اثرات آتش سوزی بر درصد پوشش گیاهی مراتع استپی ایران (مطالعه موردی در مراتع ا ستان یزد)

نوع مقاله : Original Articles

نویسندگان

1 بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﮐﺸﺎورزی و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺘﺎن ﯾﺰد

2 بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور

چکیده

آتش سوزی از جمله راهکارهای مدیریتی برای اصلاح مراتع محسوب می شود.در این پژوهش به بررسی اثرات آتش بر گونه های گیاهی مهم در مراتع استپی استان یزد پرداخته شده است. برای این منظور، محدوده ای به وسعت یک هکتار درون ایستگاه تحقیقاتی مرتع نیر یزد انتخاب گردید. این عرصه به 4 بلوک 125×20 متر و هر بلوک به 5 قطعه آمایشی 25×20 متری تفکیک شد. هر قطعه بطور تصادفی به هر یک از تیمارهای 4 گانه زمان آتش سوزی (بهار ، تابستان ، پاییز، زمستن ) و تیمار آزمایشی بدون آتش سوزی (شاهد) اختصاص داده شد. عملیات آتش سوزی در سال 1383 و اولین آمار برداری از درصد پوشش گیاهان در اوایلمهر سال 1384 انجام و در سال 1385 نیز تکرار گردید. داده ها در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی تجزیه وتحلیل گردید .نتایج نشان داد که تاثیر آتش بر گونه های گیاهی مختلف عرصه ، یکسان نبوه و گیاهان به زمان های مختلف آتش سوزی نیز واکنش مشابهی نشان نداده اند. درصد پوشش گیاهی گونه مرغوب rigida Salsola تحت تاثیر تیمار آتش سوزی زمستانه با حداقل اثر منفی همراه بوده است .آتش زدن مرتع دو گونه مهم Artemisia sieberi و Stipa barbata را تقریبا نابود نموده است . دو گونه نامرغوب Noaea mucronata و Cousinia deserti نیز در اثر آتش سوزی بشدت صدمه دیده اند، لکن در صد پوشش گیاهی گونه نامرغوب Scariola orientalis تحت تاثیر آتش سوزی تغییر معنی داری نیافته است (p <0/05) . هر چند آتش سوزی درحذف برخی از گونه های نامرغوب عرصه موثر بوده است ، لیکن همه گونه های مرتعی نامرغوب آن را در بر نگرفته است. علاوه بر آن این عمل موجب ارتقاء پوشش گونه های مرتعی مرغوب نشده است. بنابر این آتش سوزی درمناطق استپی ایران ، اصلاع مرتع را حداقل در یک دوره کوتاه مدت موجب نمی گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Fire on Vegetation Cover of Steppe Rangelands( A Case Study in Yazd Province, Iran )

نویسندگان [English]

  • Naser Baghestani Maybodi 1
  • Mehdi Farahpour 2
  • Mohammad Taghi Zare 1
1 Research Department of Natural Resources, Yazd Agricultural and Natural Resources Research Center, Iran.
2 Research Department of Range Management, Research Institute of Forests and Rangelands, Iran
چکیده [English]

The effectiveness of prescribed fire as a range management tool was examined in this study in the Yazd province of Iran. One hectare of land was divided into four 20 x 125 m blocks. Blocks were split into five 20 x 25 m experimental plots. Seasonal burning was randomly applied on each plot in 2004. One plot was also left unburnt as a control. Data were collected in 2005 and 2006 and analyzed. The results show that the response of species to fire varies within the season as well as among seasons. The minimum burning effect on vegetation cover was observed for the most desirable plant (Salsola rigida) in response to winter fire treatment. Fire eliminated both Artemisia sieberi and Stipa barbata, the two other important species found on the range. Reduction of undesirable species, such as Noaea mucronataand Cousinia deserti was also considerable. The percentage cover of other undesirable species, i.e. Scariola orientalis, did not change significantly (p < 0.05). We concluded that, although it burning eliminated some species, it could not eradicate all undesirable species. It also failed to promote the desired species in terms of vegetation cover. So, at least in the short term, burning is not considered a range improvement tool for steppe rangelands in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Fire
  • Cover
  • Desirable and undesirable species
  • Range improvement
  • Steppe