تحلیل حساسیت و ارزیابی آسیب‌پذیری آبخوان با استفاده از معیارهای هیدروژئولوژیک (مطالعه موردی : آبخوان دشت سرخون هرمزگان)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران

2 دانشگاه هرمزگان، هرمزگان

3 دانشکده کشاورزی کرج

4 دانشگاه هرمزگان

چکیده

یکی از راه های مناسب برای جلوگیری از آلودگی آب های زیرزمینی، شناسایی مناطق آسیب پذیر آبخوان به آلودگی، بررسی تغییرات مکانی کیفیت آب زیرزمینی و مدیریت بهره برداری از منابع آب وکاربری اراضی است .در این پژوهش با استفاده از شاخص دراستیک که از ترکیب معیارهای تاثیر گذار هیدروژئولوژیکی و هیدرولوژیکی (عمق، تغذیه، محیط آبخوان، بافت خاک، توپوگرافی، ناحیه غیر اشباع و هدایت هیدرولیکی) مؤثّر برانتقال و یا عدم انتقال آلودگی تشکیل شده است ،میزان آسیب‌پذیری آبخوان دشت سرخون استان هرمزگان مورد بررسی قرار گرفت.بر اساس نتایج بدست آمده 70 درصد وسعت منطقه دارای آسیب پذیری متوسط، 5/27 درصد آسیب پذیری زیاد و 5/2 درصد دارای آسیب‌پذیری کم می‌باشد. با توجه به دو نوع تحلیل حساسیت تک پارامتری و حذف نقشه، در این پژوهش، شاخص آسیب‌پذیری دراستیک بیشترین حساسیت را در هر دو روش تحلیل حساسیت، به پارامتر اثر منطقه غیراشباع نشان داد. نتایج حاصل از تحلیل تک پارامتری نشان داد که پارامتر عمق سطح ایستابی با وجود اینکه از مهم‌ترین مشخصه‌ها در برآورد میزان آسیب‌پذیری می­باشد، ولی برخلاف انتظار تاثیر کمتری برروی آسیب‌‌پذیری منطقه مورد مطالعه، در مقایسه با شاخص دراستیک داشته است و با وزن تئوریک اختلاف زیادی در حدود 12 درصد داشته و در مقابل پارامتر محیط آبخوان بیشترین تاثیر را بر آسیب پذیری منطقه نشان می دهد. به منظور صحت سنجی مدل از یون نیترات اندازه‌‌گیری شده از 9 چاه منطقه استفاده شد ونزدیک بودن مقادیر نتایج حاکی از دقت قابل قبول مدل درمنطقه مورد مطالعه می باشد.

عنوان مقاله [English]

Sensitivity Analysis And aquifer Vulnerability Assessment Using Hydrogeological Criteria Case study (Aquifer Sarkhoon Hormozgan)

نویسندگان [English]

  • Ahmad Nohegar 1
  • Fatemeh Riahi 2
  • Majid Kholghy 3
  • Hasan Vagharfard 4
1 Faculty of Environment University of Tehran, Tehran
2 Hormozgan University Bandar Abbas
3 Faculty of Natural Resources, University of Karaj
4 Faculty of Natural Resources, Hormozgan University
چکیده [English]

One of the best ways to prevent groundwater contamination is identifying aquifer vulnerability areas, monitoring of spatial quality changes and then managing the water resources exploitations and the land uses.. In this study by using a DRASTIC model in SARKHON aquifer vulnerability has been studied. Thus, geographic information system (GIS) to provide aquifer vulnerability map has been used and seven hydro geologic factors influencing vulnerability has been studied. The result, 70% area affected has moderate vulnerability, 27.5% has high vulnerability and 2.5% is low vulnerability. In both sensitivity analysis methods: the map removal and single parameter was assessed. DRASTIC vulnerability index most sensitive to both sensitivity analysis methods shows the effect of vados zone results from a single parameter sensitivity analysis of the study area shows a depth of parameter, the most important criteria in assessing the vulnerability of but, unexpectedly, less impact on the vulnerability of the study area, weight and much different about 12% with weight theorical. Nitrate ion measurements from multiple wells (water and agriculture water) in order to verify the measurement accuracy of the model was used to model. The results indicate the model high accuracy of the area studied.

کلیدواژه‌ها [English]

  • DRASTIC model-hydrogeology factors- sensitivity analysis-Vulnerability-SARKHON Aquifer

مراجع

  1. - آب منطقه ای هرمزگان، 1389. گزارش بیلان آب زیرزمینی منطقه سرخون
  2. - احمدی، ع.، آبرومند، م، 1388. بررسی پتانسیل آلودگی آبخوان دشت خاش ،شرق ایران با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی- فصل نامه زمین شناسی کاربردی، سال 5، شماره 11صفحه 1-10.
  3. - استاد هاشمی، ز، 1387. تعیین آسیب‌پذیری آبخوان آبرفتی به روش DRASTIC در محیط GIS مطالعه موردی دشت همدان-بهار- پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی.
  4. - اصغری‌مقدم، ا.، جمیری، ر.، محمدی، ع. ١٣٨٦. منشاء غلظت بالای فلوئورید در آب‌های زیرزمینی گدازه‌های بازالتی دشت‌های بازرگان- پلدشت و تأثیر نامطلوب آن بر سلامتی اهالی منطقه- مجلة محیط شناسی دانشگاه تهران، دانشکدة محیط زیست، سال سی و سوم، شمارة41، صفحه25-32.
  5. - باقرزاده، س.، کلانتری، ن،. مرادزاده، م،. رحیمی و همکاران. 1389. استفاده از GISبرای تحلیل حساسیت تک پارامتری روش های DRASTIC وsintacs جهت ارزیابی آسیب‌پذیری منابع آب زیرزمینی دشت بهبهان، همایش ملی ژئوماتیک. تهران
  6. - تاکی، رضوان و همکاران، 1388. آنالیز حساسیت روش شاخص – همپوشانی DRASTIC در فرایند آسیب‌پذیری سفره آب زیرزمینی ( بررسی موردی : دشت قزوین )- نشریه مرتع و آبخیزداری، مجله منابع طبیعی ایران، دوره 62، شماره 3، پاییز 1388، صفحه 353-362
  7. - ترنجیان، علی، 1388. بررسی مکان های آسیب پذیر به آلودگی دردشت بهار همدان با استفاده از GIS- پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده مهندسی آب، دانشگاه ابوعلی سینا
  8. - درخشانی، رضا و همکاران، 1388. ارزیابی حساسیت آب‌های زیرزمینی به آلودگی در دشت خاتون آباد با استفاده از سامانه‌ی اطلاعات جغرافیایی- فصلنامه زمین شناسی کاربردی، سال 5، شماره 4، صفحه 285-291
  9. - عزیزی، فرحناز و محمدزاده، حسین، 1391. پهنه‌بندی آسیب‌پذیری و ارزیابی تغییرات مکانی کیفیت آبخوان دشت امامزاده جعفرگچساران با استفاده از شاخص DRASTIC و شاخص کیفیGWQI، فصلنامه مهندسی منابع آب، .سال 5، شماره 13، صفحه 1-14
  10. -بی نام،1390. مطالعات طرح شناسائی و پایش کیفیت آب‌های زیرزمینی دشت سرخون، جلد سوم گزارش کیفیت و آلودگی آب‌های زیرزمینی.
  11. - ناصری، حمیدرضا و صارمی نژاد، فردوس، 1390. مقایسه آسیب‌پذیری آبخوان به روش‌های DRASTIC و منطق فازی مطالعه موردی دشت گل گیر مسجد سلیمان، فصل نامه جغرافیای طبیعی، سال چهارم، شماره 11، صفحه 17-34
  12. - Babiker, I.S., Mohamad, M.A.A., Hiyama,T. & Kato,K.,2005, "A GIS-based DRASTIC model for assessing aquifer vulnerability in Kakamigahara Heights, Gifu prefecture, central Japan". Science of the Ttotal Environmental Research Laboratory, Ada, Oklahoma 74820, USA.
  13. - El– Naqa, A., Hammouri, N. & Kioso, M., 2006, "GIS- based evaluation of groundwater vulnerability in the Russeifa area", Jordan: pRevista Mexicana de Ciencias Geologicas, vol. 23(3), 277-287.
  14. -Jawed, I., Gorai, A.K., Poonam, T., Gopal, P., 2012. Approaches to groundwater vulnerability to pollution: a literature review. Asian J. Water Environ. Pollut. 9 (1), 105–115.
  15. - Kabera, T.& Zhahui L., 2008, "A GIS Based DRASTIC MODEL for Assessing Groundwater in shallow Aquifer in Yuncheng Basin, Shanxi, China", Research Journal of Applied Sciences, vol. 3(3): 195-205
  16. - Lodwick, W.A., Monson, W., Svoboda, L., 1990, "Attribute error and sensitivity analysis of map operations in geographical information systems: suitability analysis", International Journal of Geographical Information Systems, vol 4 (4): 413- 28.
  17. - Lynch, S.D., Reynders, A.G. and Schulze, R.E.,1997, "A DRASTIC approach to groundwater vulnerability in South Africa", South African Journal of Science, 93 (2): pp. 59-60.
  18. - Plymale, C. L.& Angle , M. P.,2002, "Groundwater pollution potential of Fulton County, Ohio", Ohio Department of Natural resources division of water, water resources section, Groundwater pollution potential report no.45.
  19. - Ramos –leal, J.A.Rodriguez-castillo, R.2003, "Aquifer vulnerability mapping in the turbio river valley, mexico; A validation study" , Geofisica Internacional,vol.42(1): 141-156.
  20. - Rosen, L., 1994, "A study of the DRASTIC methodology with emphasis on Swedish conditions". Ground Water, 32(2): 278 –85.
  21. - Sener,E., Sener,S., Davraz.A., 2009, "Assessment of aquifer vulnerability based on GIS and DRASTIC methods: a case study of the Senirkent-Uluborlu Basin" (Isparta, Turkey). Hydrogeology Journal Official Journal of the International Association of Hydrogeologists, 10.1007/s10040-009-0497-0
  22. - Shahid , S. & Hazarika, M. K.,2008, " Geographic Information System for the Evalution of Groundwater Pollution Vulnerability of the Northwestern Barind Tract of Bangladesh" , Environmental Research Journal, vol. 1(1-4): 27-34
  23. -Todd, D. K., 1980, "Groundwater Hydrology", 2nd edition, John Wiley, New york, 535pp.
فصلنامه علوم محیطی
دوره 13، شماره 3
مهر 1394
صفحه 103-112

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار