ناطق لشکری صنمی؛ جمشید قربانی؛ سید محمد حجتی؛ قربان وهابزاده؛ بابک متشرع زاده
چکیده
سابقه و هدف: فعالیت های معدن کاری موجب آسیب به محیط زیست در سراسر دنیا شده است. باطله های معدنی متروک حاصل از فعالیت های معدن کاری به دلیل شرایط نامناسب و همراه داشتن طیف وسیعی از فلزهای سنگین، موجب محدودیت رشد گیاهان می شوند. شناسایی گیاهان حاضر در محیط های معدنی و بررسی ویژگی های جوانه زنی بذر آن ها به منظور ...
بیشتر
سابقه و هدف: فعالیت های معدن کاری موجب آسیب به محیط زیست در سراسر دنیا شده است. باطله های معدنی متروک حاصل از فعالیت های معدن کاری به دلیل شرایط نامناسب و همراه داشتن طیف وسیعی از فلزهای سنگین، موجب محدودیت رشد گیاهان می شوند. شناسایی گیاهان حاضر در محیط های معدنی و بررسی ویژگی های جوانه زنی بذر آن ها به منظور استفاده از این گیاهان در احیاء پوشش گیاهی اهمیت دارد. در این تحقیق، ویژگی های جوانه زنی بذر گیاه افسنطین (Artemisia absinthium)، ازمک (Lepidium draba) و خارمریم (Silybum marianum) که در باطله های معدنی زغال سنگ در استان مازندران رویش دارند در غلظت های مختلف مس، سرب و کادمیوم بررسی شد.مواد و روش ها: بذرها از توده های گیاهی مستقر در باطله های زغال سنگ در طی دو سال جمع آوری شدند. آزمایش به صورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. محلول سولفات مس و نیترات سرب در غلظت های صفر (شاهد)، 50، 100، 200 و 300 میلیگرم در لیتر و نیترات کادمیوم در غلظت های صفر (شاهد)، 5، 10، 20 و 30 میلی گرم در لیتر به عنوان تیمار انتخاب شدند. برای هر تکرار تعداد 20 بذر روی یک لایه کاغذ صافی در پتریدیش قرار داده شد. سپس تیمارها اعمال و در ژرمیناتور با کنترل دما، نور و رطوبت قرار داده شدند. شمارش تعداد بذور جوانه زده در هر پتریدیش به صورت روزانه و تا ثابت شدن جوانه زنی ادامه یافت. در پایان آزمایش ویژگی های درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، ضریب آلومتری (نسبت طول ریشه چه به ساقه چه)، سنجه بنیه بذر، درصد سمیت برای ریشه چه و سنجه تحمل بذر اندازه گیری شدند.نتایج و بحث: نتایج نشان داد که افزایش غلظت مس، سرب و کادمیوم به طور معنی داری (05/0≥ p) بر ویژگی های جوانه زنی بذر گیاهان اثر داشت. بذر گونه S. marianum در تیمار مس و سرب، گونه A. absinthium در پاسخ به سرب و گونه L. draba تحت تنش کادمیوم درصد و سرعت جوانه زنی بالاتری داشتند. شدیدترین کاهش درصد جوانه زنی در غلظت های بالای کادمیوم برای A. absinthium مشاهده شد. با افزایش غلظت عناصر، کاهش معنیدار در درصد و سرعت جوانه زنی برای A. absinthium زودتر از دو گونه دیگر مشاهده شد. مقادیر کم غلظت فلزها موجب کاهش رشد ریشه چه و ساقه چه در هر سه گیاه شد و S. marianum دارای بیشترین طول ریشه چه و ساقه چه در تمامی غلظت های اعمال شده فلزها بود. مس نسبت به سرب و کادمیوم کاهش بنیه بذر بیشتری را سبب شد. بذر گونه L. draba نسبت به سمیت کادمیوم و گونه S. marianum نسبت به سمیت سرب و مس سنجه تحمل بذر بالاتری داشتند. در همه تیمارها با افزایش غلظت، میزان سمیت گیاهی افزایش یافت. کمترین میزان سمیت گیاهی در تنش مس و سرب برای S. marianum و در کادمیوم برای L. draba مشاهده شد. درصد سمیت مس و کادمیوم بویژه در غلظت های بالا برای بذر گونه A. absinthium بیشتر بود. با توجه به اعمال غلظت های مشابه برای مس و سرب، همه گونه ها در تنش مس با محدودیت بیشتری همراه بوده اند. غلظت های پایینتر کادمیوم تا حدی برای گیاهان قابل تحمل بوده اما به طور کلی بیشترین اثر بازدارندگی را بر گونه ها و بویژه گونه A. absinthium داشت. نتیجه گیری: با توجه به نتایج، پاسخ گیاهان به این تنش ها بر حسب نوع گونه، نوع فلز و غلظت آنها متفاوت بوده است. هر سه گونه در غلظت های بالای فلزهای سنگین توانایی جوانه زنی داشتند. حضور این گونه ها در باطله های زغال سنگ و توانایی جوانه زنی آنها در غلظت های بالای فلزهای سنگین موجب می شود تا بتوان این گیاهان را در برنامه های احیایی آینده و گیاه پالایی به کار گرفت.
لاله آموزگار؛ جمشید قربانی؛ مریم شکری؛ سید حسن زالی
دوره 12، شماره 4 ، دی 1393
چکیده
ترکیب و تنوع گونه‌ای پوشش‌گیاهی مراتع تحت تاثیر عوامل محیطی مختلف بویژه خصوصیـات خاک می‌باشد. در بخش‌هایی از مناطق جلگه‌ای استان مازندران به‌دلیل وجود شرایط خاص، خاک منطقه شور است که محدودیت‌هایی را برای استقرار پوشش‌گیاهی ایجاد می‌کند. در این مطالعه ارتباط پوشش‌گیاهی و خاک در بخشی از مراتع جلگه‌ای ناحیه رویشی هیرکانی در ...
بیشتر
ترکیب و تنوع گونه‌ای پوشش‌گیاهی مراتع تحت تاثیر عوامل محیطی مختلف بویژه خصوصیـات خاک می‌باشد. در بخش‌هایی از مناطق جلگه‌ای استان مازندران به‌دلیل وجود شرایط خاص، خاک منطقه شور است که محدودیت‌هایی را برای استقرار پوشش‌گیاهی ایجاد می‌کند. در این مطالعه ارتباط پوشش‌گیاهی و خاک در بخشی از مراتع جلگه‌ای ناحیه رویشی هیرکانی در شهرستان بهشهر در استان مازندران بررسی شد. پوشش‌گیاهی در امتداد ترانسکت صد متری و در پلات‌های یک متر مربعی نمونه‌برداری شد. نتایج آنالیز خوشه‌ای سبب تفکیک شش تیپ گیاهی در منطقه گردید. نتایج آنالیز واریانس نشان داد که شاخص‌های تنوع و غنای گونه‌ای تیپ گیاهی Artemisia sieberi-Medicago rigidula و Halocnemum strobilaceum-Juncus maritimus به‌طور معنی‌داری بیشتر از سایر اجتماعات بود. نتایج آنالیز RDA نشـان داد که شوری، بافت خاک و رطوبت از جمله مهم‌ترین خصوصیات خاک هستند که بر پراکنش تیپ‌های گیاهی منطقه اثر دارند. به‌طوری‌که افزایش شوری، آهک و درصد سیلت خاک سبـب استقرار تیپ‌های Salicornia europaea-Spergularia marina و Halocnemum strobilaceum-Juncus maritimus می‌شود. در خاک‌های با شوری کم‌تر اما مرطوب‌تر با کربـن آلی بیشتر و بافت رســی تیپ‌های Aeluropus littoralis و Hordeum marinum-Plantago psyllium مستقر شدند. کاهش شوری و رطوبت خاک دو تیپ Juncus maritimus و Artemisia sieberi-Medicago rigidula را درپی داشته است.
