الهام نوشادی؛ مهدی همایی؛ محمد محمودیان شوشتری
دوره 15، شماره 2 ، تیر 1396، ، صفحه 111-128
چکیده
سابقه و هدف:
آلودگی ناشی از کاربرد نهاده‌های کشاورزی به‌ویژه علف‌کش‌ها یکی از چالش‌های زیست‌محیطی عصر حاضر است و به‌کارگیری فناوری‌های نوین همچون سم-آبیاری این مشکل را دوچندان کرده است. بنابراین، گزینش راهبردهای بهینه مدیریتی با تکیه بر شناخت سرنوشت سموم در خاک بسیار ضروری است. هدف از این پژوهش، بررسی کمّی رفتار جذب سطحی و رهاسازی ...
بیشتر
سابقه و هدف:
آلودگی ناشی از کاربرد نهاده‌های کشاورزی به‌ویژه علف‌کش‌ها یکی از چالش‌های زیست‌محیطی عصر حاضر است و به‌کارگیری فناوری‌های نوین همچون سم-آبیاری این مشکل را دوچندان کرده است. بنابراین، گزینش راهبردهای بهینه مدیریتی با تکیه بر شناخت سرنوشت سموم در خاک بسیار ضروری است. هدف از این پژوهش، بررسی کمّی رفتار جذب سطحی و رهاسازی علف‌کش‌ها در خاک در شرایط واقعی مزرعه و در آزمایشگاه است.
مواد و روش‌ها:
بدین منظور، علفکش متری‌بیوزین به خاک کرت‌های آزمایشی در مزرعه به دو روش سم‌پاشی معمولی (Conventional Spraying: CS) و سم-آبیاری (Herbigation: HRB) و در محیط آزمایشگاه افزوده شد. پس از بررسی رفتار جذب و واجذب علفکش به روش‌های پیمانه‌ای و سانتریفیوژ، مدلهای مختلف جذب تعادلی به داده‌های به دست آمده برازش داده شدند.
نتایج و بحث:
نتایج نشان داد که به دلیل مقدار کم ماده آلی و رس در خاک، به‌طور کلی جذب سطحی علفکش در هر سه نوع تیمار ضعیف است و روند کلی آن از مدل فروندلیچ پیروی می‌کند. نتایج نشان داد از آنجایی‌که در هر سه تیمار مکانیسم جذب سطحی علفکش از نوع پیوند هیدروژنی ضعیف است، بخش عمده علفکش جذب شده پس از چهار مرحله شست‌وشو رهاسازی می‌شود. اما در تیمارهای آزمایشگاهی و سم-آبیاری، مقدار رهاسازی نسبتاً کمتر بوده و پسماند کمی به دلیل پخشیدگی مولکول‌های علفکش به درون منافذ بین خاک‌دانه‌ای و به دام افتادن در این منافذ مشاهده می‌شود.
نتیجه‌گیری:
به‌طور کلی نتایج این بررسی نشان داد که مقدار جذب سطحی علفکش در تیمارهای آزمایشگاهی و سم-آبیاری به دلیل وجود رطوبت بیشتر در خاک و در نتیجه افزایش مکان‌های آب‌دوست ماده آلی و نیز پخشیدگی مولکول‌های سم به درون منافذ بین خاک‌دانه‌ای، بیشتر از تیمار سم‌پاشی معمولی است، و بنابراین روش کاربرد سم بر رفتار جذب سطحی و رهاسازی آن تاثیرگذار است. بنابراین کاربرد سم به‌صورت سم-آبیاری به منظور کاهش هدررفت و افزایش کارایی آن در مزرعه پیشنهاد می‌شود.
منصور چترنور؛ مهدی همایی؛ صفورا اسدی کپورچال؛ محمد محمودیان شوشتری
دوره 14، شماره 1 ، فروردین 1395، ، صفحه 29-38
چکیده
بیان کمّی ویژگی های هیدرولیکی خاک نقش مهمی در پیشگیری از ورود آلایندههای هیدروکربنی به خاک و آبهای زیر زمینی دارد. به منظور بررسی رفتار هیدرولیکی پرکلرواتیلن به عنوان یک آلایندهی سمّی کلردار در خاک، منحنیهای نگهداشت پرکلرواتیلن و آب در خاک بدست آمد. سپس هدایت هیدرولیکی اشباع برای این دو سیال به روش بار ثابت تعیین که مقدار آن برای ...
بیشتر
بیان کمّی ویژگی های هیدرولیکی خاک نقش مهمی در پیشگیری از ورود آلایندههای هیدروکربنی به خاک و آبهای زیر زمینی دارد. به منظور بررسی رفتار هیدرولیکی پرکلرواتیلن به عنوان یک آلایندهی سمّی کلردار در خاک، منحنیهای نگهداشت پرکلرواتیلن و آب در خاک بدست آمد. سپس هدایت هیدرولیکی اشباع برای این دو سیال به روش بار ثابت تعیین که مقدار آن برای آب و پرکلرواتیلن به ترتیب 27/395 و 84/410 سانتی متر بر روز بدست آمد سپس پارامترهای مدلهای نگهداشت ونگنوختن، بروکس-کوری و کوسوگی بدست آمد. هدایت هیدرولیکی غیر اشباع به عنوان تابعی از پتانسیل ماتریک خاک بر پایهی مدلهای معلم-ونگنوختن، معلم- بروکس-کوری و معلم-کوسوگی تعیین شد. دقت مدلها به وسیلهی آمارههای خطای ماکزیمم، ریشه میانگین مربعات خطا، ضریب تعیین، کارایی مدل و ضریب جرم باقیمانده مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که برای سیال پرکلرواتیلن، مدل ونگنوختن نسبت به دو مدل دیگر از دقتی بیشتر برخوردار است. مقدار پارامترهای توزیع تخلخل و نقطه ورود هوا در سیستم دو فازی آب-هوا نسبت به پرکلرواتیلن-هوا کاهش یافت. این رفتار به دلیل لزوجت و مقاومت بیشتر آب نسبت به پرکلرواتیلن در برابر جریان است. به این مفهوم که زهکشی آب نسبت به پرکلرواتیلن از محیط متخلخل به مکش بالاتری نیاز دارد. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که در یک مقدار معین از فاز مایع، آب نسبت به پرکلرواتیلن نگهداشت بیشتری دارد. به دلیل لزوجت کمتر پرکلرواتیلن، هدایت هیدرولیکی اشباع و غیراشباع محیط متخلخل برای پرکلرواتیلن بیشتر از آب است. سیال پرکلرواتیلن با توجه به هدایت هیدرولیکی بیشتر و نگهداشت کمتری که نسبت به آب دارد، در صورت ورود به محیط متخلخل حرکت سریعتری به سمت آبهای زیر زمینی خواهد داشت.
دنیا متقی؛ مهدی همایی؛ رسول راهنمایی
دوره 13، شماره 2 ، تیر 1394، ، صفحه 75-88
چکیده
آلودگی خاک از چالش‌های مهم عصر کنونی است.یکی از روش‌های آلودگی‌زدایی خاک، روش پالایش گیاهی است. استفاده از عوامل کی‌لیت کننده در خاک می‌تواند کارآیی این روش را افزایش دهد. تا‌کنون از روش کشت مخلوط برای بررسی روش گیاه‌پالایی خاک‌های آلوده به فلزات سنگین استفاده نشده است. هدف از این پژوهش، ارزیابی توانایی گیاه پالایی دو گیاه شاهی ...
بیشتر
آلودگی خاک از چالش‌های مهم عصر کنونی است.یکی از روش‌های آلودگی‌زدایی خاک، روش پالایش گیاهی است. استفاده از عوامل کی‌لیت کننده در خاک می‌تواند کارآیی این روش را افزایش دهد. تا‌کنون از روش کشت مخلوط برای بررسی روش گیاه‌پالایی خاک‌های آلوده به فلزات سنگین استفاده نشده است. هدف از این پژوهش، ارزیابی توانایی گیاه پالایی دو گیاه شاهی و تربچه، به صورت کشت مخلوط، در حضور دو نوع کی‌لیت طبیعی و مصنوعی در خاک‌های آلوده به کادمیوم بود. بدین منظور آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 20 تیمار و سه تکرار انجام شد. فاکتور‌های آزمایشی شامل کادمیوم درپنج سطح (0،3،10،25،50 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک از منبع نیترات کادمیوم)، کی‌لیت‌های اتیلن دی آمین تترا استیک اسید 1EDTA و نیتریلو تری استیک اسید 2NTA در دو غلظت 1 و 5/2 میلی‌مول بر کیلوگرم خاک بود. نتایج نشان داد پتانسیل استخراج سبز کادمیوم از خاک در کشت مخلوط بیشتر از روش تک‌کشتی است به‌گونه‌ای که پتانسیل استخراج سبز کادمیوم از خاک در تیمار کی‌لیت EDTA2.5 در 3Cd50 گیاه تربچه و شاهی در کشت مخلوط به ترتیب 7/7 و 7/5 و در روش تک‌کشت 4/5 و 4 کیلوگرم کادمیوم در هکتار است. همچنین،پتانسیل استخراج سبز کادمیوم از خاک توسط تربچه بیش از شاهی بود. نتایج همچنین نشان داد که کی‌لیت EDTA در مقایسه با NTA در استخراج سبز کادمیوم از خاک موثرتر بوده و انتقال کادمیوم از ریشه به شاخساره در حضور کی‌لیت EDTA بیشتر از NTAاست.
نازلی علیپور؛ مهدی همایی؛ صفورا اسدی کپورچال؛ محبوبه مظهری
دوره 13، شماره 1 ، فروردین 1394، ، صفحه 105-112
چکیده
مقاومت و جذب آلاینده‌ها به‌ویژه فلزات سنگین به وسیله گیاهان مختلف متفاوت است. چنانچه بتوان گیاهان مقاومی یافت که قادر باشند مقداری از آلودگی‌های موجود در آب و یا خاک را کاهش دهند میتوان از آن‌ها برای آلودگی‌زدایی منابع آلوده استفاده کرد. هدف از این پژوهش بررسی توانایی گیاه شورپسند سلمهتره در استخراج گیاهی سرب و تعیین زمان ...
بیشتر
مقاومت و جذب آلاینده‌ها به‌ویژه فلزات سنگین به وسیله گیاهان مختلف متفاوت است. چنانچه بتوان گیاهان مقاومی یافت که قادر باشند مقداری از آلودگی‌های موجود در آب و یا خاک را کاهش دهند میتوان از آن‌ها برای آلودگی‌زدایی منابع آلوده استفاده کرد. هدف از این پژوهش بررسی توانایی گیاه شورپسند سلمهتره در استخراج گیاهی سرب و تعیین زمان پالایش سرب از خاک‌های سطحی آلوده به وسیله این گیاه بود. بدین منظور آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با شش تیمار شاهد، 150، 300، 600، 900 و 1200 میلی‌گرم سرب در هر کیلوگرم خاک و چهار تکرار اجرا گردید. پس از طی دوره رشد، گیاهان برداشت و میزان سرب در ریشه و اندام هوایی گیاه اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که رابطه‌ای مثبت و غیر خطی بین مقدار سرب تجمع یافته در ریشه و اندام هوایی با غلظت سرب خاک وجود دارد. بیشترین مقدار سرب تجمع یافته در ریشه و اندام هوایی به ترتیب 75/64 و 125/4 میلی‌گرم بر کیلوگرم بود. بیشترین مقدار ماده خشک در یک سال در تیمار 600 میلی‌گرم برکیلوگرم نزدیک به 35 تن در هکتار به‌دست آمد و کمترین زمان پالایش هم در تیمار 600 میلی‌گرم بر کیلوگرم و برابر با 9 سال بود که در سطح 5% از آلودگی سربی به‌دست آمد. بنابراین با توجه به امکان برداشت سلمهتره تا سه بار در سال، توان بالای بیش‌اندوزی و تولید زیست توده فراوان، میتوان از این گیاه برای پالایش خاک‌های آلوده به سرب استفاده کرد.
مهناز اسکندری؛ مهدی همایی؛ شهلا محمودی
دوره 11، شماره 3 ، مهر 1392
چکیده
انتخاب مکان مناسب دفن زباله های شهری از مسائل پیچیده دربرنامه ریزی استفاده از زمین است. برای انتخاب یک مکان بهینه،معیارهای زیست محیطی، فنی اقتصادی و اجتماعی فرهنگی بسیاری را باید در نظر گرفت. هدف این پژوهش، ارائه روشی بهینه برپایه تحلیل تصمیم گیری چندمعیاره و سامانه اطلاعات جغرافیایی توأم با نظرسنجی از متخصصین برای تعیین مکان ...
بیشتر
انتخاب مکان مناسب دفن زباله های شهری از مسائل پیچیده دربرنامه ریزی استفاده از زمین است. برای انتخاب یک مکان بهینه،معیارهای زیست محیطی، فنی اقتصادی و اجتماعی فرهنگی بسیاری را باید در نظر گرفت. هدف این پژوهش، ارائه روشی بهینه برپایه تحلیل تصمیم گیری چندمعیاره و سامانه اطلاعات جغرافیایی توأم با نظرسنجی از متخصصین برای تعیین مکان مناسب خاکچال است .روش پیشنهادی، پس از بسط ، برای انتخاب مکان مناسب دفن زباله های شهر مرودشت مورد ارزیابی قرار گرفت. در گام نخست ، باتوجه به هدف مسئله و به کمک نظرسنجی از 40 متخصص مدیریت مواد زاید، معیارهای ارزیابی تعیین شد. سپس با ورود نقشۀ معیارها به محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی، پایگاه اطلاعات مکانی منطقۀ مورد مطالعه ایجاد شد. آنگاه در مرحله طراحی تصمیم گیری، دو مرحله توأم معین شد: در مرحلۀ اول، مکان های نامناسب بر پایۀ 13 معیارمحدودکننده و براساس ضوابط سازمان حفاظت محیط زیست ایران،حذف شد. در مرحلۀ دوم، به کمک 16 معیار ارزیابی تعیین شده توسط متخصصین، مناطق انتخابی مرحلۀ اول با جزئیات بیشتری بررسی شد.بدین منظور ابتدا معیارهای ارزیابی استاندارد، و سپس با توجه به پاسخ متخصصین به اهمیت هریک از معیارها و با استفاده از روش رتبه بندی12 درصد از / وزن دهی شدند. نتایج مرحله اول نشان داد که تنها 11منطقه مورد مطالعه برای خاکچال مناسب است و کمبود زمین از نظراین کاربری یکی از عوامل محدودکننده در منطقه به شمار می آید .4 درصد / همچنین نتایج مرحله دوم مکان یابی نشان داد که درحدود 4از کل منطقۀ مورد مطالعه برای احداث خاکچال شهر مرودشت واجد بیشترین تناسب است.
