هاجر مریخ پور؛ بهاره لرستانی؛ مهرداد چراغی
چکیده
سابقه و هدف: در سال های اخیر، تغییرات در مقدار، توزیع و کیفیت آبهای سطحی جهان سبب شده است که به تمام این منابع توجه ویژهای شود. بر این اساس چه از لحاظ اقتصادی و چه از لحاظ توسعه اجتماعی در کشورها، دسترسی به آب با کیفیت خوب و بررسی ظرفیت آن دارای اهمیت است. هدف از این مطالعه، بررسی کیفیت آب با استفاده از سنجه کیفیت آب مؤسسه ملی بهداشت ...
بیشتر
سابقه و هدف: در سال های اخیر، تغییرات در مقدار، توزیع و کیفیت آبهای سطحی جهان سبب شده است که به تمام این منابع توجه ویژهای شود. بر این اساس چه از لحاظ اقتصادی و چه از لحاظ توسعه اجتماعی در کشورها، دسترسی به آب با کیفیت خوب و بررسی ظرفیت آن دارای اهمیت است. هدف از این مطالعه، بررسی کیفیت آب با استفاده از سنجه کیفیت آب مؤسسه ملی بهداشت امریکا (NSFWQI) 1 و پهنه بندی آن در نمونه های آب سطحی برداشتشده از دریاچه پشت سد کلان ملایر بوده است.مواد و روش ها: به منظور بررسی کیفیت آب دریاچه سد، در مجموع 19 نمونه آب در ماه های اردیبهشت، خرداد، شهریور، مهر و بهمن از نقاط مختلف سد برداشت شد. افزون بر آن، در هر مرحله نمونه برداری، از آب خروجی از سد نیز نمونه تهیه شد. پارامترهای مورد نیاز برای بررسی سنجه کیفیت آب شامل pH، اکسیژن محلول، جامدات کل، نیاز بیوشیمیائی اکسیژن، کدورت، دما، نیترات، فسفات و باکتریهای کلیفرم در نمونه ها اندازه گیری و تأثیر هر یک از آنها بر مقدار پارامترهای سنجه کیفیت آب بررسی شد. همچنین، پهنه بندی این سنجه در مسیر رودخانه و دریاچه سد با استفاده از نرم افزار Arc GIS در هر یک از مرحله های نمونه برداری به صورت جداگانه انجام شد.نتایج و بحث: نتایج به دست آمده نشان می دهد که با توجه به بالا بودن بیلان عناصر تغذیه ای نیترات و فسفات، غلظت این عناصر در جریان ورودی بیشتر از آب خروجی از سد بوده است. همچنین نتایج بررسی باکتری های کلیفرم نشان داد که دریاچه سد کلان و رودخانه در همه فصل ها و در تمامی نقاط نمونه‌برداری، دارای آلودگی میکروبی به کلیفرم‌ها بیش از حد استاندارد مصرف شرب می باشد. کمترین مقدار عددی محاسبه شده سنجه کیفیت آب NSFWQI در مسیر رودخانه و دریاچه سد (1/59) در اردیبهشت ماه و بیشترین مقدار آن (4/74) در بهمن ماه به دست آمد. مطابق با نتایج، کیفیت آب خروجی از سد در محدوده متوسط قرار دارد. بالاتر بودن کیفیت آب در بهمن ماه به دلیل پایین بودن اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایى (BOD) 2 و بالا بودن میزان اکسیژن محلول بود. میزان اکسیژن محلول در بهمن ماه، بیشترین مقدار را نشان داد که می تواند ناشی از افزایش قابلیت انحلال اکسیژن به دلیل کاهش دمای آب و همچنین کاهش فعالیت های حیاتی (تنفس موجودا زنده و تجزیه مواد آلی) باشد.نتیجه گیری: نتایج نشان داد که به طور کلی کیفیت آب در ایستگاه‌های مورد مطالعه در فصل زمستان به دلیل افزایش حجم دبی آب رودخانه و آب ذخیره شده در پشت سد، کاهش دما و کاهش فعالیت های کشاورزی شرایط مطلوب‌تری دارد. با توجه به فعالیت کشاورزی در منطقه های بالادست دریاچه سد و وجود روستاها در مجاورت رودخانه، میتوان نتیجه گرفت که ورود زه آب های کشاورزی که شامل سم ها و کودهای شیمیایی و حیوانی می باشند اساسا موجب ورود آلاینده هایی همچون نیترات و فسفات به رودخانه و سپس به مخزن سد می گردند.
