سیدداریوش مقدس؛ اصغر عبدلی؛ بهرام حسن زاده کیابی؛ حسین رحمانی
چکیده
سابقه و هدف: معرفی عمدی یا سهوی گونه های ماهیان غیربومی به اکوسیستم های طبیعی کشور به دنبال تأمین هدف های آبزی پروری، پرورش ماهیان زینتی و کنترل زیستی بوده است. برخی از این ماهیان غیربومی در محیط های آبی طبیعی و مزرعه های پرورش ماهی مهاجم شده و پتانسیل آن را دارند که پیامدهای اقتصادی و اکولوژیکی قابل توجهی را به دنبال ...
بیشتر
سابقه و هدف: معرفی عمدی یا سهوی گونه های ماهیان غیربومی به اکوسیستم های طبیعی کشور به دنبال تأمین هدف های آبزی پروری، پرورش ماهیان زینتی و کنترل زیستی بوده است. برخی از این ماهیان غیربومی در محیط های آبی طبیعی و مزرعه های پرورش ماهی مهاجم شده و پتانسیل آن را دارند که پیامدهای اقتصادی و اکولوژیکی قابل توجهی را به دنبال داشته باشند. از طرفی ریشه کنی گونه های ماهیان غیربومی بویژه در محیط های طبیعی بزرگ، غیرممکن یا بسیار پرهزینه است. در همین راستا، استفاده از مدل هایی که قابلیت شناسایی و غربال گری گونه های غیربومی که پتانسیل مهاجم شدن در زیستگاه های معرفی شده را دارند در حال افزایش است. هدف این پژوهش، ارزیابی پتانسیل مهاجم شدن گونه ماهی تیلاپیای شکم قرمز Coptodon zillii در صورت ورود به تالاب بین المللی انزلی است. مواد و روش ها: از مدل غربال گری تهاجمی گونه های غیربومی آبزی1 برای ارزیابی مهاجم شدن احتمالی تیلاپیای شکم قرمز در صورت معرفی استفاده شده است. این مدل قادر است گونه های آبزی غیربومی از جمله ماهیان غیربومی را با توجه به حد آستانه منطقه ارزیابی در دو گروه مهاجم یا غیرمهاجم احتمالی قرار دهد. همچنین تطابق اقلیمی بین گستره بومی تیلاپیای شکم قرمز و تالاب انزلی با سیستم اقلیمی کوپن-گایگر2 و نرم افزار کلایمچ3 انجام شده است. در ارزیابی تغییرات اقلیم در مدل AS - ISK از سناریوی احتمالی تغییر اقلیم آینده بر اساس مطالعات مربوطه موجود استفاده شده است. نتایج و بحث: خروجی ارزیابی با مدل AS - ISK عدد خطر 44 بود که بالاتر از 75/11 حد آستانه مدل برای تالاب انزلی بوده و بیانگر بالا بودن پتانسیل مهاجم شدن تیلاپیای شکم قرمز در صورت ورود به تالاب انزلی است. همچنین تطابق اقلیمی بین زیستگاه اصلی تیلاپیای شکم قرمز و تالاب انزلی با استفاده از سیستم اقلیمی کوپن-گایگر بالا بود و حداقل یکی از زیستگاه های بومی تیلاپیای شکم قرمز در این سیستم در طبقه اقلیمی مشابه با تالاب انزلی قرار دارد. خروجی مدل Climatch برای این گونه 0.87 به دست آمد که نشان دهنده تطابق بالای اقلیمی بین گستره بومی این گونه و منطقه ارزیابی – تالاب انزلی - بود. ارزیابی تغییرات اقلیم مدل AS - ISK در نتیجه نهایی ارزیابی، اثر افزایشی داشت. فاکتورهایی که در نتیجه ارزیابی تیلاپیای شکم قرمز بیشترین تأثیر را داشتند شامل تطابق اقلیمی، تغییر اقلیم احتمالی، ویژگی های زیست شناختی و وضعیت مهاجم شدن آن در دیگر منطقه های خارج از گستره بومی اش بودند. مقایسه نتایج استفاده از این مدل برای گونه غیربومی تیلاپیای شکم قرمز در تالاب انزلی و چند منطقه دیگر در کشورهای همسایه نشان داد که این گونه غیربومی در این منطقه ها هم از پتانسیل بالای مهاجم شدن برخوردار بود. نتیجه گیری: با توجه به اینکه گونه های ماهیان غیربومی همواره مورد توجه برای توسعه آبزی پروری در کشور هستند. برای اجتناب از پیامدهای زیانبار محیط زیستی یک ابزار ارزیابی سریع نیاز است. ارزیابی پتانسیل مهاجم شدن گونه های ماهیان غیربومی با مدل AS -ISK می تواند برای پیش بینی پتانسیل مهاجم شدن ماهیان غیربومی در حوضه آبریز تالاب انزلی و دیگر منطقه ها به منظور کمک به مدیران حفاظت، تصمیم گیران و سیاست گذاران طرح های آبزی پروری مورد استفاده قرار گیرد.
کمال خضری؛ اصغر عبدلی؛ بهرام حسن زاده کیابی؛ حسین ولیخانی؛ جابر اعظمی
چکیده
سابقه و هدف: امروزه برای ارزیابی کیفیت آب و طبقه بندی وضعیت اکولوژیکی رودخانه ها، سنجه های زیادی برمبنای تغییرهای ساختار اکولوژیک گونه ها گسترش پیدا کرده اند. هدف از این مطالعه ارزیابی وضعیت اکولوژیک، بیان نحوه تاثیر کاربری زمین ها و سنجش کارایی متداول ترین سنجه های اکولوژیک برای ماهیان و ماکروبنتوزها در ...
بیشتر
سابقه و هدف: امروزه برای ارزیابی کیفیت آب و طبقه بندی وضعیت اکولوژیکی رودخانه ها، سنجه های زیادی برمبنای تغییرهای ساختار اکولوژیک گونه ها گسترش پیدا کرده اند. هدف از این مطالعه ارزیابی وضعیت اکولوژیک، بیان نحوه تاثیر کاربری زمین ها و سنجش کارایی متداول ترین سنجه های اکولوژیک برای ماهیان و ماکروبنتوزها در ارزیابی زیستی رودخانه جاجرود می باشد. مواد و روش ها: در مطالعه حاضر، نمونه‌برداری از آب، ماکروبنتوزها و ماهیان در 10 ایستگاه درآبان ماه سال1394 انجام گردید. پارامترهای فیزیکی، شیمیایی و زیستی شامل دما، کدورت، سرعت و عمق آب، اسیدیته، هدایت الکتریکی، BOD5، نیترات، آمونیوم، فسفات، اکسیژن محلول و کلیفرم مدفومی در محل یا پس از نمونه برداری مورد اندازه گیری قرار گرفتند. نمونه برداری ماکروبنتوزها با استفاده از سوربر سمپلر با سه تکرار در هر ایستگاه صورت گرفت و ماهیان نیز با استفاده از دستگاه الکتروشوکر نمونه برداری شدند. بمنظور ارزیابی یکپارچگی رودخانه جاجرود از سنجه های مختلف فیزیکی و شیمیایی، ماکروبنتوزها و ماهیان استفاده شد. همچنین برای تحلیل ارتباط ماکروبنتوزها و ماهیان با متغیرهای فیزیکی، شیمیایی و زیستی از آزمون تحلیل تطبیقی متعارف (CCA) استفاده گردید. نتایج و بحث: درمجموع، 481 عدد ماهی شامل 8 گونه صید و تعداد کل ماکروبنتوزها 2435 عدد از 15 خانواده شمارش شد. بیشترین و کمترین تعداد ماهیان صید شده بترتیب از گونه سگ ماهی برگ (Oxynoemacheilus bergianus) و سگ ماهی تیغه دار غربی (Paracobitis malapterura) بود. بیشترین درصد فراوانی کل ماکروبنتوزها متعلق به خانواده Baetidae از راسته Ephemeroptera و کمترین درصد فراوانی به Polycentropodidae از راسته Trichoptera تعلق داشت. نتایج آزمون تحلیل تطبیقی متعارف (CCA)، سنجه EPT/CHIR را برای ماکروبنتوزها بهتر از دیگر سنجه ها برای تعیین سلامت اکولوژیکی آب بیان کرد. از طرف دیگر، سنجه یکپارچگی اکولوژیکی کار (KBI) برای ماهیان بخوبی در اکوسیستم جاجرود، قابل استفاده است. نتیجه گیری: این مطالعه، اولین مطالعه ای است که با بکارگیری همزمان سنجه ماهیان و ماکروبنتوزها همراه با پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب، وضعیت اکولوژیکی اکوسیستم رودخانه جاجرود را ارزیابی می کند. از یافته های این مطالعه می توان به این نتیجه رسید که فاضلاب‌های شهری- روستایی، زهاب کشاورزی و سد لتیان بیشترین تاثیر منفی را بر ساختار موجودهای زنده این رودخانه داشته‌اند.
احسان پروانه اول؛ مائده دهقانی تفتی؛ بهرام حسن زاده کیابی
دوره 7، شماره 2 ، دی 1388
چکیده
مقاله پیش رو حاصل بررسی 7 ماهه (فروردین تا اول آبان ماه 1386) ، در اطراف شهرستان سبزوار است . نمونه ها در این مدت در 7 پلات 1 هکتاری (100 متر × 100 متر ) ، به منظور بررسی رابطه ی احتمالی میان تنوع ، غنا، یکنواختی و فراوانی گونه ای سوسماران با نوع پوشش گیاهی و میزان تاج پوشش آن ها ، به دو صورت پیمایشی و استفاده از تله های چاله ای (pitfall) جمع آوری شدند. ...
بیشتر
مقاله پیش رو حاصل بررسی 7 ماهه (فروردین تا اول آبان ماه 1386) ، در اطراف شهرستان سبزوار است . نمونه ها در این مدت در 7 پلات 1 هکتاری (100 متر × 100 متر ) ، به منظور بررسی رابطه ی احتمالی میان تنوع ، غنا، یکنواختی و فراوانی گونه ای سوسماران با نوع پوشش گیاهی و میزان تاج پوشش آن ها ، به دو صورت پیمایشی و استفاده از تله های چاله ای (pitfall) جمع آوری شدند. تعداد 20 تله در هر کوادرات ( به صورت سیستماتیک تصادفی ) استقرار یافت و در مجموع تعداد 151 نمونه سوسمار متعلق به 4 خانواده ، 8 جنس و 12 گونه به دست آمد. برای اندازه گیری سطح تاج پوشش در هر نوع پوشش گیاهی از پلات های 1×1 و 2×2 متر در پوشش بوته ای و از پلات های 10×10 در پوشش درختچه ای استفاده شد. به منظور یافتن رابطه میان تنوع ، غنا یکنواختی و فراوانی گونه ای با نوع پوشش گیاهی و میزان تاج پوششی از شاخص های N1, Shannon- Wiener , Simpson و Hill برای اندازه گیری تنوع گونه ای و از شاخص های Camargo , Smith& Wilson و Simpson برای تعیین یکنواختی گونه ای استفاده شد. مقایسه غنای گونه ای با استفاده از Rarefaction انجام شد. نتایج در شاخص های محاسبه شده، نشان می دهد که رابطه ی میان تغییرات سطح تاج پوشش و تنوع و یکنواختی گونه ای سوسماران مثبت است که میزان این همبستگی ها در شاخص های مختلف به این صورت است : (شاخص های تنوع گونه ای )Shannon- Wiener ( r= 0.84 و R2 = 0/70)،N1 ( r= 0.82 و R2 = 0/67)Simpson و Hill( r= 0.81 و R2 = 0/65)شاخص های یکنواختی Simpson ( r= 0.3 و R2 = 0/01) ،, Smith& Wilson ( r= 0.5 و R2 = 0/25)و Camargo ( r= 0.36 و R2 = 0/13) رابطه سطح تاج پوشش با فراوانی ( r= 0.97 و R2 = 0/93) و غنای گونه ای سوسماران ( r= 0.77 و R2 = 0/6) نیزمثبت است
حسین رحمانی؛ بهرام حسن زاده کیابی
دوره 6، شماره 3 ، فروردین 1388
چکیده
به منظور تعیین صفات مناسب جهت جداسازی جمعیت های شاه کولی Chalcalburnus chalcoides در دو رودخانه هراز و گزافرود؛ در بهار 1383 مطالعه ای صورت گرفت 70 نمونه ماهی از رودخانه های هراز(38 نمونه ) و گزافرود(35 نمونه ) با استفاده از تور سالیک صید گردید. در این مطالعه 27 صفت ریخت سنجی مطلق (absolute morphometric characters) 20 صفت ریخت سنجی نسبی (relative morphometric characters) و 10 صفت شمارشی ...
بیشتر
به منظور تعیین صفات مناسب جهت جداسازی جمعیت های شاه کولی Chalcalburnus chalcoides در دو رودخانه هراز و گزافرود؛ در بهار 1383 مطالعه ای صورت گرفت 70 نمونه ماهی از رودخانه های هراز(38 نمونه ) و گزافرود(35 نمونه ) با استفاده از تور سالیک صید گردید. در این مطالعه 27 صفت ریخت سنجی مطلق (absolute morphometric characters) 20 صفت ریخت سنجی نسبی (relative morphometric characters) و 10 صفت شمارشی (merestic characters) مورد بررسی قرار گرفت . با ا ستفاده از روش تجزیه به مولفه های اصلی(PCA) بهترین صفات جداکننده جمعیت ها و میزان جدای جمعیت ها مشخص شد. در مورد صفات ریخت سنجی 8 فاکتور با حدود 2/77 درصد تنوع صفات بین افراد انتخاب شد که شامل صفاتی نظیر طول کل، طول فورک ، ارتفاع بدن ، طول سر و طول پیش فک می باشند. در مورد صفات شمارشی 4 عامل با حدود 75/71 درصد تنوع صفات بین افراد انتخاب شد که شامل صفات فلس های ساقه دمی ، خارهای آبششی داخلی ، و فلس های بالای خط جانبی می باشند. در مورد صفات نسبی ریخت سنجی 7 فاکتور با حدود 81 درصد تنوع صفات بین افراد انتخاب شدکه شامل 1 صفت نسبی می باشند. نتایج به دست آمده در این پژوهش نشان داد که صفات ریخت سنجی و ریخت سنجی نسبی برای جدایی جمعیت ها مناسب تر است ، در حالی که صفات شمارشی در بین جمعیت ها دارای همپوشانی زیادی است .
رضا بناگر؛ محمود کرمی؛ بهرام حسن زاده کیابی؛ سید محمود قاسمپوری
دوره 6، شماره 2 ، دی 1387
چکیده
جهت مطالعه تنوع زیستی ماهیان رودخانه هراز در استان مازندران (حوضه جنوب دریای خزر ) از آبان 1378 لغایت مرداد 1379 بطور فصلی نمونه برداری انجام شد. 5 ایستگاه در رودخانه انتخاب شد. در مجموع 522 نمونه ماهی صید و بررسی شد. 20 گونه ماهی شناسایی شده، متعلق به 9 خانواده سگ ،(Cyprinidae) کپور ماهیان ،(Petromyzontidae) دهان گردان گاو ،(Salmonidae ) آزادماهیان ،(Cobitidae) ماهیان ...
بیشتر
جهت مطالعه تنوع زیستی ماهیان رودخانه هراز در استان مازندران (حوضه جنوب دریای خزر ) از آبان 1378 لغایت مرداد 1379 بطور فصلی نمونه برداری انجام شد. 5 ایستگاه در رودخانه انتخاب شد. در مجموع 522 نمونه ماهی صید و بررسی شد. 20 گونه ماهی شناسایی شده، متعلق به 9 خانواده سگ ،(Cyprinidae) کپور ماهیان ،(Petromyzontidae) دهان گردان گاو ،(Salmonidae ) آزادماهیان ،(Cobitidae) ماهیان جویباری سگ ماهیان جویباری( (Mugilidae ) کفال ماهیان ،(Gobiidae) ماهیان سه خاره ماهیان ،(Poeciliidae ) گامبوزیا ماهیان ،(Balitoridae 67 درصد از کل / می باشند. خانواده کپورماهیان 2 (Gasterosteidae) گونه ها را به خود اختصاص داده بود. از مجموع گونه های شناسایی شده 70 درصد از گونه ها، ساکن در رودخانه و 30 درصد مهاجر (از دریا به رودخانه) می باشند. از 20 گونه شناسایی شده ، گونه های قزل آلای رنگین ،(Carassius auratus) کاراس ،(Oncorhynchus mykiss) کمان Gasterosteus ) ماهی سه خاره ،(Liza saliens) کفال پوزه باریک غیر بومی می (Gambusia holbrooki) و گامبوزیا (aculeatus باشند تنوع گونه ای ماهیان با استفاده از نمایه شانون، مقدار انتخاب غذایی بر اساس نمایه ایولو و همپوشانی نیچ غذایی بر اساس نمایه هورن محاسبه شد.
بهروز بهروزی راد؛ بهرام حسن زاده کیابی
دوره 5، شماره 3 ، فروردین 1387
چکیده
شناسایی و مقایسه فصلی تنوع و تراکم پرندگان آبزی تالاب های بین الملی کلاهی و تیاپ در چهار فصل سال از پاییز 1380 تا تابستان 1381 انجام گرفت. در مجموع 96 گونه پرندهاز 27 خانواده در این تالاب ها شناسایی شد، که 57 گونه از آن ها آبزی و کنار آبزی بودند. 20 گونه از پرندگان آب زی از 5 خانواده پلیکان، باکلان، فلامینگو، کاکایی و پرستو دریایی مورد شمارش قرار ...
بیشتر
شناسایی و مقایسه فصلی تنوع و تراکم پرندگان آبزی تالاب های بین الملی کلاهی و تیاپ در چهار فصل سال از پاییز 1380 تا تابستان 1381 انجام گرفت. در مجموع 96 گونه پرندهاز 27 خانواده در این تالاب ها شناسایی شد، که 57 گونه از آن ها آبزی و کنار آبزی بودند. 20 گونه از پرندگان آب زی از 5 خانواده پلیکان، باکلان، فلامینگو، کاکایی و پرستو دریایی مورد شمارش قرار گرفتند. کلیه گونه های پرندگان آب زی از مهاجران 4 فصل ویا عبوری دو تالاب بودندو پرنده بومی آب زی در تالاب ها شناسایی نشد. تنوع و تراکم پرندگان در فصل زمستان حداکثر و در فصل تابستان حداقل بود از گونه های آب زی در معرض تهدید به انقراض جهانی ( آسیب پذیر Vu ) ثبت شده در کتاب سرخIUCN گونه Pelecanus crispus در منطقه به صورت مهاجر فصلی در زمستان دیده شد وابستگی پرندگان آب زی به محیط زیست تالاب های کلاهی و تیاپ از نظر تغذیه، استراحت و پناهگاه بود. پرندگان آب زی شناسایی شده متعلق به ماهی خواران ، همه چیز خواران و فیلتر کنندگان بودند. در بین خانواده های پرندگان آب زی پرستوهای دریایی (Sternidae) با 9 گونه بیشترین تنوع و فلامینگو و دارقاز (باکلان) با یک گونه حداقل تنوع را در منطقه داشتند.
حسین رحمانی؛ بهرام حسن زاده کیابی
دوره 3، شماره 10 ، دی 1384
چکیده
به منظور تعیین صفات مناسب جهت جداسازی جمعیت های شاه کولی در دو رودخانه هراز و گزافرود، در بهار 1383 مطالعه ای صورت گرفت 70 نمونه از رودخانه های هراز و گزافرود با استفاده از تور سالیک صید گردید. در این مطالعه 27 صفت ریخت سنجی مطلق 20 صفت ریخت سنجی نسبی و 10 صفت شمارشی مورد بررسی قرار گرفت با استفاده از روش تجزیه به مولفه های اصلی بهترین صفات ...
بیشتر
به منظور تعیین صفات مناسب جهت جداسازی جمعیت های شاه کولی در دو رودخانه هراز و گزافرود، در بهار 1383 مطالعه ای صورت گرفت 70 نمونه از رودخانه های هراز و گزافرود با استفاده از تور سالیک صید گردید. در این مطالعه 27 صفت ریخت سنجی مطلق 20 صفت ریخت سنجی نسبی و 10 صفت شمارشی مورد بررسی قرار گرفت با استفاده از روش تجزیه به مولفه های اصلی بهترین صفات جدا کننده جمعیت ها و میزان جدایی جمعیت ها مشخص شد. در مورد صفات ریخت سنجی 8 فاکتئر با حدود 2/88 درصد تنوع صفات بین افراد انتخاب شد که شامل صفاتی نظیر طول کل،طول فورک، ارتفاع بدن؛ طول سر و طول پیش فک می باشند. در مورد صفات شمارشی 4 عامل با حدود 75/71 درصد تنوع صفات بین افراد انتخاب شد که شامل صفات فلس هاس سابقه دمی، خارهای آبششی داخلی، و فلس های بالای خط جانبی می باشند. در مورد صفات نسبی ریخت سنجی 7 فاکتور با حدود 81 درصد تنوع صفات بین افراد انتخاب شد که شامل 1 صفت نسبی می باشند نتایج به دست آمده در این پژوهش نشان داد که صفات ریخت سنجی و ریخت سنجس نسبی برای جدایی جمعیت ها مناسب تر است، در حالی که صفات شمارشی در بین جمعیت ها دارای همپوشانی زیادی است
ناهید نهاوندی؛ مسعود شیدایی؛ علیرضا میرزاجانی؛ بهرام حسن زاده کیابی
دوره 2، شماره 5 ، مهر 1383
حسین مصطفوی؛ بهرام حسن زاده کیابی؛ هومان لیاقتی
دوره 2، شماره 5 ، مهر 1383
فریبا عطائی؛ محمد پورکاظمی؛ بهرام حسن زاده کیابی؛ مسعود شیدایی
دوره 1، شماره 2 ، دی 1382
