour, H.,JeddiYeganeh, A. and Alalhesabi, M. ,2012. Predictors of place attachment in urban residential environments: A residential complex case Study. Social and Behavioral SciencesJournal. 35, 459-467.
  13. Morgan ,P. 2010. Towards a developmental theory of place attachment. Environmental PsychologyJournal.30, 11-22.
  14. Mozaffar, F.,MehdizadehSaraj, F. and Mirmoradi, S.S. 2009.Recognize the role of nature in educational space. Iranian Journal of FannavariAmozesh. 4, 37-46.(In Persian with English abstract).
  15. Salehifard, M. and alizadeh, S.D., 2008. Analysis of social and psychological dimensions of green spaces in cities (with urban management approach). Iranian Journal of Urban Management. 21, 19-33. (In Persian with English abstract).
  16. Scannell ,L. and Gifford ,R., 2010.Defining place attachment: A tripartite organizing framework.Environmental psychologyJournal. 30, 1-10.
  17. Shabak, M., Norouzi, N., Aminatuzuhariah MA.andTareef, HK..2015, Children’s sense of attachment to the residential common open space. Social and Behavioral SciencesJournal. 201, 39-48.
  18. Spencer, C. 2005. Place attachment, place identity and the development of the child’s Self-identity: searching the literature to develop anhypothesis. International Research in Geographical and Environmental Education. 14, 305-309.
  19. Wilson, E., 1984. Biophilia, the Human Bond With Other Species. Academic Press, Inc., University of Harvard, Cambridge.
  20. Zamani, B.E. and Nasr Esfahani, A.R., 2007. Physical and cultural features of educational spaces during elementary in four advanced countries from students and their parent's point of view.Educational InnovationsJournal. 23 55-84. (In Persian with English abstract).