سمیه اراضی؛ محمد حسین ایران نژاد پاریزی؛ احد ستوده؛ بهمن کیانی
چکیده
سابقه و هدف: سیمای سرزمین یک منطقه شامل قطعه‌هایی یکنواخت از آن سرزمین است که دارای اجزای لکه، گذرگاه و بستر سیمای سرزمین می‌باشد. از آنجایی تراکم و پراکنش پوشش‌گیاهی در بستر سیمای سرزمین درگذشت زمان تحت تاثیر متغیرهای بسیاری قرار می‌گیرد و تغییر می‌کند این پژوهش با هدف اصلی بررسی رابطه دو متغیر اندازه و شکل لکه‌های زیستگاه حوضه‌آبخیز ...
بیشتر
سابقه و هدف: سیمای سرزمین یک منطقه شامل قطعه‌هایی یکنواخت از آن سرزمین است که دارای اجزای لکه، گذرگاه و بستر سیمای سرزمین می‌باشد. از آنجایی تراکم و پراکنش پوشش‌گیاهی در بستر سیمای سرزمین درگذشت زمان تحت تاثیر متغیرهای بسیاری قرار می‌گیرد و تغییر می‌کند این پژوهش با هدف اصلی بررسی رابطه دو متغیر اندازه و شکل لکه‌های زیستگاه حوضه‌آبخیز آدرشک با غنا، تنوع و یکنواختی گیاهان به مطالعه میزان تاثیرپذیری شاخصهای غنا، تنوع و یکنواختی پوشش‌گیاهی از ساختار سیمای سرزمین می‌پردازد. مواد و روش‌ها: در این پژوهش دو متغیر اندازه و شکل لکه‌های ساختار سیمای سرزمین حوضه‌آبخیز آدرشک انتخاب شدند زیرا این دو متغیر از مولفه‌های مهم در برنامه‌ریزی مناطق به جهت اهداف حفاظتی شناخته شده‌اند. بدین منظور ابتدا اقدام به شناسایی و تهیه نقشه ساختار سیمای سرزمین آدرشک شد و سپس نقشه مورد نظر در نرم‌افزار Arc GIS 10.3 با فرمت Image مناسب و آماده ورود به نرم‌افزار FRAGSTATS 4.2 شد و آنگاه دو متغیر نسبت محیط به مساحت و اندازه لکه‌های موجود در ساختار سیمای سرزمین آدرشک محاسبه شدند. داده‌های به دست آمده از شناسایی و شمارش پوشش‌گیاهی منطقه که حاصل روش ترانسکت خطی و پلات‌اندازی بودند نیز در محیط نرم‌افزار SPSS وارد شدند و از طریق آزمون‌های آماری شانون- وینر، سیمپسون، هیل، بریلویین و مک آرتور تنوع گیاهی و با استفاده از شاخص مارگالف، من- هینیک، غنای گیاهی در هر لکه از زیستگاه اندازه گرفته شد. هم‌چنین برای اندازه‌گیری یکنواختی گونه‌ای از شاخص پیلو، آلاتالو و هیپ بهره گرفته شد. همبستگی میان متغیرها از همبستگی پیرسون تعیین شد. نتایج و بحث: در این پژوهش تعداد 60 گونه گیاهی در 338 پلات شناسایی و شمارش شد و یافته‌های حاصل از این پژوهش نشان‌دهنده وجود رابطه معنی‌دار میان دو متغیر فیزیکی اندازه و شکل لکه‌های زیستگاه با غنا، تنوع و یکنواختی گونه‌ای گیاهان مرتعی حوضه‌آبخیز آدرشک می‌باشد. نتیجه‌گیری: ارجحیت توجه به لکه‌های دایره‌ای شکل که از حداقل نسبت محیط به مساحت برخوردار هستند در طراحی و مدیریت حوضه‌آبخیز آدرشک هنگام برنامه‌ریزی و حفاظت از پوشش‌گیاهی اثبات شد.
