علی خدائی؛ رحمان زندی
چکیده
سابقه و هدف: مشکل دفن زباله، همواره گریبان گیر بشر بوده است و انتخاب مکان غیراصولی، سبب آلودگی‌های متعددی می‌شود بدین‌جهت انتخاب محل مطلوب برای دفن زباله بسیار حائز اهمیت است. در این پژوهش، بر اساس مدل فرایند تحلیل شبکه‌ای ANP و منطق بولین در محیط GIS با بهره‌گیری از نظرات کارشناسان خبره در قالب پرسش‌نامه‌های مقایسات زوجی جهت مکان‌یابی ...
بیشتر
سابقه و هدف: مشکل دفن زباله، همواره گریبان گیر بشر بوده است و انتخاب مکان غیراصولی، سبب آلودگی‌های متعددی می‌شود بدین‌جهت انتخاب محل مطلوب برای دفن زباله بسیار حائز اهمیت است. در این پژوهش، بر اساس مدل فرایند تحلیل شبکه‌ای ANP و منطق بولین در محیط GIS با بهره‌گیری از نظرات کارشناسان خبره در قالب پرسش‌نامه‌های مقایسات زوجی جهت مکان‌یابی مراکز دفن زباله در محدوده شهرستان خداآفرین و کلیبر و با استناد به ضوابط و استانداردهای ملی و جهانی با اعمال فاکتورهای محدودکننده انجام گرفت.مواد و روش‌ها: در این پژوهش جهت انتخاب مراکز دفن زباله با توجه به پیچیدگی عوامل تأثیرگذار ضرورت استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و تلفیق آن با سایر امور مدیریتی و برنامه‌ریزی مطرح‌شده است؛ بنابراین در تحقیق حاضر، از نرم‌افزار ARC GIS برای ایجاد پایگاه داده‌ها، تحلیل‌های مکانی و روی‌هم گذاری لایه‌های اطاعاتی و همچنین از مدل ANP و نرم‌افزارهای Super Decision برای محاسبه‌ی وزن معیارها و مدل منطق بولین استفاده‌شده است.نتایج و بحث: در این پژوهش بر اساس استانداردهای مختلف ازجمله استانداردهای مربوط به سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزارت کشور و تجربیات جهانی از ۱۷ لایه اطلاعاتی شامل؛ منابع آب‌های سطحی، شیب، مناطق شهری و روستای، مناطق حفاظت‌شده، گسل، خاک منطقه، شبکه جاده‌ای، سنگ‌بستر، کاربری اراضی، فرسایش، پوشش گیاهی، ارتفاع، اقلیم، مراکز زلزله‌خیز، سد، جهت شیب بهره گرفته شد. سپس در مدل فرایند تحلیل شبکه‌ای جهت اعمال اوزان برای هر یک از معیارها از نرم‌افزارهای Super Decision استفاده شد سپس با استناد به ضوابط و استانداردهای ملی و جهانی و با اعمال فاکتورهای محدودکننده در محیط ArcGIS لایه‌های اطلاعاتی همراه با وزن نهایی باهم ترکیب و ارزش هر سلول در نقشه نهایی مشخص شد. مساحت منطقه 369221 هکتار به چهار طبقه‌ی نامناسب 174720 هکتار، نسبتاً نامناسب 146677 هکتار، مناسب 42670 هکتار و کاملاً مناسب 5154 هکتار ازنظر مکان‌یابی محل دفن زباله تقسیم‌بندی شد و در منطق بولین میزان مساحت برآورد شده نامناسب 365457 هکتار و مناسب 3938 هکتار جهت مکان‌یابی محل دفن زباله تشخیص داده شد. درنهایت به علت نزدیکی پهنه‌ها به یکدیگر اقدام به همپوشانی نقشه‌های نهایی هر دو مدل انجام شد و پس از ادغام مکان‌های به مقدار 2679 هکتار مکان مناسب مشخص گردید که این مقدار 73 در صد از مناطق مناسب مدل بولین را پوشش می‌دهد.نتیجه‌گیری: بررسی مقایسه‌ای نتایج نشان می‌دهد که درنهایت در مدل ANP تنها ۴/۱ درصد از مساحت منطقه کاملاً مناسب و در مدل بولین ۲/۱ درصد از مساحت منطقه دارای شرایط بهینه برای محل دفن زباله می‌باشد از مهم‌ترین دستاوردهای حاصل از نتایج این تحقیق ترسیم نقشه‌ی مناطق کاملاً مناسب و مناسب جهت مکان‌یابی محل دفن زباله در منطقه‌ی موردمطالعه بوده است.
