%0 Journal Article %T ارزیابی اثربخشی برنامه های کنترل آلودگی هوا در تهران با استفاده از تجزیه و تحلیل روند کیفیت هوا %J فصلنامه علوم محیطی %I دانشگاه شهید بهشتی %Z 1735-1324 %A خراسانیان, زهره %A مبرقعی دینان, نغمه %A صوفی زاده, سعید %A رسول زاده, ریحانه %D 2019 %\ 03/21/2019 %V 17 %N 1 %P 239-252 %! ارزیابی اثربخشی برنامه های کنترل آلودگی هوا در تهران با استفاده از تجزیه و تحلیل روند کیفیت هوا %K آلودگی هوا %K تحلیل روند %K کنترل آلودگی هوا %K همبستگی پیرسون %K رگرسیون گام به گام %R 10.29252/envs.17.1.239 %X سابقه و هدف: رشد جمعیت، ترافیک و گسترش صنعتی سبب ایجاد آلودگی هوا در کلانشهرها مانند تهران  شده است. با توجه به این واقعیت که آلودگی هوا می تواند صدمه جدی به سلامت شهروندان وارد آورد، مطالعات مختلفی در سطوح ملی و بین المللی انجام گرفته است. بدون شک یکی از مهمترین راه های کاهش آلودگی محیطی، استفاده از برنامه های کنترلی و اقدام ­های کاهشی است. لذا این تحقیق با هدف بررسی اثربخشی برخی طرح ها و برنامه های کاهش آلودگی هوا در کلان شهر تهران انجام شده است. مواد و روش ها: به منظور بررسی تغییرپذیری­ های سالانه آلاینده های هوا (CO، PM10، O3، SOX، NO2، NO) ، غلظت این پارامترها از سال 2005 تا 2012 در تهران مورد بررسی قرار گرفت و از تجزیه و تحلیل همبستگی پیرسون، رگرسیون گام به گام (نرم افزار SAS) برای ارزیابی رابطه بین آلودگی هوا، تعداد وسیله ­های نقلیه و مصرف سوخت در تهران استفاده شد. نتایج و بحث: از سال 2005 تا 2012، غلظت سالانه منوکسید کربن کاهش یافته است. بیشترین غلظت این آلاینده در سال 2006 در حدود 5 میلی گرم بر لیتر و کمترین مقدار آن در سال 2011 در حدود 2 میلی گرم بر لیتر بود. در طول همان دوره، روند سالانه ذرات معلق از 100 تا 140 میکروگرم بر متر مکعب افزایش و در این سال ها، روند سالانه تغییر غلظت ازن از 0.03 میلی گرم در لیتر به 0.02 میلی گرم در لیتر کاهش یافت. در همین زمان غلظت سالانه دی اکسید گوگرد از 0.055به 0.03 میلی گرم در لیتر کاهش و روند نیتروژن دی اکسید نیتروژن و غلظت منوکسید نیتروژن در طول سال های 1390-1384 از 10.07 به 0.2 میلی گرم در لیتر و از 0.05. به 0.01 میلی گرم در لیتر کاهش یافت. نتیجه­ گیری: نتایج نشان می دهد که روند تغییر غلظت سالانه آلاینده­ ها در سال­های1390-1384 برای همه­ ی آلاینده­ ها به غیر از ذرات معلق کاهشی است و حذف وسیله ­های نقلیه فرسوده، استفاده از وسیله­ های نقلیه هیبریدی و افزایش مصرف خودروهای گاز سوز نقش مهمی در کاهش آلودگی هوای تهران دارد. همچنین با توجه به نتایج تجزیه همبستگی و معنی­ دار بودن اثر خروج خودروهای فرسوده بر آلاینده­ های اتمسفری، تاثیر اجرای این سیاست در کاهش آلاینده­ ها موثر بوده است. نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام در طول سال‌های1390-1384 نشان می­ دهد که خروج خودروهای فرسوده و جایگزینی با سواری دوگانه سوز بیشترین اثر را در کاهش انتشار گاز منوکسید کربن در سطح شهر تهران داشته است. %U https://envs.sbu.ac.ir/article_98022_e18d9d096fd97b66a3cd2ec0f0699a61.pdf