علی صیادی؛ محمدجواد امیری؛ محمد یزدی
چکیده
سابقه و هدف: تبخیر-تعرق یکی از بخش‌های مهم تعادل چرخه آب هستند . بیش از 0.72 درصد از منابع آبی کشور به دلیل تبخیر-تعرق از دسترس خارج می‌شود. این عوامل، اهمیت و ضرورت استفاده بهینه از آب و پیش‌بینی دقیق میزان تبخیر و تعرق واقعی در کاربردهای مختلف ازجمله کشاورزی و مدیریت منابع آب، اعم از برنامه‌ریزی آبیاری و مدل‌سازی رشد گیاه را نشان می‌دهد. ...
بیشتر
سابقه و هدف: تبخیر-تعرق یکی از بخش‌های مهم تعادل چرخه آب هستند . بیش از 0.72 درصد از منابع آبی کشور به دلیل تبخیر-تعرق از دسترس خارج می‌شود. این عوامل، اهمیت و ضرورت استفاده بهینه از آب و پیش‌بینی دقیق میزان تبخیر و تعرق واقعی در کاربردهای مختلف ازجمله کشاورزی و مدیریت منابع آب، اعم از برنامه‌ریزی آبیاری و مدل‌سازی رشد گیاه را نشان می‌دهد. برآوردهای دقیق تبخیر-تعرق در مطالعاتی از قبیل بررسی تغییرات اقلیمی، توسعه‌ی پایدار و کنترل منابع آبی نقش مهمی را ایفا می‌کند. در این راستا هدف از این پژوهش بررسی روند تغییرات حرارتی و میزان تبخیر-تعرق کلان‌شهر تبریز با استفاده از سنجش‌ازدور است. مواد و روش‌ها: در این پژوهش با توجه به‌دقت و تطبیق‌پذیری بالا در الگوریتم سبال و همچنین تکنیک‌های سنجش‌ازدور برای برآورد تبخیر و تعرق از الگوریتم سبال و تصاویر ماهواره‌ای لندست استفاده گردید. بدین منظور تصاویر ماهواره‌ای لندست در سنجنده‌های ("OLI_TIRS") و از سال 2013 - 2021 از سایت اداره ی کل ملی هوانوردی و فضا (NASA ) تهیه‌شده است. همچنین در این پژوهش از فنون سنجش‌ازدور حرارتی و سامانه اطلاعات جغرافیایی که به شیوه‌ای مؤثر و کارآمد با یکدیگر ترکیب شدند استفاده‌شده است. در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از نرم‌افزار 10/8 ARC Gis ﺑﺮای ﺗﻬﯿﻪ خروجی و از نرم‌افزارهای 5/3 Envi به‌منظور اﻧﺠﺎم ﭘﺮدازش، تجزیه‌وتحلیل ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻟﻨﺪﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ.نتایج و بحث: نتایج این پژوهش نشان داد ( LST) از سال 2017 قسمت نارنجی و قرمزرنگ افزایش پیداکرده است. پیکسل‌های با دمای 315 الی 320 و 320 درجه به بالا در منطقه موردبررسی غالب گردیده است. شاخص (NDVI )نشان داد پیکسل‌های رنگ زرد و قرمزرنگ (0/2-0/4) و (<0/6) افزایش پیداکرده است. شاخص (BT ) افزایش پیداکرده است و پیکسل‌های 310-315 جای خود را به 315-320 و 320 به بالا داده است. نتایج تبخیر-تعرق نشان داد روند صعودی در تبخیر-تعرق وجود داشته و از سال 2017 الی 2021 در قسمت خارج از مرکز شهر افزایش پیداکرده است.نتیجه گیری: با توجه به نتایج این پژوهش، تبخیر-تعرق در خارج از مرکز شهر افزایش پیداکرده است، در قسمت‌هایی که افزایش دما ثبت‌شده میزان تبخیر-تعرق نیز افزایش پیداکرده و رابطه معناداری ثبت‌شده است. همچنین پیشنهاد می‌شود با توجه به نتایج پژوهش که سال‌های 2017، 2019 و 2021 تغییرات مشهودی در خارج از مرکز شهر در تبخیر-تعرق ثبت گردیده است در تحقیقات آینده از فرمول روزانه ماهانه و سالانه استفاده شود.
