بررسی و اولویت بندی پیامدهای خشک شدن دریاچه ارومیه بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مناطق روستایی شهرستان ملکان

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان، خوزستان، ایران

چکیده

سابقه و هدف: امروزه مداخلات انسان در طبیعت، وضعیت سامانه‌ها و زیست‌سامانه‌های محیطی را دچار اختلال کرده که در نتیجه باعث ایجاد ناهنجاری‌هایی نظیر سیل‌های بی‌سابقه، طوفان‌های شدید، گرم شدن زمین، مصرف بی‌رویه‌ی منابع طبیعی و اخیراً خشک‌شدن دریاچه‌ها گردیده است. یکی از مهم‌ترین مخاطره‌های محیطی که در سالهای اخیر در ایران در حال رخ دادن است، کاهش آب دریاچه اورمیه می‌باشد. اهداف این مطالعه، بررسی تاثیر خشک‌شدن دریاچه ارومیه بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی ساکنان حاشیه‌ی دریاچه، دیدگاه ساکنان در رابطه با عوامل موثر بر خشک‌شدن دریاچه و روش‌های احیای آن و همچنین اولویت بندی پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی بود. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی بوده و از منظر جمع‌آوری داده‌ها به روش علی-مقایسه‌ای انجام شده است. داده‌های مورد نیاز از نمونه‌ای به حجم ۳۰۰ از ساکنان روستاهای شهرستان ملکان در سال ۱۳۹۴با تکمیل پرسشنامه، جمع‌آوری گردید. در بخش توصیفی از فراوانی، درصد تجمعی، واریانس، انحراف معیار و میانگین استفاده شد. در بخش استنباطی نیز آزمون‌های مقایسه میانگین، تحلیل واریانس و آزمون t به کار گرفته شد. همچنین با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی اولویت پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی دریاچه ارومیه از نظر ساکنان منطقه مشخص گردید. نتایج و بحث: نتایج نشان داد که پس از سال ۱۳۸۸ تمامی محصولات به جز محصولات باغی نسبت به دوره قبل با کاهش قابل ملاحظه ای مواجه گردیده‌اند. ملاحظه ارقام نشان می‌دهد که وضعیت اقتصادی کل منطقه نسبت به قبل از سال ۱۳۸۸ بدتر شده است. اما میانگین این متغیر، قبل از سال ۱۳۸۸ با دور شدن از دریاچه، کاهش و بعد از سال ۱۳۸۸ با دور شدن از دریاچه، افزایش می‌یابد. به عبارت دیگر، وضعیت زیست‌محیطی قبل از سال ۱۳۸۸ با نزدیک شدن به سواحل دریاچه ارومیه، ولی پس از سال ۱۳۸۸ با دور شدن از سواحل، بهبود یافته است. بنابراین به مرور زمان با خشک‌شدن بیشتر دریاچه، ساکنان منطقه در وضعیت بدتری قرار گرفته‌اند. از نظر ساکنان منطقه، دولت از طریق احداث بزرگراه، ساخت سدها و عدم جلوگیری از احداث چاه‌های غیرمجاز مهمترین نقش را در خشک‌شدن دریاچه داشته است. پاسخگویان انتقال آب به دریاچه، رها نمودن آب سدها، بارور نمودن ابرها، استفاده از شیوه‌های بهتر آبیاری و نیز کشت محصولات با کارایی بالای مصرف آب را جهت احیای دریاچه‌ی ارومیه پیشنهاد نموده‌اند. فرایند تحلیل سلسله مراتبی نشان داد ساکنان منطقه بیشترین اولویت را به پیامدهای زیست‌محیطی خشک شدن دریاچه داده و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی در رتبه‌های بعدی قرار دارند.نتیجه‌گیری: با توجه به این که بیش از نیمی از مردم، رها ساختن آب سدها را عامل موثری در احیای دریاچه بیان نموده‌اند، بنابراین علی‌رغم کاهش سطح درآمد آن‌ها، تمایل به احیای دریاچه برای آن‌ها اولویت بیشتری دارد. در اولویت بودن پیامدهای زیست‌محیطی خشک‌شدن دریاچه نسبت به پیامدهای اقتصادی و اجتماعی حاکی از آن است که پیامد زیست‌محیطی دریاچه به حد هشدار دهنده‌ای رسیده است. اما از طرف دیگر، این انگیزه را هم در سیاستگذاران ایجاد می‌نماید که برای احیای دریاچه ارومیه با در نظر گرفتن این اولویت مهم، برنامه‌ریزی نمایند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Prioritizing the economic, social and environmental consequences on rural areas of Malekan township of the drying of lake Urumia

نویسندگان [English]

  • Bagher Nikjoo
  • Abbas Abdeshahi
  • Massoud Yazdanpanah
Department of Extension and Education, Faculty of Agricultural engineering and Rural Development, Ramin Agriculture and Natural Resources University of Khuzestan, Molasani, Iran
چکیده [English]

Introduction: Today, meddling by human beings in nature has distorted the environmental systems and this has led to uncontrolled flooding, extreme storms, warming of the Earth, the extravagant consumption of natural resources and, recently, drying up of lakes. One of the most significant environmental threats that have happened in Iran over recent years is the reduction in the volume of Lake Urumia’s water. The objectives of this study are to assess the effect of the aforementioned issue upon the economic, social and environmental status of the residents living around the margins of the lake, the residents' perspectives on the contributing factors to the drying up of the lake, procedures for reviving it and also prioritizing the economic, social and environmental consequences.Materials and Methods: the current research is an applied research and the procedure used for data collection is causal-comparative. The required data were collected from a sample of 300 of the residents of Malekan Township who filled out a questionnaire in 2015. In the descriptive part, the frequency, cumulative percentage, variance, standard deviation and average were calculated. In the inferential part, variance analysis, average comparison and the t test were applied. By applying an analytic hierarchy process, the priority among the economic, social and environmental consequences of the drying up of Lake Urmia was identified according to the residents' opinions.Results and Discussion: The results indicated that, after 2009, all of the products except the gardens have significantly reduced in comparison to the previous period. Assessing the data indicated that the economic condition of the region had worsened in comparison with that of 2009. However, the average of this variable decreased before 2009 by moving away from the lake, while it increased after 2009 by moving away from the lake. In other words, environmental conditions improved by moving away from the shoreline after 2009. Consequently, as time goes by, the residents' status has worsened by drying up of the lake. The aforementioned results are compatible with that of Rahmati and Nazarian (2010) in relation to the negative consequences on rural regions of constructing the Upper Gotvand Dam. According to the residents of the region, the Government has played the most significant role in the drying up of Lake Urumia by constructing highways, dams and not preventing the construction of unlawful roads. The authorities have proposed transferring water to the lake, freeing the water of the dams, cloud seeding, using better irrigation methods and planting crops with high efficiency as ways for resuscitating Lake Urumia. The analytic hierarchy process indicated that the residents of the region have considered environmental consequences as the most significant factors in the drying up of the lake and considered social and economic consequences as placed at the next levels.Conclusion: considering the fact that more than half of the residents have considered freeing the water of the dams as a significant factor in revitalising the lake, despite loss of their income, the revitalisation of the lake is a priority to them. The environmental consequences of the lake drying up are threatening. However, on the other hand, it provides politicians with enough motivation to consider people’s priorities over economic consequences. Consequently, they would be able to plan restoration of the lake while considering the aforementioned results.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Analytic Hierarchy Process
  • Garden products
  • Rural areas
  • Policy Making
  1. Abbaspour M, Javid A H, Mirbagheri S A, Ahmadi Givi F, Moghimi P. Investigation of lake drying attributed to climate change. International Journal of Environmental Science and Technology; 2012. 9(2): 257–266.
  2. Al-e-Mohammad S, Yavari A R, Salehi E, Zebardast L. Applying strategic evaluation of environment to formulate policies for sustainable development of Lake Urmia. Modern Irrigation Methods; 2015. 83: 42-46. [In Persian]
  3. Asghari Sarskanrood S, Jalali Onsoroodi T, Zinali B. Variability analysis of tourist characteristics in cities located around Lake Urmia. Journal of Regional Planning; 2013. 11: 99-114. [In Persian]
  4. Ebrahimzadeh A, Hssani A R, Farnoodfar R. Investigating the drying of Lake Urmia and environmental pollutions and its impact on the economy. The First Conference of Environmental Pollution: Ardabil University of Medical Science and Health Services; 2014. [In Persian]
  5. Ghahroudi Tali M, Mirzakhani, B, Asgari A. The desertification phenomena in wetlands of Iran (Case Study: Mighan wetland). Geography and Ecological Hazards; 2012. 4(winter): 97-111. [In Persian]
  6. Ghanbari Y. Investigating and identifying the effects of drought on rural households of Semirom (Case study: Siver Village). Journal of Village and Development; 2013. 16(4): 55-76. [In Persian]
  7. Hashemi Tangestani M, Beyranvand S, Tayebi M H. Changes detection of Lake Bakhtegan from 1956 to 1997. Journal of Environmental Studies; 2013. 39(3): 189-199. [In Persian]
  8. Hayati B, Maliki M, Hosseinzadeh J, Haghjou M. Estimating the conservative value of Lake Urmia from Urmian citizen's point of view. Agricultural Economics; 2014. (Special Issue): 123-136. [In Persian]
  9. Hoseinpour M, Fakheri Fard A, Naghili R. Death of Lake Urmia: A Silent disaster investigating of causes, results and solutions of Lake Urmia drying. International Applied Geological Congress, Department of Geology, Islamic Azad University - Mashad Branch, Iran, 2010. 26-28 April.
  10. Kaveyanirad A. Geopolitical towards environmental security and sustainable development (Case study: Lake Urmia lake). Journal of Strategic Studies; 2011. 14(1): 115-147. [In Persian]
  11. Khosh Akhlaq F, Heidari M A, Moradi Moghadam M A, Mowlaei Pardeh A. Simulating the regime change of Maragheh temperature by drying of Lake Urmia. Geography and Ecological Hazards; 2013. 8 (2): 1-18. [In Persian]
  12. Koolaei E. Political and economic roots of Lake Aral crisis. Central Asia and Caucasus; 1995. 8(spring): 177-186. [In Persian]
  13. Mohammadi Yeganeh B, Valaei M, Cheaghi M. The effects of Lake Urmia water reducing on agricultural economics of surrounding villages (Case study: North Marhmat Abad district, the town of Meyandouab). Geography and Ecological Hazards; 2013. 5(spring): 55-71. [In Persian]
  14. Mojarad Ashenaabad M. Benefit-cost analysis of agricultural development and drying of Lake Urmia according to available estimates. Social, Economic and Scientific Journal of Forests, Rangeland and Watershed Organization; 2013. 89: 80-82. [In Persian]
  15. Nadersefat M H. Geomorphological characteristics of Lake Urmia and its impact on the region's ecosystem. Journal of Geography; 2011. 82(autumn): 23-32. [In Persian]
  16. Nouri GH R, Aghaei V. Evaluating the environmental hazards of margin Areas of Lake Urmia due to peripheral fluctuations during the years 1985 to 2010. Journal of Ecological Hazards; 2012. 1(2): 79-94. [In Persian]
  17. Rezaei H, Mohammadi Yeganeh B. Analysis of the drought and its effects on the agricultural economy and rural migration (Case Study: the period 1996-2005 in Abarkuh city). Journal of Research and Rural Planning; 2013. 4(autumn and winter):153-178. [In Persian]
  18. Safaei A, Malekmohammadi B. Game theory guidelines for sustainable governance of common water resources (case study: Water conflict of Lake Urmia). Journal of Environmental Studies; 2014. 40(1): 121-138. [In Persian]
  19. Saleh I, Mokhtari D. The economic and social effects and consequences of drought on rural households in Sistan. Journal of Iranian Agricultural Extension and Education Sciences; 2007. 3(1): 99-114. [In Persian]
  20. Salimi H. Investigating environmental problems of Lake Urmia from the perspective of international environmental law. Quarterly of Strategy; 20(58); 177-202. [In Persian]
  21. Sharifzadegan M H, Abbasi Bakhshkandi R. Integrated regional environmental planning, Urmia lake basin as the case study. Journal of Environmental Science; 2015. 13(2): 89-102. [In Persian]
  22. Velayati S, Miri GH R. Investigating the environmental problems of Lake Hamoon. Journal of Geographical Studies; 2006. 56: 103-113. [In Persian]
  23. Zargari Asl R, Zakavati Asl S, Motayagheni Y, Mohebbi Zadeh G H, Sodeifi A, Rafii P. Lake Urmia and Therapeutic Effects with Environment Protect. Bulletin of Environment, Pharmacology and Life Sciences; 2014. 3(5): 1-4.
  24. Zarrineh, N. Azari Najaf Abad, M. Integrated water resources management in Iran: Environmental, socio-economic and political review of drought in Lake Urmia. International Journal of Water Resources and Environmental Engineering; 2014.6(1): 40-48.
  25. Zeya Tavana M H, Rahmani Fazli A, Ganji M H, Asghari Lafmejani S. A comparative study of the effect of Hirmand water decreasing on agricultural activities in rural areas of Sistan. Human Geography Research Quarterly; 2010. 71(spring): 49-65. [In Persian]