رویکرد محیطی به توسعه منطقه ای و محرومیت درحوزه آبخیز قزل اوزن

نوع مقاله : مقاله کوتاه

نویسنده

گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در دهه اول پس از انقلاب اسلامی ایران ، چنمد دوره مطالعات شناسایی مناطق محروم کشور توسط سازمان برنامه و بودجه با هدف سیاست گزاری محرومیت زدایی ، منجر به تشخیص حوزه آبخیز قزل اوزن به عنوان یکی از محروم ترین مناطق کشور گردید. وزارت جهاد سازندگی در سال 1372 متولی مطالعات تفصیلی و برنامه ریزی توسط منطقه ای این حوزه گردید. مطالعات در 19 بخش محیطی ، اجتماعی و اقتصادی در سه مرحله به مدت 5 سال توسط گروهی مرکب از اساتید دانشگاه و کاررشناسان منتخب کشور آگاهی های آموزنده ای برای مبانی برنامه ریزی توسعه حوزه به بار آورد مناسبات میان عوامل محیطی ، روابط میان این عوامل و فعالیت های تولیدی و عمرانی جوامع حوزه و نییز علل عقب ماندگی ومحرومیت نسبی حوزه از سایر مناطق کشور از مهم ترین دست یافته های این مطالعات است ، که بی تردید می تواند چراغ راهی برای شناخخت سایر مناطق محروم کشور باشد . این مقاله با هدف تشریح مهم ترین روابط علت و معلولی میان عوامل اکوسیستم و توسعه حوزه آبخیز قزل اوزن ارایه می گردد.نتایج مطالعات نشان می دهد1) توزیع نابرابر و پراکنده منابع طبیعی به طور تاریخی عامل پدید آمدن شمار کثیری روستای کوچک گردیده که هم اکنون بیش از یک چهارم آنها متروکه اند 2) فقدان مراکز شهری با نقش مکان مرکزی ، همراه با اقلیم و سرزمین ناهموار شبکه ارتباطات ضعیفی را پدید آورده به نحوی که بخش بزرگی از نیازهای کالا و خدمات ساکنین با مراجعه به مراکز شهری بیرون از حوزه تامین می گردد3) به موازات عوامل و فرایندهای طبیعی ، روش های سنتی دامداری و کشاورزی نقش فزاینده ای در تخریب منابع طبیعی دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Environmental Approach to Regional Development and Deprivation in Ghezel-Ozan Watershed

نویسنده [English]

  • Siavash Ansarinia
Department of Urban and Regional Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University, G.C.
چکیده [English]

During the first decade after the Islamic Revolution of Iran, Plan and Budget Organization (PBO) embarked upon a series of studies titled "Regional Disparities Investigation" . They aimed at demarcating the country's regions based on indicators of social- economic- natural and infrastructure facilities. The results of these studies were instrumental in order for PBO to formulate national strategies of social equity. Attributed to it's prevailing rural economy, natural setting and diseconomies of spatial structure, Ghezel-Ozan watershed was identified as one of the most deprived regions of the country. The next step was taken by the Ministry of Construction Crusade which launched an investigation and planning project at the Ghezel-Ozan regional scale in 1993. The goal of this project was to explore underlying causes of the region's relative backwardness and to formulate policies and plans to alleviate the situation. Taking an environmental approach to regional development, this article attempts to elucidate relationships of determining resources such as water, soil, flora etc. to settlement patterns in the watershed. The main conclusions based on the findings of the project were : a) Unequal and sparsely scattered distribution of natural resources has been historically, the main determinant of appearance of thousands small villages, one forth of which is now deserted. b) Due to lack of sizable urban centers in the watershed which could assume roll of central places on the one hand, and unfavorable climate and terrain resulting in weak communication networks on the other, in addition of many deserted villages the remaining are greatly dependent upon services of outside urban centers. C) parallel to certain natural processes, economic activities such as traditional animal husbandry and agriculture are responsible for escalating resources deterioration. All in all, due to lack of planning commitments, the watershed has missed development opportunities embedded in it's both man made and natural settings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key word: natural environment factors
  • regional development
  • settlement spatial organization
  • socio-economic deprivation