حدیث قنواتی؛ احمد فتاحی؛ اکرم نشاط
دوره 16، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 141-158
چکیده
سابقه و هدف: یکی از عوامل آلودگی هوا که در سال‌های اخیر گاهی مناطق غرب و جنوب غربی و به تازگی مرکز ایران شاهد آن بوده، پدیده گردوغبار است. گردوغبار یکی از پدیده‌های جوی است که آثار و پیامدهای زیست‌محیطی نامطلوبی بر جای می‌گذارد. توفان‌های گردوغباری اثرات منفی بسیاری بر سلامت، اقتصاد، جامعه و محیط زیست داشته و منجر به خسارت‌های ...
بیشتر
سابقه و هدف: یکی از عوامل آلودگی هوا که در سال‌های اخیر گاهی مناطق غرب و جنوب غربی و به تازگی مرکز ایران شاهد آن بوده، پدیده گردوغبار است. گردوغبار یکی از پدیده‌های جوی است که آثار و پیامدهای زیست‌محیطی نامطلوبی بر جای می‌گذارد. توفان‌های گردوغباری اثرات منفی بسیاری بر سلامت، اقتصاد، جامعه و محیط زیست داشته و منجر به خسارت‌های زیادی بر منابع انسانی، بخش‌های بهداشت، صنعت و به‌‌ویژه کشاورزی می‌شود. هدف این تحقیق کمی‌‌سازی خسارات ملموس (بازاری) و ناملموس (غیربازاری) ناشی از پدیده گردوغبار در شهر اردکان است. مواد و روش‌ها: داده‌های مورد نیاز در این پژوهش از طریق آمار و اطلاعات ثبت‌‌شده در ادارات شهر اردکان و همچنین تکمیل 244 پرسش‌نامه انتخاب دو‌گانه دوبعدی در بخش کشاورزی و 509 پرسش‌نامه در بخش آلودگی هوا و فضای سبز شهری با استفاده از اطلاعات 30 پیش‌آزمون و روش میشل و کارسون در سال 1395 به دست آمده است. در این پژوهش خسارات ملموس و ناملموس گردوغبار با بهره‌گیری از روش ارزش‌گذاری مشروط و قیمت بازار ارزش‌گذاری شده است. با استفاده از الگوی لوجیت، عواملی که بر تمایل به پرداخت اثرگذار هستند به ترتیب برای هر بخش با استفاده از Shazam نسخه 9 و محاسبات ریاضی با نرم‌افزار Maple نسخه 18 برآورد شد. نتایج و بحث: نتایج این پژوهش نشان داد که متغیرهای درآمد و تحصیلات اثر مثبت و معنادار، و متغیرهای سن، تعداد افراد خانوار و جنسیت اثر منفی و معناداری بر تمایل به پرداخت افراد برای حفظ آلودگی هوا و فضای سبز شهری در مقابل گردوغبار دارند. همچنین در بخش کشاورزی متغیرهای سن، تعداد افراد شاغل، تحصیلات و درآمد اثر مثبت و معناداری بر تمایل به پرداخت کشاورزان برای حفظ محصولات کشاورزی در مقابل گردوغبار دارند. ارزش کل خسارات در مقابل پدیده گردوغبار برای جلوگیری از آلودگی هوا ناشی از پدیده گردوغبار 33185478480 ریال، حفظ محصولات کشاورزی 50431570000 ریال و حفظ فضای سبز در مقابل گردوغبار 30736160140 ریال در سال برای شهر اردکان به دست آمد. همچنین خسارات ملموس پدیده گردوغبار در افزایش مصرف آب ناشی از شست‌وشو 2762736640 ریال، اثر منفی گردوغبار بر سلامت جسمانی و هزینه‌های درمان و مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های آسم و برونشیت 15548414040 ریال و اثر منفی بر بخش دام و هزینه‌های مربوط به درمان و دام‌های تلف‌شده 131451400000 ریال با استفاده از رهیافت بازاری محاسبه شد. نتیجه‌گیری: نتایج حاکی از آن است که در سال 1395 برای شهر اردکان ارزش کل خسارات ناملموس برابر با 114353208620 ریال و ملموس 149762550680 ریال است. ارزش تمایل به پرداخت افراد در بخش کشاورزی بالاتر از سایر بخش‌ها به دست آمد. همچنین هزینه‌های مربوط به بخش دام و طیور، بالاترین رقم را در میان سایر هزینه‌های ملموس به خود اختصاص داده است. از این رو این برآورد برای سیاست‌گذاران و مسئولان توجیه لازم برای کنترل پیامدهای ناشی از گردوغبار بر محیط زیست انسانی را فراهم می‌کند.
جواد درویشی خاتونی؛ سارا نری میسا؛ فروغ عباساقی؛ علی محمدی؛ مهدی حمدالهی؛ علیرضا صالحی پور میلانی؛ نظام اصغری‌پور دشت بزرگ
دوره 15، شماره 2 ، تیر 1396، ، صفحه 93-110
چکیده
سابقه و هدف:
استان خوزستان به خاطر خشک‌سالی‌های اخیر تحت‌تاثیر پدیده نوظهور گردوغبار قرار گرفته است. پدیده گردوغبار که در مواردی غلظت قابل‌ملاحظه‌ای دارد، گاهی دید افقی را به 20 متر تقلیل می‌دهد و مشکلات متعددی را ایجاد می‌کند که از آن جمله می‌توان به تهدید سلامتی انسان، جذب یا پراکنش تابش خورشید و تاثیر بر دمای هوا منطقه، ...
بیشتر
سابقه و هدف:
استان خوزستان به خاطر خشک‌سالی‌های اخیر تحت‌تاثیر پدیده نوظهور گردوغبار قرار گرفته است. پدیده گردوغبار که در مواردی غلظت قابل‌ملاحظه‌ای دارد، گاهی دید افقی را به 20 متر تقلیل می‌دهد و مشکلات متعددی را ایجاد می‌کند که از آن جمله می‌توان به تهدید سلامتی انسان، جذب یا پراکنش تابش خورشید و تاثیر بر دمای هوا منطقه، اثر منفی بر فعالیت‌های کشاورزی، کاهش دید و مشکلات حمل و نقل جاده‌ای و ده‌ها عوارض نامطلوب بهداشتی، زیست‌محیطی و اقتصادی دیگر اشاره کرد. بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، بررسی کانی‌شناسی و ژئوشیمی گرد‌و‌غبارها برای تعیین منشاء احتمالی، خصوصیات زمین‌‌زیست‌محیطی عناصر موجود در ذرات گردوغبار و نقش آنها در آلودگی محیط زیست ضروری است.
مواد و روش‌ها:
برای نمونه‌برداری از ذرات گردوغبار موجود در هوا، یک میز شیشه‌ای، دارای لبه‌ای به ارتفاع 5 سانتی‌متر و به مساحت 5/1 مترمربع طراحی شد. پژوهش از فروردین 1390 به مدت دو سال در استان خوزستان (آبادان، اهواز و بستان) انجام شد. با بررسی پژوهش‌های انجام‌شده قبلی و استخراج کانون‌های معرفی‌شده، 5 منطقه منشا برای غبارهای واردشده به کشور شناسایی شد. 30 نمونه غبار برای آنالیز عنصری و کانی‌شناسی نمونه‌برداری و آنالیز شد. آنالیز کانی‌شناسی رسوبات با استفاده از نمونه‌های پودرشده توسط دستگاه Siemens XRD diffraktometer D5000 انجام گرفت. برای آنالیز عنصری نیز از دستگاه ICP-OES مدل JY70 PLUSو ICP Optical Emission Spectrometer مدل Varian 735-ES استفاده شد. آنالیزها در آزمایشگاه‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور صورت گرفت.
نتایج و بحث:
با توجه به بررسی پژوهش‌های قبلی طی دو سال (1390 و 1391) که با هدف منشایابی انجام شده بود پنج محدوده منشا مشخص شد که غالب غبارهایی که خوزستان را طی سال‌های 1390 و 1391 تحت تاثیر قرار داده‌اند از محدوده‌های مشخص‌شده پخش شده‌اند. منطقه 1: شمال غرب عراق و شرق سوریه، دو طرف رود فرات، با حداقل 9 مورد ایجاد غبار در طول دو سال، منطقه 2: تالاب‌ها و زمین‌های خشک‌شده جنوب عراق (بین‌النهرین) با حداقل 5 مورد ایجاد غبار در منطقه خوزستان، منطقه 3: زمین‌های اطراف و شمال دریاچه تارتار در عراق با 4 مورد ایجاد غبار، منطقه 4: زمین‌های غرب عراق (استان الانبار) و شرق سوریه (استان هاموس) با 3 مورد وقوع غبار در طول دو سال، منطقه 5: مناطق مرزی شمال عربستان و شرق اردن با 2 مورد ایجاد غبار در طول بازه زمانی مورد بررسی این محدوده‌ها را تشکیل می‌دهند. کانی‌شناسی غبارها در منطقه مقصد، حاکی از وجود کلسیت، کوارتز، کانی‌های رسی و مقدار ناچیزی دولومیت، ژیپس و فلدسپار برای کانون‌های مناطق 1، 3، 4 و هالیت، دولومیت، کلسیت، کوارتز و ژیپس برای کانون‌های جنوب عراق (منطقه 2) است که محیط رسوبی مرتبط با فرسایش و تبخیر (دریاچه‌ها و تالاب‌های خشک‌شده و رسوبات دریاچه‌های قدیمی) را به عنوان منشأ زمین‌شناسی این ذرات، تداعی می‌کند. غالب فلزات سنگین، عناصر سمی و رادیواکتیو موجود در غبارها دارای غنی‌شدگی بالا هستند. این غنی‌شدگی تحت‌تاثیر مواد هیدروکربنی و فرایند‌های بالادستی صنعت نفت، جنگ‌های مکرر و استفاده از سلاح‌های شیمیایی و میکروبی دارای عناصر رادیواکتیو، تجمع در ذرات رس به واسطه توانایی جذب بالای برخی فلزات سنگین، خشک‌شدگی تالاب‌ها و زمین‌های منطقه منشا و ایجاد شرایط تبخیری است که غالبا به‌صورت انسان‌زاد بوده‌اند.
نتیجه‌گیری:
خاستگاه غبارهای وارده به خوزستان غالبا از دریاچه‌ها و تالاب‌های خشک‌شده و رسوبات دریاچه‌های قدیمی هستند و غنی‌شدگی‌های بالا و ایجاد میزان غیر‌معمول در عناصر در گرد‌و‌غبارها به‌دلیل توانایی جذب بالای عناصر توسط ذرات رسی، ناشی از مواد هیدروکربنی، آثار جنگ تحمیلی و خشک شدن تالاب‌ها است که غالبا انسان‌زاد است.
سمیرا ذوالفقاری نیک انجام؛ حمیدرضا خالصی فرد؛ یوسفعلی عابدینی
دوره 12، شماره 1 ، فروردین 1393
چکیده
امروزه آلودگی هوای مناطق شهری به یک معضل اجتماعی در مجامع بشری تبدیل‌شده و بنابراین وسایل و ابزارهای متنوعی برای اندازه‌گیری آلاینده‌ها مورداستفاده قرارگرفته است. ازجمله این وسایل دستگاه اندازه‌گیری ذرات معلق در محل و دستگاه‌های سنجش از راه دور زمین پایه است. ما در این کار زمان ریزش گردوغبار در شهر زنجان را برای چند روز غباری ...
بیشتر
امروزه آلودگی هوای مناطق شهری به یک معضل اجتماعی در مجامع بشری تبدیل‌شده و بنابراین وسایل و ابزارهای متنوعی برای اندازه‌گیری آلاینده‌ها مورداستفاده قرارگرفته است. ازجمله این وسایل دستگاه اندازه‌گیری ذرات معلق در محل و دستگاه‌های سنجش از راه دور زمین پایه است. ما در این کار زمان ریزش گردوغبار در شهر زنجان را برای چند روز غباری با استفاده از داده‌های بهدستآمده از دستگاه زمینی نمونه‌برداری هواویزها و دستگاه شیدسنج خورشیدی تخمین زدهایم. ذرات معلق کوچکتر از 10 میکرومتر (PM10[i]) با استفاده از اندازه‌گیری دستگاه زمینی در ارتفاع 3 متری از سطح زمین بهدستآمده است درحالیکه عمق اپتیکی هواویزها ([ii]AOD) که معرف میزان هواویزها در ستون قائم جو میباشد، توسط دستگاه شیدسنج خورشیدی بهدستآمده است. با توجه به نمودار ضریب همبستگی ذرات معلق کوچکتر از 10 میکرومتر و عمق اپتیکی هواویزها در روزهای غباری نهم، دهم، بیستوچهارم و بیستوپنجم ماه ژوئن 2010 به ترتیب مقدار بیشینهای در 2، 6، 3 و 3 ساعت قبل مشاهده گردید و این بدین معنی است که در روزهای فوق به ترتیب 2، 6، 3 و 3 ساعت طول کشیده تا گردوغبار به سطح زمین ریزش کند.
