ارزیابی تأثیر ساختار کالبدی بر الگوی جریان باد در محیط شهری نمونه موردی: محله سیاه پوشان و گذر شاهی در محله قلعه دزفول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی شاپور، دزفول، ایران

چکیده

سابقه و هدف:
شهرهای امروز به دلیل گستردگی بیش از حد با مشکلاتی مانند گرمای ناشی از تراکم شهری که باعث ایجاد جزیره ­های گرمایی و نیز مسئله ­های محیط زیستی می ­شود، رو به رو هستند که در بعضی از نقاط زندگی را با مشکل مواجه می ­کند. جریان باد در محیط شهری عامل مهم و تاثیرگذار روی تبادل گرما، رطوبت، انتقال ذرات و نیز تهویه محیط شهری است. .بررسی ­ها نشان می­ دهد عامل­ های کالبدی چون تغییر محصوریت، تغییر ارتفاع ساختمان­ ها و جهت گیری متفاوت گذرها در بافت شهری برروی سرعت و جهت جریان باد تاثیرگذار است. هدف از این مقاله تحلیل داده­ های اقلیمی مربوط به جریان باد در دو محدوده ­ی شهری دزفول و بررسی تاثیر محصوریت معابر بر جریان باد است.
مواد و روش­ها:
جهت انجام مطالعات، دو محدوده­ ی سیاه پوشان و گذر شاهی به دلیل وجود عامل­ های کالبدی مشابه و متفاوت نسبت به یکدیگر جهت تحلیل شرایط فیزیکی از طریق مقایسه داده ­های اقلیمی در محدوده ­ی بافت تاریخی دزفول انتخاب گردیدند. جهت انجام این پژوهش داده­ های شدت جریان باد و دمای محیط هر دو محدوده در پنج بازه زمانی 11-9 صبح، 1-11 قبل از ظهر، 4-2ظهر، 6-4 بعد از ظهر و 8-6 عصر و در دو فصل زمستان و تابستان برداشت شده اند. سپس محصوریت نقاط برداشت شده محاسبه گردید و با استفاده از تحلیل رگرسیون خطی رابطه ی بین محصوریت و سرعت جریان باد بدست آمد.
نتایج و بحث:
نتایج به ­دست آمده نشان داد که سرعت جریان باد در گذرهایی با جهت گیری جنوب غربی _شمال شرقی به نسب دیگر جهت گیری­ ها بیشتر است. همچنین بررسی­ ها نشان می­ دهد که می ­توان با افزایش میزان مشخص محصوریت میزان سرعت جریان باد را به اندازه­ ی مشخصی افزایش داد که در گذر شاهی نتایج به ­دست آمده از نمودارهای رگرسیون در فصل زمستان نشان می ­دهد که محصوریت مقطع ها و سرعت باد دارای رابطه­ ی مستقیم هستند و با 1.5 تا 3 برابر شدن محصوریت کمینه (0.35)، به سرعت اولیه جریان باد 31تا 121 درصد اضافه می­ شود. نتایج به دست آمده از نمودارهای رگرسیون خطی در محدوده سیاه پوشان نشان می­ دهد که با 2 تا 6 برابر کردن محصوریت 1.1 تا 1.8 برابر بر سرعت جریان باد اضافه می ­شود. همچنین در فصل تابستان نتایج به ­دست آمده از نمودارهای رگرسیون خطی در گذر شاهی نشان می­ دهد که محصوریت گذرها و سرعت جریان باد دارای رابطه ­ی مستقیم هستند و با 1.5 تا 3 برابر شدن حداقل محصوریت (0.35)، 10 تا 40 درصد به سرعت اولیه جریان باد اضافه می شود. در محدوده سیاه پوشان نیز محصوریت گذرها و باد دارای رابطه ­ی مستقیم هستند. همچنین بررسی این رابطه ­ها نشان  می دهد با افزایش 2 تا 6 برابری محصوریت سرعت جریان باد به ترتیب 1.03 تا 1.20 برابر افزایش پیدا می­ کند.
نتیجه ­گیری: 
افزایش سرعت باد باعث می ­شود تهویه در محیط شهری بهتر صورت بگیرد از طرف دیگر افزایش محصوریت باعث افزایش سرعت جریان باد می­ گردد. ساختمان­ های یکدست و نیز محصوریت منظم به گونه ­ای که دارای کمترین تغییرات باشد باعث می­ شود سرعت جریان باد افزایش پیدا کند و همچنین دچار تلاطم و اشقتگی کمتری گردد. بنابراین می ­توان با افزابش محصوریت و نیز ساخت ساختمان­ های منظم و یکدست در نهایت باعث تهویه بهتر محیط شهری شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of the effect of physical structure on the wind flow pattern in urban environments (case study: Siyah-Poshan and Gozare Shahi neighborhoods in Ghaleh district of Dezful)

نویسندگان [English]

  • Asad Eyni
  • Mohsen Taban
Department of Urban Design, Faculty of Architecture and Urban planning, Jundi-shapur University of technology, Dezful, Iran
چکیده [English]

Introduction:
Nowadays, cities are facing problems such as overheating caused by urban congestion, causing thermal islands and environmental problems, which make life difficult in some places. The wind flow in the urban environment is an important factor affecting the exchange of heat and moisture, particle transport, and urban ventilation. Studies show that physical factors such as enclosure change, the elevation of buildings, and different orientations of passageways in urban texture affect the speed and direction of the wind flow. The purpose of this study was to analyze climate data related to wind flow in two urban areas of Dezful and investigate the effect of enclosure of passages on the wind flow.
Material and methods:
In order to carry out the study, two areas of Siah-Pushan and Gozare-Shahi in the range of historical texture of Dezful, with similar and different physical factors, were selected for the analysis of physical conditions by comparing climate data. Data on the intensity of the wind and the ambient temperature of both areas in five periods of 9 -11 am, 11am-1 pm, 2-4 pm, 4-6 pm, and 6-8 pm, and in two seasons, winter and summer, were selected. Then, the enclosure of the collected points was calculated and using the linear regression analysis, the relationship between enclosure and wind speed was assessed.
Results and discussion:
The results showed that the velocity of the southwest-northeast wind flow was more than other orientations. Also, surveys showed that increasing the specific enclosure can increase the wind speed by a certain magnitude. In Gozare-Shahi, the results of the regression diagrams in the winter indicated that a direct relationship exists between the enclosure of the cross-sections and the velocity of the wind. With the minimum enclosure (0.35) increasing 1.5 to 3 times, the initial velocity of wind increased up to 31- 121 percent. The results of the linear regression diagrams in Siah-Pushan indicated that with 2 to 6 times increase in the enclosure, the wind speed increases up to 1.1 to 1.8 times. The results obtained from the linear regression diagrams in Gozare-Shahi passage showed that the enclosure of passways and the velocity of the wind flow are directly correlated. With the minimum enclosure (0.35) increasing 1.5 to 3 fold, the initial velocity of the wind increased 10 to 40 percent. In Siah-Pushan range, the enclosure of transitions was directly correlated with the wind. Also, the results showed that by increasing the enclosure up to 2 to 6 times, the velocity of the wind increased 1.03 to 1.20 times.
Conclusion:
Increasing the velocity of the wind led to better ventilation in the urban environment. On the other hand, increasing the enclosure increased the velocity. Uniform buildings, as well as regular enclosures with the least changes, will increase the velocity of the wind stream, as well as less turbulence. Thus, increasing enclosure, as well as regular buildings, can ultimately lead to better urban environments.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ventilation
  • Urban environment
  • Wind flow
  • Enclosure
  • Direction of passage
  1. Abas Zade, S, Zolfaghari, G. and Pajohan Kya, M., 2014. Investigating the role of wind in the arrangement of spatial-physical structure of cities in hot and cold regions. Journal of Arid Region Geographic Studies. 15, 53-69.
  2. Anonymous, 2011. Urban Aerodynamics. (M. Mohamad, & S. Alireza, Trans.), the American Society of Civil Engineers, Virginia
  3. Aynsley, M. R., Melburne, H. W. and Vickery, J. B., 1997.. Architectural Aerodynamics, Applied Sciens Publisher., London.
  4. Givoni, B., 1998. Climate Considerations in Building and Urban design., Van Nostrand Reinhold., New Yourk.
  5. Mahmodi, N. and Pormosa, M., 1389. Potentiometric analysis of wind energy and its fundamental role in conditioning and cleaning. arman shahr,4, 147-156.
  6. Mahmood, R., 1386. Wind and Comfort: Design with Climate., Shahid Beheshti University press and Publishing Center., Tehran.
  7. Rahaei, O., 2013. Cultural Identity and Its Effects on Indigenous Methods of Natural Ventilation Passage of Metal Smiths in Dezful’s Old Bazzar. Baghe Nazar. 24, 73-80.
  8. Ranjbar, E. and Pourjafar, M., 1389. Innovations in Climatic Designing Due toThe. Baghe Nazar.13, 17-34.
  9. Vitruvius, P., 1960., The Ten Book on Architecture. Dover., New York.