%0 Journal Article %T تصفیه برخی از آلودگی های پساب صنعتی ورودی به حوضه آبریز دریای خزر با استفاده از گیاه وتیور %J فصلنامه علوم محیطی %I دانشگاه شهید بهشتی %Z 1735-1324 %A حاجی پور, صاحبه %A محمدی دیلمانی, مرتضی %A مومن زاده, محدثه %A افشار محمدیان, منصور %D 2022 %\ 09/23/2022 %V 20 %N 3 %P 191-210 %! تصفیه برخی از آلودگی های پساب صنعتی ورودی به حوضه آبریز دریای خزر با استفاده از گیاه وتیور %K پساب صنعتی %K گیاه پالایی %K فلزات سنگین %K گیاه وتیور %R 10.52547/envs.2022.1110 %X سابقه و هدف:  گیاه­ پالایی مقرون­ به­ صرفه و سازگار با محیط زیست است که در آن گیاه از توانایی‌‌های طبیعی خود برای بازیابی محیط استفاده ‌‌می‌‌‌کند. گیاهان مورد استفاده برای گیاه­ پالایی باید توانایی انباشت مقادیر زیادی از آلاینده‌‌های فلزی را بدون ایجاد سمیت در آنها داشته باشند. امروزه با افزایش جمعیت جهان و به دنبال آن توسعه صنایع و کارخانه‌‌ها، بر میزان پساب‌‌های وارده  به محیط زیست که غالبا حاوی فلزات سنگین و آلاینده‌‌های مختلف ‌‌می‌‌‌باشند، افزوده ‌‌می‌‌‌شود. فلزات سنگین تاثیرات مخربی بر سلامت گیاهان و جانوران در اکوسیستم‌‌های مختلف دارد. با توجه به توانایی فلزات سنگین در تجمع و ایجاد سمیت در موجودات زنده، این نوع آلودگی یک مشکل جدی و اساسی محسوب می شود. استفاده از گیاهان به عنوان یک فناوری موثر و مقرون به صرفه برای حذف آلاینده های فلزی از خاک ها و آب های آلوده به عنوان یک روش جدید به جای سایر اقدامات پرهزینه توصیه شده است. بنابراین، حذف آلاینده‌‌ها از خاک و آب‌‌های آلوده به کمک گیاهان از طریق جذب و انباشت در ریشه، ساقه و برگ، به‌عنوان یکی از روش‌‌‌‌های پالایش برای حذف آلاینده‌‌های فلزی مطرح است. در این فرآیند، انتخاب گیاه مناسب با قابلیت جذبی بالا و سازگار با محیط، بدون عوارض منفی زیست محیطی، نقش بسیار مؤثری در میزان پالایش آلاینده‌‌ها دارد.مواد و روش ­ها: به منظور بررسی میزان جذب و انباشت فلزات سنگین توسط گیاهان، آزمایشی در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار با استفاده از گیاه وتیور انجام شد. گیاهان تیمار با پساب صنعتی و گیاهان کنترل با آب شهری آبیاری شدند. همچنین گلدانی حاوی خاک فاقد گیاه نیز جهت سنجش میزان عناصر در خاک در نظر گرفته شد و در طول دوره شش ماه آزمایش، به طور منظم همراه با گلدان‌‌های دیگر با پساب صنعتی آبیاری شد. به منظور بررسی تاثیر آبیاری با پساب بر عملکرد گیاه وتیور، پس از دوره شش ماهه آزمایش، آنالیز عناصر سنگین و مطالعات آناتومیکی و فیزیولوژیکی بر روی گیاهان تحت تیمار پساب صنعتی و گیاهان شاهد انجام شد. فاکتور‌‌های انتقال و تجمع که دو فاکتور مهم در سنجش توانایی گیاه برای گیاه ­پالایی محسوب ‌‌می‌‌‌شوند، نیز مورد بررسی قرار گرفت.نتایج و بحث: نتایج این تحقیق نشان داد که بین بیشترین فلزات سنگین موجود در پساب صنعتی که شامل روی و کروم بودند، بیشترین ذخیره عناصر مذکور در ریشه گیاه وتیور صورت گرفت و به میزان کمتری در بخش‌‌های هوایی جمع شدند. همچنین نتایج آزمایش‌‌های صفات فیزیولوژیک نشان داد که فاکتور‌‌های قند‌‌های محلول و پرولین در گیاهان تحت تیمار نسبت به شاهد افزایش یافت و غلظت مالون ­دی ­آلدهید در گیاهان تحت تیمار نسبت به شاهد کاهش یافت. نتایج مطالعات ریشه در گیاهان شاهد و تیمار نشان داد که قطر ریشه، قطر استوانه مرکزی و تعداد دستجات آوندی در گیاهان تیمار نسبت به شاهد افزایش یافت.نتیجه­ گیری: در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد که در فرآیند جذب فلزات سنگین، تغییراتی در برخی صفات آناتومیکی و فیزیولوژیکی گیاهان تحت تیمار ایجاد شد. بررسی فاکتور‌‌های انتقال و تجمع زیستی نیز نشان داد که گیاه وتیور، توانایی جذب فلز روی و کروم را از طریق تثبیت گیاهی دارد. %U https://envs.sbu.ac.ir/article_102400_e81b627924e6ea7b7119c9aa48baaf05.pdf