محمدحسین شریف زادگان؛ سحر ندایی طوسی
دوره 12، شماره 3 ، مهر 1393
چکیده
دست‌یابی به رقابت‌پذیری، از دیدگاه بسیاری از صاحب‌نظران مانند مایکل‌پورتر، مستلزم به‌کارگیری نوع خاصی از الگوهای‌توسعه‌فضایی ازجمله"خوشهایشدن"، به‌عنوان یک ابزار‌سیاست‌گذاری است؛ با این خردمایه که براساس مدل‌های مارشال-رومر، پورتر و جیکوبز، هم‌جواری شرط اصلی برای انتقال‌دانش(شکل‌گیری‌سرریزهای‌دانشی)، ...
بیشتر
دست‌یابی به رقابت‌پذیری، از دیدگاه بسیاری از صاحب‌نظران مانند مایکل‌پورتر، مستلزم به‌کارگیری نوع خاصی از الگوهای‌توسعه‌فضایی ازجمله"خوشهایشدن"، به‌عنوان یک ابزار‌سیاست‌گذاری است؛ با این خردمایه که براساس مدل‌های مارشال-رومر، پورتر و جیکوبز، هم‌جواری شرط اصلی برای انتقال‌دانش(شکل‌گیری‌سرریزهای‌دانشی)، تسهیل تولید نوآوری و در نتیجه رقابت‌پذیری است. لیکن پذیرفتن بی‌قیدوشرط ابزار سیاست‌گذاری"خوشه"، به‌منظور دست‌یابی به رقابت‌پذیری و تعمیم آن به کلیه بسترها بی‌توجه به مسیرهای تاریخی، اقتصادی، نهادی و جغرافیایی پیموده شده ناممکن و غیرموجه خواهد بود؛ براین اساس فرض پژوهش پیش‌رو، بر آن قرار داده شده که جغرافیای رقابت‌پذیری تنها در شرایطی، بسته به دو عامل(1) نوع منبع‌دانشی مورداستفاده برای دست‌یابی به نوآوری و (2) نوع‌میان‌کنش واحدهای‌فعالیتی برای دست‌یابی به رقابت‌پذیری، تابعی از هم‌جواری‌کالبدی است. این‌که تا چه‌اندازه و در چه شرایطی واحدهای رقابت‌پذیر وابسته‌به تجمع‌مکانی‌اند و آیا این تجمع‌ها از الگوی توسعه خوشه‌ای پیروی می‌کند، پرسشی است که این پژوهش به محوریت آن شکل‌گرفته‌است. دراین‌رابطه پس از انجام مصاحبه‌های عمیق با مدیران واحدهای فعالیتی رقابت‌پذیر، در خصوص ترجیحات‌مکان‌گزینی، نوع منبع‌دانشی مورد استفاده و ویژگی و هدف از میان‌کنش‌های برقرار با سایر واحدهای فعالیتی، با استفاده‌از مدل‌سازی معادلات ساختاری و براساس داده‌های‌تجربی و آماری گردآوری شده، به استخراج برازنده‌ترین بیانیه و چارچوب‌‌نظری توسعه‌ی‌فضایی رقابت‌پذیری با توجه به شرایط خاص بستر منطقه‌‌کلان‌شهری تهران پرداخته خواهدشد؛ به‌علاوه تحلیل‌های فضایی نقشه‌ای نیز در تشخیص تمایل واحدها به نوع خاصی از الگوهای‌مکان‌گزینی مورداستفاده قرارخواهد گرفت. برون‌داد این مطالعات ارائه چارچوب‌سیاست‌گذاری‌توسعه‌ی‌فضایی‌رقابت‌پذیری کلان‌شهر تهران خواهد بود که به‌عنوان راهنمای عمل موثری در زمینه تشخیص کارآمدی و سودمندی سیاست‌های توسعه فضایی برای تسهیل رقابت‌پذیری کلان‌شهر تهران به تفکیک رژیم‌های فعالیتی مختلف به‌شمار‌می‌آید. این چارچوب نشان‌دهنده آن است که کارکرد رقابتی کلیه‌ی فعالیت‌ها همواره از خوشهایشدن حاصل نمی‌شود و برخی از فعالیت‌های‌رقابت‌پذیر با خوشه‌ها (پیوندهای میان‌بخشی) مرتبط نیستند. برخی دیگر نیز تنها وابسته به مکانی‌خاص بوده و برخی فارغ از قید مکان هستند.
