%0 Journal Article %T کمیت و کیفیت ترکیب‌های آنتی اکسیدانی و اجزا تشکیل دهنده اسانس گیاه دارویی زولنگ( campestre Eryngium )تحت تأثیر ارتفاع از سطح دریا %J فصلنامه علوم محیطی %I دانشگاه شهید بهشتی %Z 1735-1324 %A اسمعیل زاده, مجتبی %A مرادی, حسین %D 2022 %\ 03/21/2022 %V 20 %N 1 %P 167-178 %! کمیت و کیفیت ترکیب‌های آنتی اکسیدانی و اجزا تشکیل دهنده اسانس گیاه دارویی زولنگ( campestre Eryngium )تحت تأثیر ارتفاع از سطح دریا %K چتریان %K فنل %K فلاوونوئید %K کروماتوگرافی گازی %R 10.52547/envs.2021.37179 %X سابقه و هدف: در سال­ های اخیر استفاده از گیاهان دارویی و داروهای گیاهی، جایگاه خاص خود را در بین عموم مردم پیدا کرد، که این امر موجب شناخت و معرفی گیاهان دارویی جهت کاربرد در صنایع داروسازی شده است. رویشگاه ­های طبیعی ایران به ­عنوان منابع ارزشمند ژنی تعدادی زیادی از گیاهان دارویی مفید می ­باشند که از جمله آن­ها می ­توان به رشد خودرو زولنگ در شمال کشور اشاره نمود. زولنگ گیاهی علفی و چند ساله از خانواده چتریان است که به وفور در نواحی شمالی کشور رویش می­ کند. این گیاه با ارزش دارای ترکیب­ های دارویی نظیر: استیلن، فلاونوئید، ساپونین­ های تری ترپن می ­باشد.مواد و روش ­ها: این تحقیق جهت بررسی تأثیر ارتفاع بر ترکیب ­های آنتی اکسیدانی و ترکیب ­های تشکیل دهنده اسانس گیاه زولنگ در سه ارتفاع(30، 100 و 300 متر از سطح دریا) از بخش سوادکوه استان مازندران که رویشگاه طبیعی این گیاه بود، انجام شد. گیاهان پس از جمع آوری و خشک شدن جهت اندازه گیری صفاتی نظیر: آنتی ­اکسیدان، فنل، فلاونوئید با حلال متانول عصاره گیری شدند و اندازه گیری انجام شد. همچنین جهت شناسایی ترکیب­ های اسانس، و درصد اسانس، به روش تقطیر با آب و دستگاه کلونجر استخراج اسانس صورت گرفت و با دستگاه کروماتوگرافی گازی(GC/MS) ترکیب­ های اسانس استحصال شده، شناسایی گردید.نتایج و بحث: بنابر نتایج این پژوهش، صفات آنتی­ اکسیدان، فنل، فلاونوئید و درصد اسانس در سطح یک درصد معنی­ دار (p<0.01) شدند. این نتایج بیانگر این موضوع است که ارتفاع ازسطح دریا می ­تواند روی ترکیب­ های فنلی و آنتی اکسیدانی گیاه زولنگ مؤثر باشد. همچنین این نتایج نشان می­ دهد که ترکیب­ های آنتی اکسیدانی و فنلی تحت تأثیر ارتفاع هستند. درصد مهار رادیکال آزاد DPPH در گیاهان برداشت شده از ارتفاع ­های300 متر بیشترین میزان را نشان داد که میزان درصد مهار این گیاهان نسبت به ارتفاع30 متر ازسطح دریا تا دو برابر افزایش یافت. میزان فلاونوئید ارتفاع30 و 100 متر ارتفاع ازسطح دریا اختلافی نشان نداد، اما نسبت به 300 متر اختلاف بیشتر بود. همچنین با افزایش ارتفاع، درصداسانس کاهش می­ یابد. نتایج حاصل از همبستگی صفات نشان می­ دهد که فلاونوئید و فنل با افزایش درصد اسانس افزایش یافته و ارتباط معنی­ داری دارند. همچنین صفت درصد مهار رادیکال آزاد DPPH ارتباط معکوسی با صفات درصد اسانس و فلاونوئید دارد. نتایج کروماتوگرافی گازی اسانس زولنگ نشان دادکه با افزایش ارتفاع، ترکیب­ هایی نظیر: D-Limonene و beta.-Sesquiphellandrene افزایش و ترکیب cis-.alpha.-Bisabolene کاهش یافت. نتایج حاصل از آنالیز اسانس این گیاه با دستگاه کروماتوگرافی(GC/MS)، نشان داد که مقدار ترکیب ­های شناسایی شده لزوما به ارتفاع وابسته نبوده و می ­تواند تابع عامل ­های دیگری باشد.نتیجه­ گیری: نتایج نشان داد که میزان مهار رادیکال آزاد DPPH باافزایش ارتفاع، افزایش می­ یابد اما روند میزان درصد اسانس به ­صورت معکوس با افزایش ارتفاع کاهش یافت. همچنین تفاوت معنی ­داری بین ارتفاع30 و100 متر از سطح دریا در فلاونوئید حاصل نشد. تعداد ترکیب­ های شناسایی شده حاصل از کروماتوگرافی گازی در ارتفاع 300 متر از سطح دریا بیشترین بود. درواقع از ارتفاع 30 تا100 متر تعداد ترکیب­ ها کم شده و از ارتفاع 100 تا 300 تعداد ترکیب ­های شناسایی شده بیشتر شده است. همچنین سه ترکیب D-Limonene، beta.-Sesquiphellandrene و cis-.alpha.-Bisabolene تابع ارتفاع از سطح دریا بودند. %U https://envs.sbu.ac.ir/article_101696_6be1315fb6c408e3e49853dd45ec87c8.pdf