رویکرد فرم شناسی در استراتژی مدیریت تالابها و پلایاها بررسی موردی: پلایای گاوخونی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

2 دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

چکیده

تالاب‌ها باقیمانده دریاچه‌های بارانی هستند که در اثر پس‌روی یخچال‌ها در اواخر عصر پلئیستوسن و غلبه شرایط گرم و توسعه رسوبات تبخیری عصر هولوسن به وجود آمده‌اند. دریاچه‌های کویری، پلایاها و لندفرم‌های مشابه آن در بسیاری از مناطق خشک و نیمه‌خشک، در‌ نتیجه فعالیت‌های انسانی دچار اختلال و آشفتگی شدند. در حال‌حاضر، برداشت منابع معدنی و در نتیجه تخریب سطوح پلایا، همچنین بی‌نظمی در آب ورودی، موجب تحول جدیدی در این ژئوسیستم‌ها شده است. این تحولات زمینه دگرگونی در میکروفرم‌های این مناطق را فراهم آورده، به‌طوری‌که می‌توان این دگرگونی را شاهدی بر بی‌نظمی یا آشوب در سیستم شکل‌زایی حاضر و گذار آن به سیستم دیگر دانست که به وسیله هندسه فرکتالی قابل بررسی است. در این تحقیق، بررسی‌های میدانی درباره وضعیت پلایای گاوخونی در جنوب شرق اصفهان و تغییرات ایجاد‌شده در میکروفرم‌های آن در زمستان 1393در منطقه انجام شد که طی آن ابعاد 109 ترک گلی در زون مرطوب پلایای گاوخونی بررسی شد و از بین آنها ابعاد61 ترک گلی که به‌خوبی توسعه یافته بودند، محاسبه شدند. با بررسی هندسی فرکتالی محیط-مساحت در میکروفرم‌ها، میزان آشفتگی آنها بررسی شد. DAP به‌دست‌آمده مقادیری بین 27/1 تا 44/1 را نشان داد، که گویای آشفتگی در منطقه است. نمودار لگاریتمی نیز ارتباط خطی بین لگاریتم محیط و مساحت فرم‌های مورد نظر را آشکار ساخت، به‌طوری‌که ضریب همبستگی R2 به‌دست‌آمده بزرگتر از 96/0 بود. افزایش آشفتگی در منطقه، حاکی از تحول سیستم شکل‌زایی و تبدیل تالاب به اکوسیستمی جدید بوده است که می‌تواند مخاطرات جدی را در این منطقه به همراه داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Morphological Approach to Strategic Management of Wetlands and Playas (Case Study: Gavkhuni Playa)

نویسندگان [English]

  • Manijeh Ghahroudi Tali 1
  • Ladan Khedri Gharibvand 2
1 Professor, Department of PhysicalGeography, Faculty of Earth Sciences, University of Shahid Beheshti, Tehran
2 Ph.D. Student of Geomorphology, Faculty of Earth Sciences, University of Shahid Beheshti, Tehran
چکیده [English]

Wetlands are the remnants of pluvial lakes which have evolved following the retreat of glaciers in the late Pleistocene era and have overcome the hot conditions and the development of evaporative deposits in the Holocene era. Most arid and semi-arid areas, desert lakes, playas and similar landforms have been disturbed as a result of human activities. Recently, mineral extraction prompts destruction of the playa surfaces and irregularities in the incoming water in order to create a new evolution in these geo-systems. This new evolution provides a suitable situation to change the micro-landforms, and these irregularities or turbulences in geodynamic systems are the best evidence for converting them to other systems and, also, they can be studied by fractal geometry. In this study field studies were conducted in the winter of 2015 in order to examine the situation of the Gavkhuni playa southeastern Isfahan Province and the changes in micro-landforms and, in these, 109 mud cracks in the wetland zone of Gavkhuni playa were examined. Among them, 61 well developed mud cracks were used in the calculations. By using the fractal geometry perimeter-area model on these micro-landforms, their turbulence could be examined, and the DAP, derived from the fractal model, was valued at between 1/27 - 1/44; this expresses the confusion and irregularities in the micro-landforms of that region. The logarithmic graph of the fractal model showed a linear relationship between the log of perimeter and the log of area on that micro landform and, so, the correlation coefficient R2 is greater than 0.96. Increasing chaos in the Gavkhuni playa shows the evolution in the geodynamic system and its transformation into a new ecosystem that it can yield to produce serious risks in this area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gavkhuni
  • Micro-landform
  • Fractal
  • Mud crack

مراجع

  1. Asgari A. Playa and evaluate mineral potential in the khorasan province (with attitude specifically, lithium). National Geoscience Database of Iran (NGDIR); 1999. p.11.[In Persian
  2. Gill T E. Eolian sediments generated by
  3. anthropogenic disturbance of playas: human
  4. impacts on the geomorphic system and
  5. geomorphic impacts on the human system .
  6. Geomorphology Journal; 1996; 17(1-3): 207.
  7. Ghahroudi Tali M. Comparative study of climate
  8. change and geomorphology in Playa Meighan .
  9. Shahid Beheshti University of Tehran, Iran .
  10. Research project; 2012. p43. [In Persian
  11. Ghahroudi Tali M, Mirzakhani B, Askari A. The
  12. phenomenon of desertification in Iran wetlands ,
  13. Case Study: Meighan wetlands. Geography and
  14. environmental hazards Journal; 2012; 4: 22. [In
  15. Persian
  16. Ghahroudi Tali M, Derafshi K. The study of
  17. chaos in the flood risk pattern of Tehran. Environmental Spatial Analysis Disaster Journal; 2015; 7 (2):1-16. [In Persian
  18. Martino G D, Riccio D. A Novel Approach for
  19. Disaster Monitoring: Fractal Models and Tools. IEEE Transactions on Geoscience and Remote Sensing Journal; 2007; 45(6):12.
  20. Mandelbrot, B B.The fractal geometry of nature
  21. (updated and augmented edition). Freeman, New
  22. York; 1983.p.468.
  23. Malamud B D, Turcotte D L, Guzzetti F,
  24. Reichenbach P. Landslide inventories and their
  25. statistical properties. Earth Surface Processes and
  26. Landforms Journal; 2006; 29 (6): 687.
  27. Lovejoy S. Area–perimeter relation for rain and cloud areas. Science Journal; 1982; 216(4542):185-187.
  28. Mandelbrot B B, Passoja D E, Paullay A J. Fractal character of fracture surfaces of metals. Nature Journal; 1984; 308 (5961): 721.
  29. Goodchild M F. Lake on fractal surfaces: a null hypothesis for lake-rich landscapes. Math Geol Journal; 1988; 20(6):15–630.
  30. Lovejoy S, Schertzer D. Multifractal analysis techniques and the rain and cloud fields .From 10–3 Dordrech; 1991.
  31. Cheng Q, Russell H, Sharpe D, Kenny F, Qin P. GIS-based statistical and fractal / multifractal analysis of surface stream patterns in the Oak Ridge’s Moraine. Computer Geoscience Journal; 2001; 27(5):513-526.
  32. Ramesht M H. Hazards Tracing Hoz-e Soltan
  33. Playa through Investigating Chaos in Microlandforms. Geography and Development Iranian Journal; 2003; 1 (1):13-36. [In Persian
  34. Ghahroudi Tali M, Alinoori K. Hazards Tracing
  35. Hoz-e Soltan Playa through Investigating Chaos
  36. in Micro-landforms. Iranian Journal of Hazards
  37. Science; 2015; 1 (2):241-252. [In Persian
  38. Ghahroudi Tali M, khedri gharibvand L. The Investigation of Chaos in Micro-Landforms in
  39. the Gavkhooni Everglade. Geodynamics Research International Bulletin (GRIB) Journal; 2014; 2 (3):44-51.
  40. Vandenberge D R, Brandon T L, Duncan J M. Triaxial Tests on Compacted Clays for Consolidated Undrained Conditions. Geotechnical Testing Journal; 2014; 37: 4.
  41. Karam A. Chaos theory, fractal and nonlinear systems in geomorphology. Natural geography journal; 2010; 3(8):72. [In Persian
  42. Cheng Q. Multifractal modeling and spatial analysis with GIS: Gold potential estimation in the Mitchel-Sulphurets area, Northwestern British Columbia. Ph.D.: University of Ottawa, Ottawa; 1994.p.268.
  43. Salami H, Naderi H. Technical report assessing the sources and uses of water in the catchment area of the river. Iran Water Resources Research journal; 2007 ; 2(1):74. [In Persian
  44. Ebrahimzadeh E, Karimi J. Analysis of the planning and development of ecotourism in wetland basin Gavkhoni using bioclimatic indices. Geography and planning journal; 2012; 16(39):4. [In Persian
  45. Bateni F, Fakheran S, Soffianian A. Assessment of land cover changes & water quality changes in the Zayandehroud River Basin between 1997–2008. Environmental Monitoring and Assessment Journal; 2013; 185(8): 117.
  46. Allahdadian L, Khoshakhlagh R. Economic Water Reallocation in the Zayande Rood Basin (Iran) Among Different Uses via Designed Software. International Journal of Academic Research in Economics and Management Sciences Journal; 2013; 2(6): 1
  47. Soltani S. Gavkhoni determines wetland water rights (section Limnology). Environmental Protection Agency Isfahan province. Research project; 2010; 1. [In Persian
  48. NASA (2012), Satellite image of Gavkhuni Area. Scene 135-3.
  49. Najari H. Wetland of International Gavkhuni of Isfahan. Environmental Protection Agency Isfahan province; 2014: 155. [In Persian
  50. Pakzad H.R, Fayazi F. Sedimentology and Stratigraphic Sequence of The Gavkhuni Playa Lake, SE Esfahan, Iran. Carbonates and Evaporites Journal; 2007; 22(2):93.
  51. Cheng Q .The Perimeter–Area Fractal Model and Its Application to Geology. Math Geol Journal; 1995; 27(1):69.
  52. Wang Z, Cheng Q, Cao L et al. Fractal modelling of the microstructure property of quartz mylonite during deformation process. Math Geol Journal; 2006; 39(1):53.
فصلنامه علوم محیطی
دوره 14، شماره 2
تیر 1395
صفحه 109-118

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار