TY - JOUR ID - 102904 TI - شناسایی ارقام متحمل به خشکی در کلزا پاییزه (Brassica napuse L.) در شرایط اقلیمی کرج JO - فصلنامه علوم محیطی JA - ENVS LA - fa SN - 1735-1324 AU - بیژنی, مدینه AU - صوفی زاده, سعید AU - شیرانی راد, امیرحسین AU - جباری, حمید AD - گروه کشاورزی اکولوژیک، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران AD - مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران AD - مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران Y1 - 2023 PY - 2023 VL - 21 IS - 1 SP - 225 EP - 246 KW - تنش خشکی انتهایی KW - شاخص‌های تحمل به خشکی KW - گیاه دانه روغنی KW - کارایی مصرف آب DO - 10.48308/envs.2022.1230 N2 - سابقه و هدف: آب قابل دسترس به منظور آبیاری کلزا در اواخر فصل رشد بـه دلیـل کاهش بارندگی و همچنین اسـتفاده از منـابع آبـی بـرای زراعت­ های پرسود بهاره افـت شدیدی می­ یابد. لذا امکان مواجه شدن گیاه با تنش خشکی در مراحل پایانی رشد بسیار محتمل می­ باشد. بنابراین گزینش ژنوتیپ­ های مقاوم به خشکی برای موفقیت در تولید این محصول در مناطق خشک و نیمه خشک بسیار حائز اهمیت است.مواد و روش­ ها: آزمایشی مزرعه ­ای به صورت کرت­ های خرد شده در قالب طرح بلوک ­های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو سال زراعی (98-1396) در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج انجام شد. تیمارهای تنش خشکی شامل آبیاری معمول، قطع آبیاری از مرحله خورجین ­دهی تا پایان رشد و قطع آبیاری از مرحله گلدهی تا پایان رشد در کرت­ های اصلی و ژنوتیپ ­های پاییزه کلزا شامل Talayeh، Okapi، SLM046، Ahmadi، Zarfam، Licord، Neptun، Natali، GK Gabriella و Opera در کرت­ های فرعی در نظر گرفته شدند.نتایج و بحث: نتایج نشان داد که تنش خشکی به خصوص در قطع آبیاری از گلدهی در تمام ژنوتیپ­ های مورد بررسی باعث کاهش وزن هزار دانه، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، درصد روغن، عملکرد دانه، عملکرد روغن، طول دوره رشد و کارایی مصرف آب نسبت به آبیاری معمول شد. در شرایط آبیاری معمول بیشترین عملکرد دانه در ژنوتیپ­ های okapi، Neptun و Natali به ترتیب با 5558، 5698 و 5076 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. در شرایط تنش خشکی ژنوتیپ­ های SLM046، Zarfam، Natali و Opera در قطع آبیاری از خورجین­ دهی با عملکرد دانه به ترتیب 3144، 2864، 3237 و 2951 کیلوگرم در هکتار و در قطع آبیاری از گلدهی به ترتیب با عملکرد دانه 2377، 2472، 2441 و 2539 کیلوگرم در هکتار بالاترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. شاخص ­های میانگین بهره­وری (MP)، میانگین هندسی بهره­وری (GMP) و تحمل تنش (STI) بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه در شرایط تنش و غیرتنش داشتند و برای گزینش ژنوتیپ ­های برتر مناسب ­تر بودند. بر همین اساس مقاوم­ترین ژنوتیپ­ ها به تنش Okapi، SLM046، Zarfam، Neptun، Natali و Opera بودند.نتیجه­ گیری: بر اساس نتایج حاصله ژنوتیپ­ های Okapi، SLM046، Zarfam، Neptun، Natali و Opera در شرایط تنش آخر فصل به عنوان ژنوتیپ­ های برتر جهت کشت در شرایط آب و هوایی کرج توصیه می­ گردند. UR - https://envs.sbu.ac.ir/article_102904.html L1 - https://envs.sbu.ac.ir/article_102904_524a11f2cb1f006404d6db441e4c490b.pdf ER -