سونا کبریایی زاده؛ جمال قدوسی؛ علی اصغر آل شیخ؛ رضا ارجمندی؛ سید علیرضا سید میرزا حسینی
چکیده
سابقه و هدف: گسترش سریع و بدون کنترل سطح شهرها، افزایش ترافیک، بنگاه‌های صنعتی و سوخت‌های کم کیفیت و همچنین پارامترهای مورفولوژی شهری و شرایط اقلیمی از جمله عامل های مؤثر بر آلودگی هوا در منطقه های شهری محسوب می‌شوند. در ایران، کلان شهر اصفهان که سومین منطقه بزرگ شهری در سطح کشور است، با توسعه گسترده بنگاه های صنعتی، افزایش ...
بیشتر
سابقه و هدف: گسترش سریع و بدون کنترل سطح شهرها، افزایش ترافیک، بنگاه‌های صنعتی و سوخت‌های کم کیفیت و همچنین پارامترهای مورفولوژی شهری و شرایط اقلیمی از جمله عامل های مؤثر بر آلودگی هوا در منطقه های شهری محسوب می‌شوند. در ایران، کلان شهر اصفهان که سومین منطقه بزرگ شهری در سطح کشور است، با توسعه گسترده بنگاه های صنعتی، افزایش جمعیت و رشد سطح شهرها، آلودگی هوا افزایش یافته است. بنابراین به منظور یافتن عامل های تأثیرگذار بر روند تغییرات کیفیت هوا، تحلیل روند و ارزیابی رابطه بین پارامترهای کاربری زمین ها، توسعه صنعتی و وضعیت ترافیک با سنجه‌های آلودگی هوا مورد بررسی قرار گرفت.مواد و روش‌ها: به منظور ارزیابی روند با استفاده از داده‌های اندازه‌گیری شده دوره‌ای و روش‌های همبستگی و رگرسیون ساده غلظت هفت آلاینده هوا شامل PM2.5 ، PM10 ، CO ، SO2، NO ، NO2 وNOx به عنوان متغیرهای وابسته و پارامترهای هواشناسی، نوع کاربری زمین ها، توسعه صنایع و وسایل نقلیه به عنوان متغیرهای مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. همچنین در روش محاسباتی از نرم‌افزار SPSS برای آزمایش توزیع نرمال مجموعه داده‌ها شامل غلظت آلاینده‌های هوا و هواشناسی از سال 1387 تا 1394، در 10 ایستگاه سنجش آلودگی هوا و 3 ایستگاه هواشناسی در کلان شهر اصفهان استفاده شد.نتایج و بحث: نتایج مطالعه نشان می‌دهد که میانگین سالانه غلظتPM (PM10 / PM2.5) ،NO و CO کاهش و میانگین سالانه غلظت SO2،NO2 و NOX افزایش می‌یابد. افزون بر این، میانگین سالانه بارش، دما و سرعت باد افزایش یافته در حالی که روند رطوبت نسبی در منطقه مورد مطالعه به طور قابل توجهی تغییر نمی‌کند. همچنین مشخص شد که روند وسعت مرکزهای اقامتی، آموزشی، تجاری، خدمات عمومی، کاربری حمل و نقلی و تعداد واحدهای صنعتی و وسایل نقلیه به طور قابل توجهی افزایش یافته است. اما میزان زمین های کشاورزی، فضای سبز و منطقه های صنعتی به طور قابل توجهی در منطقه مورد مطالعه کاهش یافته است. نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان می دهد که تغییر کاربری زمین های کشاورزی به منطقه های مسکونی و افزایش سرعت باد می‌تواند به عنوان دلایل روند کاهشیNO ، CO و ذرات معلق در منطقه مورد مطالعه باشد. افزون بر این، روند افزایش میزان حمل‌و‌‌نقل، می‌تواند مهمترین دلیل افزایش غلظت NO2 باشد. از طرف دیگر، با توجه به روند افزایشی انتشار گازهای NOX و همبستگی منفی معنی‌دار با وسعت فضای سبز و همبستگی مثبت با وسعت حمل و نقل و مناطق صنعتی و نتیجه مدل رگرسیون گام به گام می‌توان به این نتیجه رسید که کاهش سطح فضای سبز و افزایش وسعت 99.5 درصدی مناطق با کاربری حمل و نقل سبب افزایش غلظت NOX در منطقه مورد مطالعه می‌شود. افزون بر این، وسعت مرکزهای خدمات شهری موجب افزایش غلظت SO2 می‌شود و بین غلظت PM2.5 و SO2 نیز رابطه منفی وجود دارد (با افزایش غلظت SO2، غلظت PM2.5 افزایش می‌یابد).نتیجه‌گیری: نکته قابل توجه این است که ارتباط بین سنجه‌های کیفیت هوا به عنوان متغیرهای وابسته با متغیرهای مستقل مورد بررسی در منطقه های شهری پیچیده است و مشخص نیست که کدام عامل یا پارامتر خاص مهمترین سناریوی آلودگی هوا در یک بافت شهری است. بنابراین هنور نیاز به انجام پژوهش‌های دقیق‌تری وجود دارد.
مریم چهره ای؛ علیرضا میرزا حسینی؛ نبی اله منصوری؛ یوسف رشیدی؛ محمد حسن بهزادی
چکیده
سابقه و هدف: ترکیب های آلی فرار از جمله بخارهای بنزین در محیط زیست، اثرهای نامطلوبی در بر دارند. در کلانشهر تهران بنزینبه عنوان یک آلاینده سمی و خطرناک مطرح است که یکی از مهمترین منابع انتشار بخارهای بنزین در محیط زیست، مخازن ذخیرهفراورد ه های نفتی، فرایندهای عملیاتی، تعداد دفعه های تخلیه و بارگیری مخزن های ذخیره و فعالیت های فروش ...
بیشتر
سابقه و هدف: ترکیب های آلی فرار از جمله بخارهای بنزین در محیط زیست، اثرهای نامطلوبی در بر دارند. در کلانشهر تهران بنزینبه عنوان یک آلاینده سمی و خطرناک مطرح است که یکی از مهمترین منابع انتشار بخارهای بنزین در محیط زیست، مخازن ذخیرهفراورد ه های نفتی، فرایندهای عملیاتی، تعداد دفعه های تخلیه و بارگیری مخزن های ذخیره و فعالیت های فروش بنزین در پمپ بنزین ها می باشد .مواد و رو ش ها: برای محاسبه انتشار بخارهای بنزین حاصل از مخزن های ذخیره سازی فراورده های نفتی در مجاری عرضه سوخت بنزین انواع نرم افزارها از جمله EPA Tanks 4.09 / E&P Tanks / Tanks ESP / ERA Tanks Module بررسی گردیده که در این تحقیقاز نرم افزار Tank 4.09D استفاده شده است. داد ه های زیر از جمله ویژگی های فیزیکی مخزن )ابعاد( / تعداد دفعات بارگیری مخازن/مشخصات مکانی مخازن )پارامترهای آب و هوایی(/ مشخصات فراورده نفتی ذخیره سازی شده در مخزن و ... جهت 22 منطقه شهر تهران وارد نرم افزار گردید.نتایج و بحث: با توجه به خروجی و گزارش گیری نرم افزار انتشار بخارهای بنزین از 412 مخزن تعبیه شده در 148 پمپ بنزین مستقردر 22 منطقه شهر تهران، حدود 7702356 لیتر به صورت سالیانه می باشد. که حدود 78 / 56 درصد آن در 6 ماهه گرم سال و حدود 21 / 43 درصد آن در 6 ماهه سرد سال و در فصل های بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب حدود 06 / 27 درصد ، 56 / 29 درصد ، 63 / 22 درصد و 73 / 20 درصد در محیط منتشر م یگردد. انتشارات در 6 ماه از سال بیشتر بوده که بیشترین انتشارات بخارها از اواسط اردیبهشت تا اواسط آبان ماه می باشد. با مقایسه درصد انتشار بخارها با درصد تعداد دفعات بارگیری، درصد ظرفیت عملیاتی و تعداد مخازن و درصد پمپ بنزین ها در سطح شهر تهران می توان نتیجه گرفت عامل های مؤثر در افزایش انتشار بخارهای بنزین، بالا بودن تعداد دفعات بارگیری و بالا بودن حداکثر ظرفیت عملیاتی و تعداد مخزن ها و پایین بودن تعداد پمپ بنزین ها است. بیشترین انتشار به ترتیب مربوط به منطقه ها ی 4 ، 2 و 15 است که بنابر بررسی های صورت پذیرفته و دسته بندی براساس بیشترین فروش بنزین و تعداد دفعات بارگیری و حداکثر ظرفیت عملیاتی و تعداد مخزن ها، این سه منطقه در این موارد بالاترین آمار را دارند .نتیجه گیری : با در نظر گرفتن میزان فروش بنزین حدو د 4219217500 لیتر و میزان هدررفت و انتشارات بخا های بنزین به میزان 7702356 لیتر در سال می توان نتیجه گرفت میزان فراورده بنزین مصرفی در سال 1397 در شهر تهران حدود 4226919856 لیتر بوده است.
