سعید عظیمی فرد؛ حمید محمدی؛ محمود صبوحی صابونی؛ سامان ضیایی
دوره 15، شماره 2 ، تیر 1396، ، صفحه 199-216
چکیده
سابقه و هدف: عدم استفاده کارآمد از آب به‌عنوان یک نهاده تولید باعث شده است که مقدار قابل‌توجهی از این نهاده که با هزینه‌های زیاد تأمین و استحصال‌شده، هدر رود. اغلب استان‌های کشور چندین دهه است که با بحران آب روبه‌رو هستند. علائم بحران آب از اوایل دهه ۱۳۵۰ در بعضی از دشت‌های استان خراسان نیز مشاهده شد و در دهه اخیر به دلیل عدم ...
بیشتر
سابقه و هدف: عدم استفاده کارآمد از آب به‌عنوان یک نهاده تولید باعث شده است که مقدار قابل‌توجهی از این نهاده که با هزینه‌های زیاد تأمین و استحصال‌شده، هدر رود. اغلب استان‌های کشور چندین دهه است که با بحران آب روبه‌رو هستند. علائم بحران آب از اوایل دهه ۱۳۵۰ در بعضی از دشت‌های استان خراسان نیز مشاهده شد و در دهه اخیر به دلیل عدم مدیریت صحیح منابع آب، این بحران تشدید شده است. ازاین‌رو، پژوهش حاضر با رویکردی پویا، به بررسی مدیریت منابع آب در سد تبارک‌آباد شهرستان قوچان می‌پردازد. مواد و روش‌ها: در این پژوهش از یک روش آسان کاربرد برای حل مسائل برنامه‌ریزی پویای تصادفی در نرم‌افزار Gams استفاده‌شده است. این روش با استفاده از چندجمله‌ای‌های متعامد، که برای حل مسائل تقریب مفید هستند، و با استفاده از تکرار محاسبات در افق بی‌نهایت، به ویژگی‌های یک چندجمله‌ای استاندارد همگرا خواهد شد. این روش با استفاده از نمونه موردی سد تبارک‌آباد قوچان شرح داده‌شده است. برای این منظور، داده‌های مربوط به سد تبارک‌آباد، برای سال‌های 1395-1386 از طریق سامانه ملی اطلاعاتی سدهای کشور جمع‌آوری شد. همچنین، داده‌های مربوط به تخمین تابع تقاضای آب کشاورزی در شهرستان قوچان، از طریق پرسش‌نامه هزینه تولید سازمان جهاد کشاورزی به دست آمد. نتایج و بحث: بر اساس نتایج به‌دست‌آمده و با مقایسه مقادیر واقعی و شبیه‌سازی‌شده برای مخزن سد (متغیر حالت) و رهاسازی آب (متغیر کنترل)، مشخص می‌شود که شبیه‌سازی‌های انجام‌شده با روش چندجمله‌ای متعامد چیبیشف، با تقریب مناسبی انجام‌شده است. درنهایت بر اساس نتایج، ارزش حال خالص آب تخصیصی به کشاورزی در سد تبارک‌آباد در دوره موردبررسی برابر با 1471205 ریال بوده و آب تخصیصی نیز معادل 745/24 میلیون مترمکعب در سال اندازه‌گیری شده است. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به‌دست‌آمده و تقریب مناسب مقادیر شبیه‌سازی‌شده، می‌توان از روش پیشنهادی این پژوهش برای حل مسائل برنامه‌ریزی تصادفی پویا، به‌ویژه درزمینه مدیریت منابع آب، بهره برد. همچنین، با استفاده از مقدار آب تخصیصی سالانه، و با توجه به سایر محدودیت‌های زراعی منطقه، می‌توان الگوی کشت مناسبی جهت استفاده پایدار از آب کشاورزی برای سال‌های آتی در زمین‌های تحت پوشش سد تبارک‌آباد ارائه داد.
