تهیه مدل ارزیابی فنی، زیستمحیطی و اقتصادی سناریو های مدیریت پسماند جامد شهری با استفاده ازANP و GIS (مطالعه موردی: شهر تهران)

نوع مقاله : Original Articles

نویسندگان

1 استادیار گروه عمران، دانشکده فنی و مهندسی ، دانشگاه ارومیه

2 دانشیار گروه عمران، دانشکده عمران، داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻢ وﺻﻨﻌﺖ اﯾﺮان

3 استادیار گروه عمران - محیط زیست، دانشکده عمران، داﻧﺸﮕﺎه خواجه نصیرالدین طوسی

4 دانش آموخته کارشناس ارشد گروه عمران - محیط زیست، داﻧﺸﮕﺎه خواجه نصیرالدین طوسی

5 دانشجوی دکترای عمران -نقشه برداری، داﻧﺸﮕﺎه خواجه نصیرالدین طوسی

چکیده

نتخاب شیوه مناسب مدیریت پسماندهای شهری ، به گونه ای که به کم ترین مخاطرات
زیست محیطی بینجامد و از لحاظ فنی و اقتصادی قابلیت اجرایی بالایی داشته باشد، بدون
بهره گیری از روش های نوین مکانیابی و تصمیمسازی امری بسیار پیچیده و زمان بر خواهد
بود. گسترش سطحی سکونت گاه های شهری و بهتبع آن افزایش فواصل حمل زایدات تا مراکز
دفع، ارزش بالای اقتصادی زمینهای دارای کاربری آزاد در حواشی شهرها، تدوین و اجرای
قوانین و الزامات مربوط به کمترین فاصله سامانه های دفع از مراکز شهری ، و اعتراضات
اجتماعی از جمله چالشهای موجود در زمینه احداث مراک ز دفع پسماند جامد شهری در
مجاورت مناطق مسکونی حاشیه شهرهای بزرگ به شمار میرود. هدف نوشتار حاضر تهیه
مدلی است برای مکان یابی مناطق مستعد احداث سامانههای دفع زایدات شهری ، و تعیین
بهترین سناریوی مدیریتی قابل اجرا در این مکانها. در این بررسی شهر تهران بهعنوان مطالعه
موردی انتخاب شده است. با اجرای مدل تهیه شده در این تحقیق برای شرایط محیطی شهر
تهران، ضمن بررسی ابعاد مختلف مدل، میزان حساسیت آن به عوامل مؤثر در تصمیم سازی
تحلیل شد. بدینمنظور، ابتدا لایه های اطلاعاتی گوناگون نظیر مناطق حفاظتشده، مناطق
نظامی، مناطق فرهنگی و تاریخی، توپوگرافی، رودخانه ها و دریاچه ها، گسل ها، اطلاعات
زمین شناسی و کاربری اراضی درخصوص منطقه مورد مطالعه تهیه شد و سپس با اعمال
معیارهای مکان یابی و روی هم قرار دادن این لایهها، نقاط مناسب به دست آمد . در مرحله
بعد، در مقایسه نقاط اخیر با لایه کاربری اراضی طرح جامع شهر تهران، نواحی مستعد احداث
سامانه های دفع زایدات با کاربری آزاد مشخص شد. در نهایت با توجه به کمیت و کیفیت
زایدات تولیدی در شهر تهران، سناریوهای مدیریتی مختلف شامل تعدادی از روش های
تولید کود کمپوست، زباله سوزی، تولید سوخت مشتق از ،(MRF) جداسازی و پردازش
و دفن ، به منظور اجرا در مناطق مستعد یادشده تعریف شد . ارزیابی (RDF) پسماند
و تعیین بهترین سناریو بهمنظور اجرا در شهر ANP سناریوهای مذکور با استفاده از مدل
تهران، بخش پایانی این تحقیق را تشکیل می دهد. نتایج حاصله حاکی از برتری سناریوی اول
3079 ) بوده و پس از آن سناریوهای دوم، چهارم و سوم به ترتیب با / (با وزن نرمالشده 0
0 قرار گرفتند. بهدلیل نزدیکی وزن / 0 و 2087 /2393 ،0/ وزنهای نرمال شده 2441
اولویت های دوم و سوم، حساسیتسنجی روی آنها براساس ایجاد تغییرات انتخابی در وزن
خوشه های اصلیِ شبکۀ تصمیمسازی انجام شد. باتوجه به این نکته که در سناریوی چهارم
بخش عمده پسماند دفن میشود و بیشترین مخاطرات زیستمحیطی نیز در میان انتخاب ها
در این سناریو وجود خواهد داشت، با افزایش وزن معیار زیست محیطی ارجحیت سناریوی
چهارم کاهش می یابد. از طرفی با افزایش وزن معیار فنی، به دلیل تکنولوژی ساد ة مورد
استفاده در این سناریو، ارجحیت آن روند افزایشی نشان میدهد. سایر سناریو ها حساسیت
کم تری نسبت به تغییر وزن معیار ها داشتند و در اولویت آنها تغییری ایجاد نشد، بهگونه ای
که همواره سناریوی اول از سناریوی دوم برتر بوده و سناریوی دوم نیز بر سناریوی سوم
ارجحیت دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Developing a Technical, Environmental and Economical Evaluation Model Based on GIS and ANP to Assess Municipal Solid Waste Management Scenarios (Case Study: Tehran, Iran)

نویسندگان [English]

  • Mehdi Ghanbarzadeh Lak 1
  • Nader Shariatmadari 2
  • Mohamad Reza Sabour 3
  • Reza Ghanatiyan-Najafabadi 4
  • Mehdi Heydari 5
1 Assistant Professor, Department of Civil Eng., Faculty of Eng., Urmia University, Urmia, Iran
2 Associate Professor, Civil Eng. Faculty, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Civil Eng. Faculty, K.N. Toosi University of Science and Technology, Tehran, Iran.
4 M.Sc. of Civil and Environmental Engineering
5 Ph.D. Candidate, Surveying Engineering Faculty, K.N. Toosi University of Science and Technology, Tehran, Iran
چکیده [English]

Selecting Municipal Solid Waste (MSW) management alternatives, adaptable to local conditions as well as environmental, technical, and economical concerns, would be a time consuming and complicated task without carrying out modern methods of site selection and decision making. The horizontal development of settlement areas which in turn may enforce high costs of waste collection and transportation, beside the lack of unconstructed fields in the vicinity of large cities, enacting rigorous legislation contributing to the minimum distances of waste processing facilities by dwelling areas, and finally, the social objections, are the most noticeable challenges facing solid waste management practices. The main objective of the present research is to develop a computerized model facilitating MSW disposal site selection task, in addition to the determination of best applicable management scenarios capable with environmental, technical, and economical concerns. Tehran city was chosen as a case study to implement the model and to interpret its sensitivity to the factors affecting the overall decision making process. At the first stage of the current research, data layers, such as protected regions, military areas, historical and cultural areas, topography, rivers and lakes, faults, geology and land use information, was provided about the study area. By the means of a GIS based software, and superimposing the above-mentioned layers, acceptable areas were determined in the second stage. Finally, several scenarios including Material Recovery Facilities (MRF), compost production systems, incineration units, Waste-Derived Fuel (RDF) facilities, and landfilling sites were allocated to any acceptable area, according to the quality and quantity of wastes generated in the city of Tehran. These scenarios were evaluated using developed ANP model in this paper. Results showed the superiority of the first scenario (with normal weight of 0.3079), while the normal priority of other scenarios were as 0.2441, 0.2393 and 0.2087 for the second, fourth and third alternative, respectively. As the priority values of the second and forth scenarios were approximately the same, sensitivity analysis based on selective changes in the weight of main clusters were performed. Due to the fact that the fourth scenario, in which the bulk of collected wastes would be landfilled, might impose the greatest environmental risks among other scenarios, by any amplification in the weight of environmental criteria, the preference of this option would decrease. However, increasing the weight of technical criteria, might prefer the forth scenario because of its simplest technology used. Other scenarios have shown to be less sensitive to changes in the weights of the main criteria, so that the first scenario was usually dominant to the second one and the second scenario had always the top priority comparing to the third scenario.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Municipal Solid Waste Management
  • Site Selection
  • Management Scenario
  • GIS
  • ANP Model
  • Tehran City

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار