صالح محمودی؛ اصغر عبدلی
چکیده
سابقه و هدف: یافتن نیازهای زیستگاهی برای ماهیان در اکوسیستم‌های آب‌های جاری عامل کلیدی در حفاظت و تصمیم-گیری برای مدیریت آ‌ن‌هاست که متأسفانه اطلاعات علمی کافی در این زمینه وجود ندارد. هدف از انجام این مطالعه، شناخت طیف‌های بهینه از متغیرهای تاثیرگذار زیستگاهی برای گونه کولی ارومیه و مقایسه رویکردهای مختلف ترکیبی در مدلسازی ...
بیشتر
سابقه و هدف: یافتن نیازهای زیستگاهی برای ماهیان در اکوسیستم‌های آب‌های جاری عامل کلیدی در حفاظت و تصمیم-گیری برای مدیریت آ‌ن‌هاست که متأسفانه اطلاعات علمی کافی در این زمینه وجود ندارد. هدف از انجام این مطالعه، شناخت طیف‌های بهینه از متغیرهای تاثیرگذار زیستگاهی برای گونه کولی ارومیه و مقایسه رویکردهای مختلف ترکیبی در مدلسازی این گونه است.مواد و روش ها: در این مطالعه، زیستگاه گونه کولی ارومیه در رودخانه جاجرود در قالب 71 نقطه در تابستان 1398 نمونه‌برداری شد. متغیرهای فیزیکی زیستگاه از جمله عمق، سرعت آب و بستر اندازه گیری شدند. پس از نمونه‌برداری ماهیان با روش الکتروفیشینگ، طول کل ماهیان اندازه‌گیری شدند. منحنی‌های مطلوبیت زیستگاهی با روش تک متغیره توسعه داده شدند و سپس مطلوبیت زیستگاهی ترکیبی با روش های ضرب، حداقل، میانگین حسابی و میانگین هندسی محاسبه گردید. برای اعتبار سنجی نتایج از دو سنجه‌ی آماری میانگین قدرمطلق خطا (MAE) و ریشه میانگین مربع خطا (RMSE) استفاده شد.نتایج و بحث: در مجموع تعداد 235 قطعه ماهی گونه کولی ارومیه شامل 221 فرد بالغ و 14 فرد صید شد که اندازه طول کل بدن آن‌ها از 23 میلیمتر تا 148 میلیمتر متغیر بود. متغیرهای فیزیک زیستگاه شامل عمق 56-6 سانتیمتر، سرعت جریان 29-4 سانتیمتر بر ثانیه، و بستری با اندازه ذرات «شن خیلی ریز» تا «قلوه سنگ» بود. زیستگاه ترجیجی و بهینه برای این گونه شامل عمق 25-16 سانتیمتر، سرعت جریان 10-5 سانتیمتر بر ثانیه و بستری با ساختار قلوه سنگی بود و در این میان مدل تک متغیره مبتنی بر بستر دارای کمترین خطا بود. از میان مدل های مطلوبیت زیستگاه ترکیبی روش های ضرب و حداقل با داشتن کمترین مقادیر سنجه های MAE و RMSE مدل‌های کم خطا، و روش های میانگین حسابی و میانگین هندسی با داشتن مقادیر بالاتر این سنجه‌ها، مدل‌های پر خطا تشخیص داده شد.نتیجه گیری: این نخستین مطالعه در رابطه با اکولوژی گونه کولی ارومیه در ایران است که به شناسایی زیستگاه بهینه این گونه پرداخته است. متغیر ساختار بستر بیش از دو متغیر عمق و سرعت جریان در انتخاب زیستگاه توسط این گونه تعیین کننده‌ست. همچنین در مدلسازی مطلوبیت زیستگاهی ترکیبی روش‌های ضرب و حداقل از اولویت و اهمیت برخوردار است.
