%0 Journal Article %T شناسایی و تعیین مقدار هورمون ها و داروهای برگزیده در خروجی تصفیه خانه فاضلاب شهری، خاک و محصولات زراعی %J فصلنامه علوم محیطی %I دانشگاه شهید بهشتی %Z 1735-1324 %A میری کرم, ندا %A سالمی, امیر %A وثوق, مریم %D 2022 %\ 09/23/2022 %V 20 %N 3 %P 35-52 %! شناسایی و تعیین مقدار هورمون ها و داروهای برگزیده در خروجی تصفیه خانه فاضلاب شهری، خاک و محصولات زراعی %K آلاینده‌های نوظهور %K تصفیه‌خانه فاضلاب %K محصولات مراقبت شخصی %K استخراج فاز جامد %K داروها و هورمون‌ها %R 10.52547/envs.2021.1074 %X سابقه و هدف: داروها، محصولات مراقبت شخصی و هورمون­ های استروییدی از آلاینده ­های نوظهوری محسوب می ­شوند که منشا اصلی تولید آن­ها جوامع انسانی است. تصفیه ­خانه ­های فاضلاب شهری، نقش بسیار موثری در کاهش و حذف این دسته از آلاینده ­ها دارند، با این حال، حذف کامل این ترکیبات معمولاً ممکن نمی ­شود و مقداری از این آلاینده­ ها از طریق جریان فاضلاب تصفیه شده (و همچنین لجن باقی مانده) وارد محیط می­ شود. با توجه به کاربرد فاضلاب تصفیه شده در آبیاری مزارع و باغات، احتمال انتقال آلاینده ­ها به خاک، محصولات زراعی و آب­ های زیرزمینی وجود دارد. از آنجایی که تاثیر منفی حضور این آلاینده ­ها در غلظت­ های بسیار کم نیز قابل مشاهده است، شناسایی و تعیین مقدار آن­ها ضروری است.مواد و روش ­ها: در این پژوهش، کانال انتقال تصفیه­ خانه جنوب تهران (فاضلاب خام، فاضلاب تصفیه شده)، خاک مزارع و محصولات زراعی از جنبه حضور و مقدار آلاینده­ های آلی نوظهور، از دسته داروها و هورمون­ های استروییدی مورد بررسی قرار گرفته است. چهار نوبت نمونه ­برداری از فاضلاب تصفیه شده در نقاط مختلف انجام شد. آنالیز کیفی به منظور شناسایی و انتخاب آلاینده­ های هدف به انجام رسید. سپس، مهم­ترین معیارهای تضمین و کنترل کیفیت در بخش میدانی و آزمایشگاهی مورد مطالعه عملی قرار گفتند تا داده ­های ایجاد شده از بالاترین سطح کیفیت ممکن برخوردار باشند.. هر نمونه برای هر دسته آلاینده به صورت جداگانه آماده سازی و استخراج (استخراج فاز جامد و استخراج با حلال تحت التراسونیک) شده و در نهایت با دستگاه کروماتوگرافی مایع-طیف ­سنج جرمی آنالیز شدند.نتایج و بحث: نمونه ­برداری از محیط ­های فاضلاب خام، فاضلاب تصفیه شده، خاک و محصول زراعی آبیاری شده با فاضلاب تصفیه شده و آنالیز این نمونه ­ها به انجام رسید. دو داروی استامینوفن و سولفامتوکسازول و چهار هورمون استروییدی اکویلین، استرون، استریول و اتینیل استرادیول، به عنوان آلاینده هدف و مهم­ترین و مستمرترین آن­ها انتخاب شدند. هر شش آنالیت در نمونه فاضلاب خام و در یک نمونه فاضلاب تصفیه شده شناسایی شدند. در نمونه دیگر فاضلاب تصفیه شده سه هورمون اکویلین، استرون و اتییل استرادیول یافت نشد. در نمونه خاک فقط هورمون استرون و در نمونه گیاهی (گندم) همه آنالیت ها به جز اتنیل استرادیول دیده شدند.نتیجه­ گیری: تمام آلاینده­ ها در فاضلاب خام و تصفیه شده (خروجی تصفیه خانه) مشاهده شدند و نقش بسیار مثبت تصفیه ­خانه در کاهش غلظت ملاحظه شد. از سوی دیگر تغییرات غلظت آلاینده ­ها در طول مسیر کانال مشخص شد. همچنین، این نتیجه به دست آمد که آلاینده­ های هدف برخلاف تمایل به جذب توسط گیاهان، توسط ذرات خاک جذب سطحی نمی­ شوند. بنابراین، ورود آب آلوده به خاک زراعی، آلودگی محصولات و نفوذ به آب زیرزمینی را در پی خواهد داشت. حضور و مقدار آلاینده­ های مورد بررسی در کانال انتقال فاضلاب تصفیه شده، به شدت وابسته به زمان و مکان است. در واقع، اختلاط و ترقیق و ورود منابع جدید آلودگی در مسیر کانال، سبب تغییرات معنی ­دار در غلظت و نوع آلاینده ­های مشاهده شده در نمونه­ ها می­ شود. %U https://envs.sbu.ac.ir/article_101392_79fb0db5a11fb812f2f189ea3e8f5089.pdf